milattan önce 3. yüzyılda yaşamış, maddenin, manevi bir ilkeden türediğini iddia etmiş romalı filozof. ortaya attığı fikirler, mistisizmin ortaya çıkışına zemin hazırlamıştır.
milattan önce değil milattan sonra 3.yüzyılda yaşamış romalı filozof. özellikle aristoteles ve platon'un kilise tarafından ideolojik yorumlanmasında bir araç olarak kullanılmış belirli bir dönem de platon ile karıştırılmıştır.Plotinos felsefi düşüncelerini dokuzluklar anlamına gelen enneades isimli eserinde açıklamıştır. Plotinos'un sistemi aslında mistisizme temel hazırlayan sistemdir. imdi; onun düşüncelerini şu şekilde ifade edebiliriz;
to hen(bir)-->nous(akıl)-->psykhe(ruh)-->doğa ve tek tek ruhlar
her şey "bir" den meydana gelmiştir. bir "mükemmel"dir. birin ne olduğu değil ne olmadığı söylenebilir, o tavsif edilemez. her şey ondan meydana gelmiştir. bir'den nous(akıl) meydana gelir. bu meydana geliş süreci zorunlulukla olur ve taşar yani fışkırır. buna "emanatio" denir. meydana gelen nous'un içinde birlik ve çokluk birlikte bulunur. o meydana geldiği "bir"e bakar(contemplatio-theoria) temaşa eder. onu seyrede seyrede "bir"e benzer ve mükemmelleşir. ondan da ruh meydana gelir. bu arada nous'un içinden ideaların taşması ile ruh meydana gelmiştir. ruh'tan ise doğa meydana gelir. ruhtan meydana gelen doğa ise bilmez ve algılamaz yalnızca üretir. bununla birlikte tuhun etkinliğinin doğa içinde yayılması ile zaman meydana gelir. zamanın olduğu yerde ise duyulur dünya da vardır. bu sürecin en son halkası olarak ise hyle(madde)meydana gelir ve madde kötüdür.
bir de bu sürecin insan tarafından deneyimlenmesi söz konusudur. insan ruh ve aklı bulunduran bir varlıktır. bundan ziyade nesneleri ya da şeylerin meydana gelmesi onları meydana getiren nedenden bağımsız değildir. onların meydana getiren şeyler niteliklerinden bişey kaybetmedikleri gibi meydsna gelenler meydana getirildikleri nedene bağımlıdırlar. bu minvalde insan da bir'e ilk nedene yükselmek ister. bu ise iki aşamadan meydana gelir.
1.aşama:katharsis(arınma)
2.aşama:ekstasis(esrime-kendinden geçme)
1.aşama madde'den arınmayı içerir. ruh aristoteles'in belirttiği gibi logoslu(akıldan pay alan yan) ve alogos(akıldan pay almayan yan) olmak üzere ikiye ayrılır. logoslu yanın arındırılmasında bir sıkıntı söz konusu değildir. esas problem alogoslu yanda ortaya çıkar. bunun için adalet, ölçülülük, cesaret gibi erdemlere sahip olmak ve bunlar arasındaki dengeyi sağlamak gerekmektedir. salt bu da yetmez diyalektikçi olmak gerekmektedir( (bkz: diyalektik yürüyüşü)ki nesnelerin neolduğunu ve öteki nesnelerden hangi yönlerden ayrıldığını bilmesi gerekmektedir. bu madde-den nous aşamasına kadar ki olan süreci kapsar.
bundan sonraki aşama ise ekstasis aşamasıdır. bundan sonra nous'un sana kendisini göstermesi gerekmektedir. yani kendini bir'i görme sevgisine bırakmalıdır.
Plotinos'un dizgesi ortaçağdaki teologlar ve filozoflar tarafından oldukça etkin bir şekilde kullanılmıştır. özellikle yukarıda belirtilen her aşamaya bir aracı yerleştirilmiştir.özellikle nous'un latince karşılığı intellegentiae'dır.[aynı çarpıtma logos=verbum çevirisinde verbum yani söz'e ontolojik bir anlam yüklenerek gayet hissettirilmeden ve mükemmel biçimde kotarılmıştır] bu aynı zamanda melek anlamına da gelir. bu aşamalara aracı yerleştirerek bir'e(yani onların yorumlayışına göre tanrıya) gidişte aracı bir kurumun zorunlu olduğu fikrini temellendirmek amacıyla kilise tarafından bol bol suistimal edilmiştir. zaten kiliseden en çok çekenlerden biri plotinos bir diğeri ise aristoteles'tir. aristoteles'in yer merkezli evreni de bu tip yaptırmalara maruz kalmıştır.
