yönetmenliğini steven spielberg'ün yaptığı, yazar thomas keneally'e ait dram ve savaş konulu romandan uyarlama olan 1993 yapımı film. başrollerinde ise oskar schindler rolüyle liam neeson, itzhak stern rolüyle ben kingsley ve amon goeth rolüyle de ralph fiennesyer almaktadır.
şimdi bu sıraladığım eserin künyesi hakkında genel bilgiler içeren birkaç satır idi. lakin bahsettiğim şaheserin, bu anlatımlardan çok daha fazlasına ihtiyacı vardır. çünkü bu film, ciddi övgü ve beğenileri hak ettiğini düşündüğüm bir filmdir.
ilk olarak filmin konusu hakkında bir genel bilgi vermek gerekirse;
film yahudi kıyımının gerçekleştiği bir savaş döneminde ilk önceleri olanların içinde bulunmayan, olaya sadece tüccar zihniyetiyle yaklaşıp, işinin gereği olarak kap kacak satma derdindeki oscar schindler'in gerçeklerle kayıtsız kalamayıp vicdanıyla verdiği savaşı konu ediyor.
film 200 dakika boyunca fonda şahane jhon williams müzikleri ile siyah beyaz bir şekilde akıp gidiyor. filmin bu bilinçli siyah - beyaz seçiminde bir tek renk vardır aklınızda kalan. o da kırmızı paltolu küçük bir yahudi kızının kan kırmızı rengidir. bu mühim ayrıntı bile yönetmen steven spielberg'ün dahiyane zekasını yeterince ortaya koymaktadır.
bu filmi bir tür yahudi propagandası şeklinde değerlendirmek elbette olasıdır. lakin bana kalırsa hiç adil değildir. çünkü bu film acımasızca katledilmiş yahudiler ve sadist, insanlıktan çıkmış nazilerin bir savaşı olarak görülmemelidir. bu film insanlığı anlatmaktadır. insan insana bunu yapar mı onu sorgulatmaktadır. bu nedenle bana kalırsa izlenirken din, ırk ya da ideolojilerin, politik görüşlerin, siyasi tüm bakış açılardan sıyrılarak izlenilmesi gerekir. işte ancak böyle bir göz ile izlenildiğinde film istediği amaca ulaşmaktadır.
şimdi buradan sonra yazacaklarım fena halde spoiler içermektedir. ondan sonra vay efendim ben bilmiyordum, vay efendim ben görmedim demeyiniz rica ederim.
--spoiler--
film elbette bir savaşı konu edindiği için baştan sona vurucu sahnelere sahip. bu filmde ben özellikle askerlerin o ölüm katılığındaki soğukkanlılıklarının işlenişine hayran kaldım. özellikle bir ss subayının hiçbir anlamı olmaksızın evinden oyun oynar gibi eline tüfeğini alıp bir bir yahudileri vurması bunu gayet iyi bir şekilde örnekler nitelikte.
filmde arada bir görünen kan kırmızı rengindeki küçük kıza hiç deyinmeyeceğim bile. o bu filmin belki de en vurucu öğesidir zaten.
onun dışında filmin finali de oldukça muazzamdır. oscar schindler'in içimizi yakarak "bir kişi daha kurtarabilirdim" haykırışları unutulacak gibi değildir.
her şeyin sonunda film siyah beyaz fonundan çıkıp renkli bir halde yahudi geleneği gereği schindler yahudilerinin oscar schindler'in mezarına taş bırakıp geçmeleri de ayrı bir duygu fırtınasına sokar insanı.
--spoiler--
bu film daha öncede dediğim gibi tüm ideolojilerden, siyasi düşünce ve fikirlerden, dinden, ırktan kendinizi soyutlayarak izlenilmesi gereken bir başyapıttır. çünkü ancak bu şekilde filmin esas mesajına ulaşılabilmektedir. lütfen oturunuz ve bu filmi izleyiniz. evet, içiniz sıkılacak canınız yanacaktır. 200 dakikanın sonunda kendinizi sağlam bir tokat yemiş gibi hissedeceksiniz. çünkü her şeyin ötesinde bu filmde anlatılanların hepsinin tarihte yaşanmış gerçekler olduğu sizi yıkacak. lakin bu lazımdır. sormak, sorgulamak için bu lazımdır. lütfen izleyiniz, izlettiriniz.
--spoiler--
filmin en can alıcı sahnesi, nazi askerlerinin kırmızı paltolu kızın cesedini yakmaya götürdükleri sahnedir. orda olay bitmiştir.
