popüler kültür sığdır, çünkü ticarı kültürdür, geniş alan yayıncılığını kullanır ve kısıtlı kodları kullanır. belli bir eğitime ihtiyaç duymayan her bünyeye seslenir, tek önemli olan belli bir gündelik birikimdir. mesela dans. bale için gelişkin kodlara ve bu gelişkinkodları açımlayabilmek için de belli bir eğitime ihtiyaç vardır. ancak disko dansı ya da clubber dansı bu böyle değildir. geliştirilmesi için gündelik deneyimlere ihtiyacı vardır. işte pop-kültürün sığlığından kasıt budur, yüzeysel olması değil, kıyaslandığı şeye oranla yüzeysel olmasıdır.
önce popüler kültürün tanımını yapmak gerek üstad... nedir pop kültür?
halkın büyük çoğunluğunun yani; günde 8 saat çalışan, az eğitimli ya da eğitimsiz, varoşlarda ya da arka mahallelerde apartmanlarda yaşayan ve gelir seviyesi belli bir düzeyin altında olan kesimin sahip olduğu kültür. yok yok sahip olduğu olmadığı sahip edildiği demek daha doğru olur sanırım.
yukarda üstadın da belirttiği gibi medya isimli bir silah tarafından yayılmaktadır pop kültür. ama şu da bilinmelidir ki devlet eliyle de yayılması hızlandırılmaktadır.
e şimdi bu kültür biçiminin kime hitap ettiğini belirttikten sonra sığ olmaması gibi bir durum zaten söz konusu olamaz. yani onu sığ olmakla suçlayan kişinin bir dangalaklık yaptığını düşünmüyorum. ama şu var ki bu suçlamayı yapan kişinin yerine koyduğu kültür anlayışının da pop kültüre oranla bir mantığı olması gerekmekte.
hadi o ortaçağ üst sınıfına ait klasik müziği yerine getirdik koyduk pop kültürün.. ulan öyle bir ülkede yaşıyoruz ki; kadın programlarında salya sümük ağlayan pavarottiler yarattık. olmadı iborotti var...
demem o ki kültürlerin sınıfsal temelli olarak ortaya çıktığı bilinmelidir ve pop kültüre yapılacak eleştiriler bu bağlamda yapılmalıdır. yani ben bu saatten sonra, hayatı boyunca haftasonları da dahil eşşek gibi çalışmış babama jazz dinletsem ne farkeder.
kanımca daha düzgün ve insani bir yaşam seviyesinde oluşturalacak ya da vurgulanacak bütün kültürler günümüz popüler kültürüne göre daha yaratıcı ve besleyici olacaktır. öncelikle modern köleler üstünde yükselmeden kültürel açılımlar yakalamayı öğrenmeliyiz...
popüler kültürün sığ olmadığını idda edenlerin yüzüne çarpılacak en büyük cevap, televole dünyasında ki asla değişmeyen 100 kişilik insan profilleridir. tamam günümüz şartlarında belki bu gerekli ama üzerlerine zorla yapıştırılan kalifiye sanatçı etiketini vermesinler, bende başımın üstünde taşıyayım. yoksa kıyıda köşede popüler kültürün temellerini oluşturmuş ama sisteme inatla direnen gerçek sanat akımının öncülerine haksızlık edilmesin.
evet popüler kültür sığdır ve en başta yazıldığı gibi bir derinlik kaygısı da yoktur zaten. çünkü sığ olduğu için bu talebi görmektedir ve popüler olmaktadır.
