her devrin en farazi en sipiritüel olgusu ruh, animizm ve çon canlıcılık inançlarına göre, uyku esnasında görülenlerin, gerçek hayatta karşılaşılanlarla bir tutulması sornası ortaya çıkmıştır. primitif insanlar, inançlarında ruhlarının yaptığı her şeyi, reel yaşantılarında olduğu kanısına sıkı sıkıya bağlıydılar. serbest bir şekilde doğaya salınabilen bir ruh tasarımı kulağa absürd gelse de, animist görüşün fena halde tesirinde kaldığı bu dayanak hala aktüeldir. bu bedenden çıkıp etrafta volta atabilen ruh, fani bedenle kıyaslanamayacak ölçüde seridir. ebatı da küçüktür zira, burun ve ağızdan süzülüp geçebilmektedir. tabii ruh, bedenle yine de sıkı sıkıya bağıntılıdır.
zamanla bu ruh, tanrı hüviyeti kazanmıştır. sağda solda sürten, nefes alıp verirken "hohhh!" yaptığında ifşa oldugu söylenen ruh, sahip olduğu beden ölüp çürüdüğünde sıkılır ve ondan kaçardı. esaret zincirini kıran ruh,, fani insanlar arasında rahatça dolaşıp, istediğinin bedenine girmeye başlardı. primitif insanlar da, kötücül ereklerle hayat bulan ruhların şerrinden, onlara kurban ve adak vermek kaydıyla münezzeh kıldılar kendilerini. bu olay ölümle özdeşleştirildiğinden, kabristan ve klan merkezlerinin ilk tapınma mekanları olduğu dile getirilebilir. bu bağlamda ilk tapınılanların da, ölüler olduğu söylenebilir.
sonralar doğa felsefesine uzanan yolda, yaşayandan sayıca çok fazla olan ölülerin, tüm ruhlarının doğanın her yanında oldugu ihtimali kuvvet kazandı ve bunların içerisine girdiği her türlü kavram ve obje kutsal sayılmaya başlandı.
ilk insanlar haklıydılar.. popülasyon çok fazla değildi o dönemlerde. yüzyılların getirdiği ölü birey sayısı, çok fazlaydı. eve sığamazlardı. o halde ağaç çiçek böcek.. bunlarım hepsinin silületine bürünmeleri gerekirdi..
bu kötü ruhlardan kurtulmak ancak ayrıldığı fani bedeni kıskıvrak etkisiz bırakmaktan geçerdi. hatta ekvadoryerlileri, ölen kişinin kendileri ve klanlarına musallat olmasını engellemek için, ölü kişinin kafasını keserler; içerisindeki beyni aldıktan sonra, yeniden dikip ölüyü gömerler. kol ve bacaklarını keserler ki, yeniden ok ve mızrak kullanıp başlarına bela olamasın diye..
tarih boyunca, babaoğulkutsal ruh gibi üçlemeye aktör olmuş mani tarafından kutsal olduğu bildirilmiş, hakkında filmler dahi çevrilmiştir.
