anti klerikalizm'in bir başka ifadesidir aynı zamanda. tepeden inmeci yapısı olacağı gibi, kendiliğinden gelişen bir yapısıda olabilir. asıl mesele ise olgunun yapısıdır ve üretim ilişkisi ile olan ilşkisidir. toplumsal alanda var olan dinsel örgütlenme ve din kurumlarının yaşamsal alanda bulunması, üretim ilişkileri içerisinde yer almasına karşılık iktidarı hedefleyen kitlelerin, sınıfların ortak payandasıdır radikal laiklik. diğer yandan ise tüm dönüşümlerde ve kopuşlarda bu tarz bir siyaseti görmekte zorlanabilirsiniz. belirli dönemlerde türkiye cumhuriyet'i ilk dönemlerde bu tarz bir siyaset izlemiş olsa da gene aynı dönemlerde iktidarı elinde tutan kadroların ve sınıfın sahip olduğu devlet yönetme yapısı gereği genelinde muhafazakar bir laiklik izlemiştir. fakat aynı anti klerikalist bir yapıyı da dönem dönem elde bulundurmuş, toplumsal yapı da kimi dönüşümler yapmıştır.
