rivayet odur ki, cumhuriyetin ilk yıllarında refik bey e cumhuriyetin ve yapılan devrimlerin umulduğu gibi mi olduğu sorulmuş o da cevap olarak, soyadımın tersi gibi oldu demiş. bunun üzerine atatürk kendisine ayar olmuş ve refik abi ülkeden kaçmak zorunda kalmış.
milli mücadeleye karşı çıkmış yazardır. ama bu hiç bir şekilde edebi kişiliğini etkilemez.
ayrıca atatürk bir tanrı değildir. kemalizm'de din değildir. atatürkte yanlış yapabilir. atatürk kendisini 150'liklerden çıkararak pişmanlığını bildirmiş, ülkeye geri davet etmiş,ama o kabul etmemiştir.
abdülhamide muhalifken,ittihat terakki başa gelince ona muhalif olup sürülmüştür. memleket hikayeleri'ni yazmıştır.
mustafa kemal'e muhalif olunca,öldürülmemek için yurt dışına kaçmış,gurbet hikayeleri'ni yazmıştır.
mütareke döneminde zırvaladığı mecmualardan birinde ittihatçılar hakkında kısaca ' yargılama zaman kaybı, adamlar zaten idamlık gebertelim hepsini'' demiştir.
''ittihatçıları def ve tenkil öyle kanunla falan olacak şey değildir. icraat lazımdır efendim, icraat. hem de köprülü usulü. beş altı ay şöyle adam akıllı bir tırpan, ondan sonrada kim gelirse gelsin.''
bu laflarının cezası anadolu'ya sürgün olmamalıydı. yeni cumhuriyetin önemli hatalarından biri de azılı vatan hainlerini idam etmek yerine sürgünle ödüllendirmektir.
"ikbal sarhoşu en çabuk ayılan sarhoştur. Masa başındaki koltuğunu altından çeker çekmez süt dökmüş kediye, sarığı alınmış hocaya, karaya vurmuş balığa, gerdeğe girmiş alığa veya zifaf odasından çıkmış hadıma döner, sünepeleşir."
soyadının ne soyadı yasasını protesto etmek ne de komiklik yapmak için seçmiştir.
sanırım karaim yahudilerinden geldiği için bu adı almıştır. 'karaim sözcüğünü imla olarak yanlış yazmış olabilirim ama diğer seçenek çetin altan'ın yavşaklığıdır bana kalırsa.'
milli mücadele yıllarında yazdığı muhalif yazılardan dolayı sonradan 'yüzellilikler' listesine girmiştir.
atatürk onun hakkında, 'adam bize muhalif yazıyor ama çok da iyi yazıyor.' demiştir. karay, bunu duyunca keşke hiç yazmasaydım, diye karşılık vermişrir.
atatürk daha sonraki yıllarda onun yurda dönebilceği konusunda yeşil ışık yaktıysa da, 'şimdi laf söz olur paşam...' makamında mazeret beyan etmişliği vardır.
refik halit karay türkçe'nin tartışmasız en iyi yazarlarındandır.
meşrutiyet dönemi yıllarını son derece güçlü bir betimlemeyle anılarında anlatmıştır.
küçük kasabalardaki insanları anlatmış, daha sonraki eserlerinde daha çok şehir hayatından söz etmiştir.
genellikle hedonist diyebileceğimiz bir tarzı vardır.
refik halit bir keyf adamıdır. ama dili de son derece keyiflidir.
işin aslı şu dostlar, mustafa kemal ve inkılaplarına karşı olduğundan soyadının tersten okunuşunu istemiştir.mustafa kemale söylemişler fakat mustafa kemal ahlaka uygun olmadığından bu soyadı vermemiştir.en nihayetinde refik halitin ısrarına dayanamayan mustafa kemal, refik halit'e karay soyadını vermiş ve refik halitte mutlu olmuştur.
işin aslı şu dostlar, mustafa kemal ve inkılaplarına karşı olduğundan soyadının tersten okunuşunu istemiştir.mustafa kemale söylemişler fakat mustafa kemal ahlaka uygun olmadığından bu soyadı vermemiştir.en nihayetinde refik halitin ısrarına dayanamayan mustafa kemal, refik halit'e karay soyadını vermiş ve refik halitte mutlu olmuştur.