--spoiler--
zevk için insan öldüren vicdansız subaylara öfke kusma sebebi veren, sempatik olmaya çalışmayıp aksine 2. dünya savaşı' nın karanlık günlerini en gerçekçi biçimde beyaz perdeye taşıyan steven spielberg belgesel/ filmi.
edit: yahu bunu ne eksilersin be?
tür ve edinilmiş zevkler bağlamında aynı tadı bırakan diğer filmler gibi, filmin sonunda, kişinin boğazında bir yumru oluşmasını sağlayan, ulan bu kadar yapılmaz be hocam dedirten, din ve ırk ayrımının avrupadaki en güzel örneklerini görebileceğiz film, bir baş yapıt.
aldığı tüm oscarları sonuna kadar hakeden filmdir.
bazıları propoganda der; açıklayabilirler mi acaba anlatıların hangisi gerçeklerden bir fazladır? eksiklerin olduğu bile ortadadır. bu soykırım insanlara çeşitli yollardan duyumak, dünya ile paylaşmak sadece reklam yapmak olarak nitelendirilmemeli. insanlara ciddi bir duygu kazandırabilen filmlerdir bu tip filmler. türk tarihinde anlatılabilecek onlarca benzer hikaye,destan varken bunların hiçbirinin yapım haline gelmemesi de yahudilerin suçu değildir.
zira şirket mi yok sponsor olacak? yönetmen mi yok ? senarist mi yok?yoksa tarihçi oyuncu mu yok ? hepsi varken bişeyler olmuyosa sorumlusu kimdir?
recep ivedik'e , arog'a harcanan paralarla tüm dünyaya izletilebilecek türk kültürü taşıyan kalıcı bir film yapılamaz mı ? elbet yapılır..
bu tip filmlerin yapılamamasını da spielberg'e ya da bu tip filmlere atmaya kalkmayın.
bir insanlık ayıbını, inançları, soyları farklı olduğu halde soykırıma uğruyan insanların acılarını anlatan bir filme de reklam gözüyle bakmayın.
kaldı ki; almanya'da yaşayan yahudiler, hiçbir zaman devleti bölmek,isyan başlatmak gibi birşey düşünmediler..
çalışmak,başarılı olmak,sanatta,bilimde yükselmek ne zamandan beri suçtu? o dönemde kendi ülkeleri bile olmayan bir millet nasıl olur da almanların çıkarlarını zedelemiş olabilir? bunları düşünün ondan sonra çekememezlikten kaynaklanan reklam yaftasını koyun.
Yer yer ürpererek, titreyerek, dişlerimi birbirine kenetleyerek izlediğim muhteşem başyapıt. Schindler'in ayrılış sahnesinde gözlerimde birer damla yaş dökülmesine sebep olan vurucu eser.
Filmin efsanevi kesitlerinden biride aşağıda spoiler olarak yer almaktadır.
--spoiler--
Stern: Silahlanma kurulundan çok ciddi bir şikayet aldık.
Top mermileri, tank mermileri, roket kasaları! Anlaşılan, hepsi de kalite kontroldan sınıfta kalmış!
Schindler: Bu beklenmeyen bir şey değil ki! Başlangıçta olur, ürettiğimiz tencere tava değil ki! Hata kabul etmeyen bir iş bu. Ben onlara bir mektup yazarım.
Stern: Ödemeleri askıya aldılar.
Schindler: Kim olsa aynı şeyi yapardı. Dert değil! Bugünlerde öderler nasıl olsa.
Stern: Makinelerin ayarını bozduğunuza dair söylentiler dolaşıyor ortalıkta. Fabrikayı kapatıp bizi Auschwitz'e postalayabilirler.
Schindler: Bir araştırma yapar nereden top mermisi bulabileceğimizi öğrenirim. Kendi üretimimizmiş gibi göndeririz. Ha burada imal edilmiş, ha başka yerde. ben bir fark göremiyorum.
Stern: Fark görmüyor musunuz? Ben görüyorum ama! Bir ton para kaybedeceksiniz. Daha az üreteceğiz.
Schindler: Bak Stern, eğer bu fabrika gerçekten ateşlenebilecek bir mermi üretirse esas buna üzülürüm.