talep sahipleri de bir derinlik hedefleri olmayan, eğitim ortalaması ilkokul 4 olan bir toplumun fertleridir. ülkelerinin kişi başı geliri 5000$ civarındadır üstelik gelir dağılımı da çok adaletsizdir. bir aileye bakmakla mükellef memuru aylık bir milyarla bu görevi ifa etmeye çalışmaktadır. ülkedeki işsizlik de yüzde 10, asgari ücret ise 450 ytl dir. yani bu toplumun bireyleri sadece yaşamlarını sürdürebilmek için yaşamaktadırlar. hayat kendilerine yaratıcı tarafından verilen bir fırsat olmaktan çıkıp bir sorumluluğa omuzlarına yüklenen ağır bir yüke dönüşmüştür. böyle bir toplum ne bilgi üretebilir, ne teknoloji ne de sanat. bununla paralel ilgisi de olmaz o yönde, olamaz. aç insanın derinlik derdi olamaz çünkü o eforunu karnını doyurmaya harcamaktadır. geri kalan zamanında kolay olanı sığ olanı kafasını yormayacak kısa yoldan kendisini eğlendireceği talep eder.
durum bundan ibaretken, inşaatta sabah 8 den akşam 6 ya kadar çalışan ahmetten, eve geldiğinde dünya klasikleriyle haşır neşir olmasını, ya da çocuklarını alıp operaya götürmesini veya kızını bale okuluna yazdırmasını beklersek o ahmet haklı olarak bize ağır küfreder. ya da biz bir kanalda yayınlanan felsefe programının reyting rekorları kırmasını beklersek biraz saflık etmiş oluruz.
yani toplumun üzerindeki hakim kültürün sığ olmasını eleştirirken, bu kültürün siparis üzerine hazırlandığını unutmamamız gerekir.
fakat asıl mesele bu popüler kültürün bir eğlence dünyası olmaktan çıkıp tüm hayatımıza nüfüz etmesidir. türkiye de en güvenilir kadın seda sayan çıkıyorsa ve ev hanımlarının büyük çoğunluğu sabahları onu izliyorsa işte o zaman sorarız ''her sabah seda sayan ı izleyen anne çocuklarına ne verebilir?''. elbette ülkede diziler izlenebilir fakat erkekler için idol mafya babası polat kızlar için 150 bin dolara milletle yatan berguzar korel (dizi adını unuttum) oluyorsa bu çok da hafife alınacak mesele değildir. tamam ismail türüt şarkı kalitesini beğenmesek de bir çokları tarafından dinleniyor olabilir ama ismail türüt ün toplumsal sorunlar üzerinde analizleri revaçtaysa, ibrahim tatlıses tamam sanatçılığını kabul ettik diyelim ama bir türk düşünürü olarak ekranlardan halka sesleniyorsa bu işin boku çıkmış demektir.
medyanın dayatması diye bu ''boku çıkmak'' durumuna açıklık getirmeye çalışmak bence en kolay ve geçersiz yoldur. sığlık popüler kültürün suçu değildir fakat bu tüm yaşamımızdaki sığlık suçlusu tek olmayan büyük bir sorundur.
popüler kültürün sığlığını, "kültür"ün en somutlaşmış örneği olarak müzikle örneklemek istiyorum. son dönemde "popüler" olan şu şarkının sözlerine bakalım:
Bak Taktik Yaptirma Bana
Bilirsin Ben Alasini Yaparim
Öyle Saf Geldim Ben Sana
Ihtiyac Olursa Raydan Cikarim.
sığlığın neliğini, tüm şahaneliğiyle gözler önüne seren bu güzide şarkının üzerine herhangi bir yorum yapmak anlamsızdır. evet sığlık budur. popüler kültür de sığdır, zira para getirmeyecek tüm değerler ayaklar altına alınmmıştır popüler kültürle.
işin bir diğer boyutu da, popüler kültürün hakikaten derin olmak gibi bir derdinin olmamasıdır; o, 21. yüzyılın popüler söylemidir. ancak kimse, popüler kültürü sığ olmakla suçlamanın kötü olduğunu da iddia edemez. zira popüler kültür karşıtlarıdır edebiyatı, felsefeyi yaşatan.
icinde yuzme bilmeyen ben de yuzebildigime gore sigdir canim. hem de oyle sig ki, yuru yuru dizimize gelmiyor suyu. etrafima bakiyorum ureten de, tuketen de ayni renk fistan giymisler nedense. hepsi de cicekli basma yesil ustune, kocaman kirmizi gullu. ipekciler kan agliyor koza handa bursa'da coktandir.
