ispanya'daki Engizisyon zulmünden kaçan Yahudiler 1492 yılında Osmanlı tarafından kabul edildiler ve başta Selanik ve izmir olmak üzere çeşitli şehirlere yerleştirildiler. işte Sabetaycılar bu Yahudiler içinden çıkan bir guruba verilen isimdir.
Sabetaycılığa ismini veren Sabetay Sevi, 1626 Yılında izmir'de Yahudi bir ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi. Haham olarak yetişen ve Yahudi mistisizmi olan Kabbalizme ilgi duyan Sevi, 1665 yılında kendisinin Tevrat'ta beyan edilen ve dünyaya gelip "vadedilen topraklar"da Yahudiliği tekrar hakim kılacak olan Mesih olduğunu iddia etti.
izmir'li hahamlar Sabetay Sevi'nin Dinlerini bozduğu gerekçesiyle öldürülmesine karar verdiler, ama bu kararı uygulayamadılar ve onu Osmanlı sarayına şikayet ettiler. Osmanlı, artan şikayetler karşısında izmir'li hahamlar gibi onu öldürmedi, ama tutuklayarak Çanakkale'de bir kaleye hapsetti. Faaliyetleri burada da devam eden Sevi'yi yine Yahudi hahamlar Saray'a şikayet edince, Osmanlı bu talepler karşısında kayıtsız kalamadı. Sevi'yi Saraya çağıran Sadrazam hayatı ile iddiaları arasında bir seçim yapmasını istedi. Sevi hayatı yönünde seçim yapmakla kalmadı, Müslüman oldu ve Aziz Mehmet adıyla maaşa bağlandı.
Sabetay Sevi Mesihlik iddialarını terk etmedi. Adamlarına haberler göndererek, kendisinin sadece görünüşte Müslüman olduğunu, gerçekte ise kendi kurduğu Mesihi inancı yaşamaya devam ettiğini duyurdu. Yine faaliyetlerine devam ettiği anlaşılınca, Arnavutluk taraflarına sürgüne gönderildi ve orada öldü. Ama kendisini takip eden 200 aile Selanik'e yerleşerek dış görünüşte Müslüman, gerçekte ise Sabetaycı-Yahudi olarak yaşamaya devam etti.
Sabetaycı yahut dönme olarak adlandırılan bu grup, Selanik'in Yunanistan'da kalması ile, 1924 yılında yapılan nüfus mübadelesi sonucu Türkiye'ye göç etti ve başta istanbul'un Şişli ve Nişantaşı semtleri olmak üzere çeşitli bölgelere yerleşti.
Karakaşlar, Kapancılar ve Yakubiler adlı kollara ayrılan Sabetaycılar, şu anda Feyziye Mektepleri, Şişli Terakki Lisesi, Işık Liseleri ve Işık Üniversitesi gibi eğitim kurumlarına, Sabah Gazetesi gibi bir medya grubuna, çok sayıda öğretim elemanı, yazar ve işadamına sahipler. Nüfuslarına oranla etkileri çok fazla olan bu kesim, Sabetaycı kökenlerini gizleyerek hareket ediyor.
hüseyin nihal atsızın 1934 yılının mart ayında orhun dergisinde yayımladığı "komünist, yahudi ve dalkavuk" yazısından bir pasaj:
"türk milletinin düşmanı yahudi'dir. onun allahı paradır. o, cebine birkaç para koyabilmek için gölgesinde yaşadığı bayrağı satmaktan çekinmeyen namussuz bir bezirgandır. hangi memlekette oturuyorsa oranın düşmanıdır. fakat bu düşmanlığını açıkça değil yüze gülerek, tezellül ederek yapar. yahudi mayi gibidir. derhal bulunduğu kabın şeklini alır. yer yer kurulan yahudileri türkleştirmek cemiyetleri bu zelil poltikanın neticesidir. bununla cihan savaşında düşmanlarımıza casusluk ettiklerini, mütarekede türklüğü tahkir ettiklerini unutturmak isterler. hatta daha ileri giderek kendilerine türk adları takarlar. yahudi iki türlüdür. biri asıl yahudi'dir, bu dilinden tanınır. biri de yahudi dönmesidir. bu dilinden tanınmaz. bunu tanımak için yüzünün mütereddi yahudi hatlarına dikkatle bakmak lazımdır. yahudi'yle yahudi dönmesinin hiçbir farkı yoktur. biri "biz yahudiler" derse öteki de "siz türkler" der."
1400 ve 1500'lü yıllarda özellikle ispanya'da baskı ve işkenceden kaçıp Osmanlı'ya sığınan yahudiler, toprağımızı vatan saymışlar ve yüzyıllar boyu özgürce yaşamışlardır. Yahudilerin bir bölümü bu süreçte dillerini, dinlerini ve kültürlerini korumuş fakat müslüman izlenimi vermişlerdir. bu yüzden de onlara 'dönme' denilmektedir.
yahudi olunmaz ki yahudi doğulur söznünün doğrulugu olmakla birlikte "peki yahudi olamıyoruz o halde bizde sabetaycı oluruz" cevabı niteliğinde bir durumdur. bu kişilere dönme tabiri kullanıldıgı gibi bu kişiler her nedense hep yüksek mevkilerde olmuslardır. bu bir tesadüf müdür? yo yo tesadüf diye bir şey yoktur.
yahudilikten vazgeçmeye zorlanmış, baskı görmemek için dönmüş gibi yapan kişileri anlatır. ancak bunların bir kısmı gerçekten dönmüş ve dinlerini değiştirmişlerdir. kimseyi ilgilendirmemesi gereken bir gerçeklik. neye inandıkları kendilerini ilgilendirir.
sabetayistleri laisizmin en ateşli öncüleri şeklinde tanımlar ilber ortaylı.peygamberleri sabetay sevi'nin benzeme benzet emrini ne denli başarılı bir şekilde uygulamaya koydukları maalesef ortadadır.