--spoiler--
yedi dalda oscar ödülü alan film.
emaye fabrikasının başında olan schindler, emrinde bin iki yüz kişiyi çalıştırmakta olan zengin bir adamdır. kadınlara ve eğlence hayatına düşkün olan schindler aslında çok iyi bir adam olmasına rağmen bunu kabul etmek istemez. çünkü o esasen bir ss subayıdır. bir ara bir yahudi kızı dudağından öptüğü için hapse girer.(o zamanlar yahudilere dokunmak yasaktı.) ancak arkadaşı Amon tarafından çıkarılır. film baştan sona siyah-beyazdır. bunun sebebi filmde çok fazla kan bulunmasıdır. tek renkli sahne kırmızı mantolu kızdır. yahudiler evlerinden çıkartılırken ve etrafta mermiler uçuşuyorken kırmızı mantolu küçük bir kız korkmadan bir sokak boyu yürür. daha sonra schindler bu kızı ölmüş ve yakılmaya götürülüyorken görür ve çok etkilenir. bu dönüm noktası olur. neredeyse bütün parasını kullanıp sahte belgelerle yahudi işçiler alır ve bin iki yüze yakın yahudiyi fabrikasında bulundurur. geriye kalanlar ise toplama kamplarına götürülecektir. üstelik hayvan taşıyan vagonlarla, aç ve susuz.. film sonda tamamen renklenir. filmde oynayan aktörler schindler'in mezarına taş koyarlar. hiçbir insan böyle bir vahşeti haketmedi.. hiçkimse böyle vahşice öldürülmemeli..
Alman asker/subaylarının ingilizce konuşmasından rahatsızlık duyduğum için ilk birkaç dakikasından sonrasına dayanamayıp kapattığım film. Duygu sömürüsü. 7 oscar almış bir film için özensizliğin tavan yapması.
stefin spilborgun yahudi temali ilk filmi. ikincisi icin munich
halen surdurdukleri filistin zulmunu hakli cikartmaya calistiklari fikrini veren her on yilda bir olmazsa olmaz diye cevrilen yahudi soykirim filmelrindne birisidir. 2009 oscar odullerinden yine ayni temadna oscar i kapmayi basardilar
film siyah-beyaz. renkli olanlar ise, küçük şarışın bir kızın kırmızı paltosu, filmin başında ve sonunda gösterilen mum ışıkları ve schindler'a hediye edilen yüzük...
holocaust hakkında yapılan nacizane film. ha vardır öyle birşey veya yoktur, tartışılır; ancak işin sanat boyutuna bakıldığında anlatım mükemmel bence.
--spoiler--
detayları da düşündürücüdür hani. misal içinde 'hitler' geçen tek bir cümle duyulamazken, hitlerin varlığını ve kontrolünü kanıtlamıştır. yakılan yahudilere dahi alman askerinin ateş etmesi... bir yanda ss askerlerinin soğukkanlılığı diğer yanda hayat kurtarıcı işadamı vs.
filmi özetleyen ve en etkileyici sahnesi de schindler'ın konuşmasıdır:
- o kadar çok parayı sokağa attım ki, hiç bilmiyorsun. yaptıklarım yeterli değildi, bu araba, neden satmadım ki, 10 kişi ederdi. 10 kişi daha. (yakasındaki iğneyi tutarak) bu altın, buna karşılık bana 2 kişi daha satardı hiç değilse bir kişi. bir kişi daha. bir insan, stern... sadece şunun için. bir kişiyi daha kurtarabilirdim. ve kurtarmadım.
kaç gündür (bilmiyorum)malak gibi dinlediğim efsanevi, ilizyonik bir müziğe sahip film. nereden aklıma geldi, neden içlenir gibi yaptım o gece, sonra neder gerçekten içlenmek ne demekmiş öğretti bu müzik, hiç bilmiyorum. şu var ki; bu parçayı her dinleyişimde gözümün önünde siyah-beyaz fotoğraflar geçiyor; kah bir sevimli kız oluyor deniz kenarında derinliği yakalanmış bir siyah beyaz karede, kah o kız çocuğu kolunun birini yitirmiş elinde bir kırmızı çiçeğe bakıyor, başı önde.
bazı zaman, gecenin ilerleyen saatlerinde bir nefes sigaranın yanında dünyanın herhangi bir köşesinde herhangi birinin ölümü canlanıyor zihnimde. sanki orda bir gizli kamera oluyor gözlerim. birinin ölümüne şahit oluyorum, binlerin öldürülüş belgesi sb fotoğrafları görüyorum. hüzün sarıyor her yanımı, ve alabildiğine yalnızlık...
kesinlikle steven spielberg'in en iyi yapımı. yahudi soykırımını en iyi anlatan film. filmdeki en vurucu sahne ise kesinlikle tek renkli kare olan, kırmızı montlu küçük kızın saklandığı sahne.
