14 Mayıs 1771 de, Newtown, Montgomeryshire da doğdu. 17 Kasım 1858 yılında, Newtown da ölmüştür Robert Owen çağcıl işçi sınıfının çocukluk döneminin düşünürü ve eylemcisi. Kendisi bir kapitalist. Emek gücünü ne denli sömürürse, kazancının o ölçüde artacağını biliyor. Üstelik bunu çok iyi başarıyor da. Ne var ki, bu başarısını gözlemleyip sorguladıkça, kurulmakta olan dev üretim düzenini çok yakından tanıyan bir hesap adamının ussallığıyla, sömürü gerçeğini bütün çıplaklığıyla görüyor. Bu gerçek karşısında, kişi olarak dürüstlüğü, duyuncunun (vicdanının) sesi, aktöresi, insan sevgisi onu sosyalizme sürüklüyor. Böylece, çalışma yaşamının başlarında çok başarılı bir kapitalist iken, yaşamının geri kalan bölümünü, sömürüsüz inanlığın, dolayısıyla da işçi sınıfının bayraktarı olarak sürdürüp noktalıyor.
ingiliz sosyalist. kimilerinin zenginliğine ve kimilerinin de yoksulluğuna yol açan kapitalist rejimi eleştiriyor, bir iş yasası hazırlaması gereken devletin ve hümanist patronların çabasıyla, işletme yaşamını değişikliğe uğratmak istiyordu. yaşadığı dönemde işçiler arasında ve bazı burjuva çevrelerinde derin bir etki yarattı. ingiliz sendikacılığına büyük bir atılım kazandırmıştır.
Sosyalizmin Öncülerinden.
işçi hakları, sosyal güvenlik, eğitim, bilim, çocuk hakları gibi çeşitli alanlarda pek çok çağdaş gelişmenin ilk örneklerini veren Robert Owen'in düşüncelerini yaşama geçirme mücadelesinde başarıları kısa ömürlü olmuşsa da, "ölümünün üzerinden neredeyse bir buçuk yüzyıl geçmiş bu büyük insanın ışığı bugün bile yüreğimizi ısıtacak bir umut kaynağına dönüşüyor."
"rona aybay"...
ingiltere'de 19. yüzyılda yaşamış reformcu ütopik sosyalist, düşün insanı ve owen komunizminin yaratıcısı.
29 yaşında bir fabrikatörken kendi zümresinden gelenler sanayi devriminin etkisiyle çıkarları doğrultusunda bir kaos yarattılar. o aydınlanmacı materyalist görüşü benimsemiş bir insan olarak bu kaosa bir düzen getirmek istedi: 500 kişilik bir işçi topluluğunun olduğu fabrikayı başarıyla yönetti. daha sonra saldığı ünle 2500 kişilik new lanark'daki büyük bir pamuk fabrikasını yönetti. burada tüm toplumsal pisliklerden arınmış; yoksulluğun, hayırseverlik ihtiyacının olmadığı, davasız bir koloni yarattı. tüm bunları "insanın insana yaraşır biçimde yaşaması" için yaparken bir yandan da yetişmekte olan kuşağı eğitmiştir. çocuk yuvalarının ilk bulucusu o olmuştur. 13-14 saat çalışma süresini 10,5 saate düşürmüştür. pamuk krizi yaşandığında tatile gönderilen işçilere tam ücret ödeyen de o olmuştur.
yaptığı tüm reformların işçinin akıl gücünü kullanması için yetersiz olduğunu söyleyen kişi de o olmuştur. "insanlar benim kölelerimdi." diyerek bunun farkına vardığını belirtmiştir. bunun üzerine şöyle demiştir: "fakat yine de 2500 kişi yarım yüzyıl önce 600000 kişinin üreteceği bir zenginlik üretti. öyleyse 2500 kişinin tüketeceği zenginlikle 600000 kişinin tüketeceği zenginlik arasındaki fark nereye gidiyor?". cevap açıktı: sermaye sahiplerine gidiyordu. makinelerin yarattığı bu zenginliğin işçi sınıfına güç verecek kazanım olduğunu da owen öngörmüştür.
salt bir yardımsever olmaktan öte giderek komünist teorilerini ortaya çıkardığı zaman kendisini dinleyen eş zümresi ve devlet adamlarıyla ilişkileri tamamen değişti. toplumsal reformlar için önünü kesen özel mülkiyet, din ve evlilik kavramlarına saldırdı. bu saldırıların sonucunun toplumdan dışlanmayı da beraberinde getireceğini bilerek yaptı tüm bunları. toplumun dışladığı bu adam ingiltere'de işçi sınıfıyla buluştu. 1819'da 5 yıllık bir çabanın sonucu olarak kadınların ve çocukların çalışmasını kısıtlayan ilk yasayı kabul ettirdi. fabrikatörler olmaksızın kooperatifler aracılığıyla üretim ve tüketimin gerçekleştiği komünal bir toplum düzeninin mümkünlüğünü kurduğu kooperatiflerle kısa süre de olsa göstermişti.
ingiliz işçi sınıfının kazanımları owen komunizmi ile bağlantılıdır. bu yüzden sosyalizmin ütopyadan bilime evrilebilmesi için gerçek bir zemine oturması gerekse de owen'in attığı ilk adımlar bugün hala etkisini görebileceğimiz ilerici adımlardır.
Sanayi devriminden sonra ingiltere'deki kirli rekabet, işçi sınıfının insani boyutlarda yaşamasını imkansız hale getirdi.. 5 yaşında işçilerin çalıştırılması, ortalama işçi ömrünün 25 - 30 yılı bulması gibi daha bir çok vahim sorunlar mevcuttu.. Bu duruma işçilerin yanısıra çok az sayıdaki adil aristokrattan da tepki gösterenler oldu.. Bireysel çapta ilk tepki Robert OWEN'dan geldi.. Kendi fabrikasında işçilerinin daha insani şartlarda çalışması için belli bir mevzuata bağlı olmayan, kendisinin koyduğu kurallarla işçilerine toleranslar tanıdı.. Bugünkü sosyal güvenlik anlayışının doğuşunda önemli bir isim olması itibariyle uluslararası sosyal politika alanında adı anılan büyük bir zat-ı muhteremdir..
toplumcu bir girişimci, eşitlik denemecisidir owen.. modern yaşamın eline geçirdiği birkaç sosyal ve radikal hak, kendisinin yarattığı küçük ülkesinden sebeptir. örneğin; sermaye birikimi olmadan da girişimcilerin yükseleceğine; anamalcılığın çok da sağlıklı olmadığına işaret etmek amaçlı bir fabrika kurmuş; 2500 işçiye istihdam sahası yaratmıştır. dahası, bu işçilerin aile ve çocuklarının bakımı için bakımevleri ve çeşitli sosyal aktivitasyonlara ayrılan mecralarda var etmiştir. herkesin 12 saat çalıştırıldığı dönemde o işçilerini 10,5 saat çalıştırmakla yetinmiş; birkaç sene sonra, birleşik krallık ve birleşik devletlerde çalışma yaşının düşürülmesine ilişkin yasanın çıkarılmasında ön ayaklık etmiştir.
sosyalizmi kitabında başlık olarak kullanıp ilk kez yazıya döken kişidir. ingiltere'de sanayici olmasına ve ciddi bir işçi karşıtı durum mevcut olmasına karşın insani çalışma koşulları sağlamış ve çalışma saatlerini ciddi rakamlarla azaltmıştır, bundan normal üretimden daha çok verim almıştır.
