ingmar bergman'ın senaryosunu yazıp, yönettiği 1961 yapımı; ingilizce adı through a glass darkly, türkçeye çevrimi de aynadaki gibi olan film; bergman'ın tanrı'nın sessizliği üçlemesinin ilk filmi. bach'ın çello suite no.2(sarabande)* ile ruhumuzun derinliklerine işlemeye başlayan, geçirdiği rahatsızlık sonucu bir kaç ay akıl hastanesinde yatmış karin, eşi öğretmen martin, babası yazar david ve ergenlik çağındaki minus ile bir adada geçirdikleri tatil sırasında aralarındaki -gerek geçmişteki gerekse şimdiki zamanda- ilişkilerin psikolojik izdüşümleri ile tanrının varlığı ve inanç ekseninde yaşadıkları çalkantıları etkili bir dille anlatan bir bergman eseri.
filmdeki kişiler hem sosyal konum hem bilişsel düzey hem de felsefi derinlik açısından birbirinden farklı. minus olgunlaşmasını tamamlamamış, cinsel ve sosyal açıdan gelişim aşamasında tanrı kavramını sorgulamayı aklına bile getirmeyecek derecede kendi aile içindeki var oluşu ile ilgili bir genç. martin kayınpederi david'e teknede söylediği gibi eşini çok seven, tanrı'nın varlığını sorgulamayan basit bir adam. karin tanrı'nın varlığına yürekten inanan dahası boş odadaki yarık duvar arkasından tanrı'nın kendisine görüneceği düşüncesine sahip,eşini, babasını seven en çok da kardeşi minus ile anlaşan, diğerlerine göre şizofren ya da manik-depresif belki de duyarlılığı yüksek, algıları diğer alemleri de görebilecek kadar gelişmiş bir genç kadın; david ise şair olmak istemiş ama başaramamış, duygularını göstermede yeteneksiz, entellektüel birkimi nedeniyle tanrı'nın varlığını sorgulayan düşünce yapısına sahip bir yazar.
filmdeki her karakterin arasında bazen geçmişten gelen, bazen de mevcut durumdan ötürü açık ve gizli kimisi psikolojik,kimisi seksüel gerginlikler mevcut. minus çehov'un martı oyunundaki bir bölüme benzeyen;kır evinin yanındaki tiyatroda,kendi yazıp ablasıyla tek izleyici olan babasına oynadığı tiyatro oyunu sahnesinde de olduğu gibi babası tarafından kabul görüp, takdir edilmek istemekte. ergenlikle birlikte artan cinsel dürtülerine karşı ablasıyla yakın temas kurmak istememekte. martin ruhsal olarak birlikte olup, anlayamadığı karısıyla tensel olarak bütünleşmek istemekte ancak her denemesi karin'in kaçısı ile sonlanmakta. karin ile babası arasında adı konmamış belki de geçmişten gelen gizli bir gerginlik bugüne gölge düşürmekte, david duygularını ailesine ifade edememekte ve kızına yardım edememenin üzüntüsünü gizli de olsa yaşamakta.
babası ile eşi balık avlamaya denize açıldıklarında, karin ile minus sahilde yürürken karin'in
''çok ışık var lafı'', belki de inanç dolu yüreğinin bir ifadesi. ve iki dünya'da yaşamasının artık mümkün olmadığını söylemesi belki de ileride yapmak zorunda olacağı bir seçimin habercisi.
martin ve david balık avındayken, karin bir kriz daha geçirir, eski teknenin kamarasına kaçar, arkasından gelen minus ile sarılması ve kararan sahne ile bergman ensest imasında bulunmakta ancak bunun köklerini ya da mevcudiyetini kesinleştirmemekte ancak akla baba ile olan ilişkiyi ve minus'un rol değişimini getirmekte.
ilk ataktan sonra seslerin geldiği odadada, duvarın yarığından tanrı'nın kendisine görünmesini bekleyen karin kötü bir sürprizle karşılaşarak, çığlık çığlığa kendinden geçmekte. bu karin'in aydınlık (çok ışık var) tanrı imajı yerine karanlıktan gelen bir örümcek tanrı ile yüzleşmesi sonucu güneş gözlüklerini takarak örümcek ağına, hastaneye teslim olması ile sonlanmakta.
yazar david'in ulaştığı tanrı düşüncesi de sevginin varlığının tanrıya inanma sebebi olduğu aslında sevginin aşkın ta kendisinin tanrı olduğu şeklinde.
filmin sonunda akıllarda örümcek tanrı ile sevgi, aşk olan tanrı imajlarının yanında teknede david'in martin'e söylediği; insanın sosyal ve psikolojik anlamlandırma, koruma ihtiyacı ile ilgili etkileyici sözleri kalmakta.
--spoiler--
insan kendine bir çember çiziyor ve onun dışındakileri önemsemiyor, hep çemberinin içine odaklanıyor. Bu çemberi bozacak bir şey yaşadığında da yeni bir çember oluşturuyor tekrar kendini korumak için.
--spoiler--
tanrıyla bir alıp veremediği olan bergman'ın harikulade filmi. bu filmde bergman tanrı'yı fazlasıyla sorgular. ve onu bulmaya çalışır karin aracılığı ile.
filmde harikulade replikler geçer. bunlardan birisi de şudur:
"unutkanlık sahibim olacak ve beni sadece ölüm sevecek."