şimdi biraz da refik halit'in (karay) yazdıklarına göz atalım. damat ferit paşa hükümetleri döneminde posta telgraf umum müdürü olarak dahiliye nazırı ali kemal'le yakın işbirliği içinde çalışan ve mustafa kemal paşa'nın anadolu'yla iletişimini engellemek için bütün gücüyle çalışan yüz elliliklerden refik halit de kurtuluş savaşı'nın en önde gelen karşıtlarından biriydi. mustafa kemal paşa'nın ankara'ya gelince yaptiği ilk işlerden biri hakimiyet - i milliye gazetesini çıkarmak olmuştu. işte bu gazetenin, kendisini, " vicdanınızın temizliğinden eminseniz istiklal mahkemelerinden korkmayıp ankara'ya geliniz " sözleriyle davet etmesini şöyle cevaplandırıyordu refik halit :
" ... anadolu zorbaları istiklal sözcüğünü seyyar (idam) sehpalı mahkemeler için kullanrak korkunç bir anlamda gözden düşürmeye çalışıyorlar. şimdi de halkımız istiklalin ne olduğunu ankara'daki, aklı çürük tahtadan kof yaratıkların verdiği hükümlerle daracağına çekilen cesetlerden mi öğrenecek ? istedikleri kadar kafama vursunlar. hangi teşkilattan hangi kahraman olursa olsunlar hayal kurmanın bu derecesine, uydurmasyonun bu biçimine ben dayanamayıp " kuzum mustafa sen deli misin ? " diyeceğim. ... ilk günden beri, peyam başyazarı ile benden başka bu oyunlara gelmeyen kaç kişi kaldık ki ?
mustafa kemal'e ve inkılaplarına karşı olduğundan soyadı kanununu protesto etmek için tersten okunduğunda kötü anlamlar çıkarılabilecek bir soyadı almıştır.
realisttir.
gözlemcidir.
hikaye ve romanlarıyla ünlüdür.
mizahi bir anlatımı vardır.
olay hikayesi (maupassant) tarzında yazar.
eserleri:
hikaye;
memleket hikayeleri,
gurbet hikayeleri.
roman;
bugünün saraylısı.
yaşlılık, gençliği ve yeniliği çekemediğimiz, yeniliklerin zevkine varamadığımız,
kadın için artık ilginç olamadığımız ve fedakarlığı göze alamadığımız zaman başlar.
1888 yılında Beylerbeyi'nde doğmuştur.Galatasaray Sultanisi ve Mekteb-i Hukuk da okumuştur.Kirpi adıyla yazdığı taşlamaları ve siyasal yazıları sonucu ittihat Terakki hükümetince Anadolu'nun çeşitli illerinde 5 yıl sürgüne gönderilmiş, ancak 1.Dünya Savaşı'nın son yılı istanbul'a dönebilmiştir.Dönüşünde Robert Kolej'de öğretmenlik, Sabah gazetesi başyazarlığı, iki kez Posta-Telgraf Genel Müdürlüğü yapmıştır.Aydede adlı mizah dergisini çıkarmıştır.
Bazı siyasal davranışları yüzünden Haleb'e yerleşerek Vahdet gazetesini çıkarmış, Hatay'ın Türkiye'ye bağlanmasında yazıları ve çalışmaları ile katkıları olmuştur.
1938'te yurda dönen Karay, 20 kadar roman kaleme almış ve dergi,gazetelerde yazılar yazmıştır.
18.7.1965 tarihinde istanbul'da hayatını kaybetmiştir.
memleket hikayeleri, adlı kitabı mutlaka okunması gereken, karay soyadını soyadı kanuna muhalefet için almış olan tersten oku, bunu yapış nedeni günümüz şartlarında sorgulanmaması gereken, türkçeyi en iyi kullanan yazarlardan bir tanesidir.
