koynunda beslediğinin bile yılan olduğunu 10 küsür yıldan sonra anlayan "saf" başbakanımızın yolsuzlukla ilgili yaptığı "devletin kasası soyuluyor mu soyulmuyor mu?" tanımı üzerine pratikte çok iyi olduğunu öğrendiğimiz "yolsuzluk" konusunda teorik bilgi eksikliğini gidermek amacıyla halk tarafından verilen derslerdir.
eğitim şart tabi ki!
öncelikle tanımdan başlayalım.
siz çok iyi niyetlisiniz başbakanım pek bilmezsiniz ama yolsuzluk elde silah devlet kasasından para çalarak yapılmıyor! artık bu tarz western filmi bile çekilmiyor!
mehmet y. yılmaz tanım yapmış: "yolsuzluk, devlet gücünün, kamu kaynaklarını dağıtma olanağının kullanılarak kişisel ya da kurumsal menfaatler sağlanmasıdır."
şimdi bunu prompter'dan yansıtıyoruz. günde 10 kere tekrarlarsanız tahminimce 10 küsür yılda öğrenirsiniz! sonra "aaa biz ne safmışız güvendiğimiz iş adamları meğerse yolsuzluk yapıyormuş" dersiniz!
1) Mesela, diyelim ki bir müteahhide ballı bir ihale verdiniz, hep yaptığınız gibi.Yolsuzluk buradan başlar: O ihale gerçekten şeffaf ve herkes için eşit bir ihale olsaydı, o şekilde mi sonuçlanırdı? Önce buna bakılır.
2) ihaleye giren "istenmeyen" kişiler şu ya da bu yolla ihaleye girmekten vazgeçirildi mi? Bu da önemlidir.ihale yapıldıktan sonra şartlar değişti mi? Yani bir kamu arazisini, "içine bu kadar metrekare inşaat yapılabilir" diye sattınız. Herkes buna göre fiyat verdi, ama içlerinden biri daha sonra bu inşaat alanını büyütebileceğini biliyor ve daha yüksek fiyat vererek ihaleyi alıyor. Nitekim örneği çok, işte bu da yolsuzluktur.
3) Hep yaptığınız gibi "Şu ihaleye bunlar girsin, şu alsın, ihaleye girenlere de farkın şu kadarını dağıtsın" derseniz, bu da yolsuzluktur.Türkiye'nin AB'ye uyum için çıkarttığı Kamu ihale Kanunu'nu neden yüz küsur kere değiştirdiğiniz de bir soru işaretidir.
4) Bir bakanınızı görevlendirip, devletten ihale alanlara salma salarsanız ve o parayla onların asla yönetemeyecekleri, hatta sizin bizzat yöneteceğiniz bir malı satın aldırtırsanız, bu da yolsuzluktur.
G20 liderlerine dağıtılan dokümandaki yolsuzluk tanımı şöyle; 'kamu gücünün özel kazanç için kötüye kullanılması'.
yolsuzluk 3 ana grupta tanımlanıyor.
Birincisi rüşvet; bireyler ya da şirketler tarafından kamu görevlilerine, kendi sorumlulukları altındaki yönetsel kararları etkilemek için yapılan ödemeler, rüşvet olarak adlandırılıyor.
ikincisi kamu varlıklarına dönük hırsızlık; kamu görevlileri tarafından zimmete geçirme ya da kamu ve özel danışıklı biçimde yapılan yolsuzluktur. Buna ilave olarak, reel ya da finansal kamu varlıklarının piyasa fiyatının altında illegal transferi, kamuya yapılacak ödemelerin ya da vergilerin kaçırılması, kamu fonlarının harcanması gereken yerlere değil de özel kullanıma aktarılması.
üçüncüsü himayeci yolsuzluk; yolsuzluk yazınında kayırmacılık, akraba kayırmacılığı ve yanaşmacılık olarak adlandırılan yolsuzluk tarzlarını içeriyor. Burada özel kesimde yer alanlara siyasal ya da kamusal bir hamilik söz konusu. Tanımında da, kamu sözleşmelerinin ya da transfer harcamalarının tahsisinde kamu görevlilerince özel kişi ya da kurumlara, kurallara uydurularak ayrıcalıklı muamele yapılması var. Buna mali transferlerde ve profesyonel iş fırsatlarının kamu yetkililerince özel ayrıcalık yapılarak onaylanması da var.
G20 dokümanında yolsuzluğun düşük değerli ve devasa değerli olarak iki uçta telaffuz edildiğine atıfla, devasa değerde yolsuz işlemlerin kamu görevinde yüksek hiyerarşide yer alan kamu görevlilerince yapıldığına işaret ediliyor. Buradan hareketle, farklı kombinasyonlara farklı adlar da veriliyor; yüksek rakamlı sistematik yolsuzluk yapan yüksek kamu yetkililerine kleptokrasi, menfaati sağlayanın yüksek hissesinin bulunduğu himayeci tip yolsuzluğa ahbap-çavuş kapitalizmi deniliyor.
G20 çalışma grubu tarafından yukarıda aktardığım tanımlamalara bakılırsa, Türkiyede kamu gücünü kullanan siyasetçilerin ya da onların yönetimindeki kamu görevlilerinin kimi karar ve adımlarını yolsuzluk olarak görmedikleri çok açık. örneğin kamu ihalesi almış işadamlarının, ülkeyi yöneten bir siyasetçinin çocuklarının kurduğu vakfa yüklü parasal transfer yapması G20 tanımına göre çok açık yolsuz bir adım.
- 3. havaalanı ihalesini alan grubun 4 yılda 5 milyar euro finansman bulmasının, sonra işletmeye başlayacağı günden itibaren her yıl devlete 1 milyar euro vermesinin
- daha önce aldıkları elektrik ihalesinin usd satışlarının tl olmasının, tl devalüasyonunun bu firmalara 1,5 milyar TL ek fatura çıkarmasının
- (f.altaylı dememiş ama bu grup kamu bankalarından kredi alsa farklı dedikodular çıkacak. yurt dışından ya da yurt içi özel bankalardan kredi bulması "itibar riski" nedeniyle bir nebze daha zor ya da daha maliytli olabilir!)
- fed'in tahvil alımlarını azalttığı dolayısıyla dış finansman bulmanın zorlaştığı
- genel olarak grubun finansman sıkıntısının bulunduğu bir dönemde;
ne hikmetse ÇED raporu nedeniyle ihalenin yürütmesi durduruluyor!
bir Allahın kulu da "mahkeme lobisi" "ÇED Lobisi" "almanya" "lufthansa" demediğine göre ihaleyi alan grup ve hükümet mahkemenin kararından memnun!
(memnun olmasalar emin olun bir kaç güne bu kararı alanların tayini çıkar!)
