dilin dünyayı algılamayı etkilediğini, dolayısyla zihinsel süreçleri farklı bir biçimde belirlediğini ileri sürer bu kuram. kabaca kültürel dil gelişimi kuramıdır.
-translation(çeviri bilim) alanında incelenen kuram. savı şu; tam, birebir çeviri mümkün değildir . "insan başka bir insanın dilini hiçbir zaman tam anlamıyla anlayamaz" *
başka dili anlamak noktasında kıstasımız, istinat alanımız hep anadilimiz olacağından, ikinci dili geliştirme çabalarımızın besleyici kaynağı, kendi anadilimizin derinliği olacaktır.
"cemil meriç'in ifade ettiği ikinci bir dilde derinleşmeden anadilde derinleşme ve tam hakimiyet kurmak mümkün değildir" tezi de tam da bununla alakalıdır ve bu savın sağlayıcısıdır. tersinde bakarsak, başka bir dil öğrenmemiz hatta derinleşmemiz onun istinat alanı olan anadilimizi de geliştirecek, derinleştirecektir.
Translation(çeviri bilim ) alanında işlenilen, Edward Sapir ve öğrencisi Benjamin Worf' un oluşturduğu, çoğu kez ispatlanmaya çalışılıp sonucuna ulaşılamayan ve pek çok dilbilimci tarafından da eleştiriye tabi tutulan bu kurama göre; diller düşünceleri meydana getirir.
Dil düşünceyi doğurursa ; her bir toplumun dili ve kültür yapısı farklılıklar gösterir. Buna en yakın örnek : Kaynak dildeki bir kelimenin , Hedef dilde karşılığını bulmada zorlukların yaşanmasıdır.
Süregelen aktif bir dil yapısındaki bir kelimenin diğer dillerde yerinin doldurulamayacağı bir şekilde oluşması başlıca sorundur çünkü ; aynı kelime hedef dilde başka anlam , kaynak dilde başka anlamlar taşıyabilir.
Bir diğer konu da , dillerdeki kelime sayısı, çeşitliliği veya çeşitsizliği olmuştur .Bazı kültürlerde bir kavramı ifade ederken tek bir kelimeye ihtiyaç duyulurken, diğer kültürde bu 8-10 kelimeye kadar çıkabilmiştir .
Örneğin Filipin dilinde pilav kelimesinin 13 karşılığı vardır. bizim kültürümüzdeki kar kelimesinin, iklimi uygun olmayan ve hiç kar görmemiş bir ülkede anlatılması sıkıntı doğorur. Dolayısıyla sapir-whorf kuramı tam anlamıyla çeviri mümkün değildir der.
Bu kuramı eleştiren pek çok dilbilimci ise çeviri biliminde pek çok metodun olduğunu çevirinin illaki mümkün olduğunu savunmuşlardır.
her çeviribilim öğrencisinin mutlaka bir sınavda, bir kitapta ya da arkadaşın hazırladığı kopya kağıdında karşılaştığı ancak mezuniyetten sonra sadece % 1'inin ne olduğunu hatırladığı kuramdır. ***
