Hz. Ali' nin torunlarından imam Cafer Sadık' ın soyunda gelip önce iran' a sonra Horasan' a yerleşmiş pirlerin iç Anadolu' ya varan kolu.Kanını taşımaktan gurur duyduğum dedem.
Bir zamanlar talibi olan Hızır Paşa' yı okutan odur ancak Hızır öğretilerini unutup halka zulmetmeye başlar.Karşısına aldığı pirini de sonunda asar.Alevilerin bağlama kaldırma de Pir Sultan' dan kalma bir isyan gösterisidir.
Alınmış abdestim aldırırlarsa
Kılınmış namazım kıldırırlarsa
Sizde hak diyeni öldürürlerse
Ben de bu yayladan Şah' a giderim.
Halkın ve ulemanın çeşitli baskıları sonucu Zindana kapattırdığı pir sultan abdal'ı affetmek istediğini ve fakat bunu yapabilmesi için, içinde şah kelimesi geçmeyen üç deyiş söylemesi gerektiğini söyleyen hızır paşa'ya pir sultan'ın cevabıdır.
"kadılar müftüler fetva yazarsa
işte kemend, işte boynum asarsa
işte hançer, işte kellem keserse
dönen dönsün ben dönmezem yolumdan"
diyen, sivaslı büyük ozan. anadolu halkini osmanlilar'a karsi kiskirttigi,ayaklanmaya çagirdigi, belki de bir ayaklanmaya öncülük ettigi için, sivas valisi hizir pasa'nin emriyle tutuklanmis, yolundan dönmeyecegi anlasilinca da asilmistir.
pir sultan abdal sürgünden geri dönünce köyünü dağılmış ve yakılmış, sevdiklerini ya sürülmüş ya öldürülmüş görür. kızılbaşlar ise dağlara sürülmüş sefalet yoksulluk içinde, acı içinde yaşamaktadır.
pir sultan abdal karısını bulur, fakat ağlamaktan gözlerini kaybetmiştir karısı. yıllardır görmediği karısı, pir sultanı göremez ve tanıyamaz.
pir sultan gözlerine ne olduğunu sorar.
gözyaşı dökmekten kurumuştur, çok çekmiştir pir sultanı avradı. ev külfeti, hızır paşanın zulmünden, yabanıl hayvanı gibi dağdan dağa kaçıp durmuştur.
pir sultan ise söze başlar :
Böle midir sizin ilin töresi
Hele bir yol safa geldin, desene
Geçer bu güzellik sana da kalmaz
Hele bir yol safa geldin, desene
Öl dediğin yerde ölürüm , derdin
Kal dediğin yerde kalırım, derdin
Her derdine derman olurum, derdin
Hele bir yol safa geldin, desene
Sarardı gül benzim ayvaya döndü
Hakk'ı söyledikçe müşkülüm kandı
Ayrılık ateşi sinemi deldi
Hele bir yol safa geldin, desene
Yatarım Muhammed, kalkarım Ali
Gittiğimiz on'ki imam yolu
Pirim Hünkâr Hacı Bektaş Veli
Hele bir yol safa geldin, desene
Kırmızı güller solmaz mı sandın
Pir Sultan Abdal'ı gelmez mi sandın
Bir safa geldin de demez mi sandın
Hele bir yol safa geldin, desene
anadolu'nun yetiştirdiği en büyük ozanlardandır. kendisi her daim sömürülenlerden yanan tavır almıştır, din sömürüsü yapanlara karşı çıkmış, halk yolundan ayrılanlara gereken lafı söylemiştir.
pir sultan abdal'ın yaşamı üzerine, yazılı kaynaklarda pek bilgi yoktur. doğum ölüm yılları bile bilinmiyor. yaşamı üzerine bilgiler, genellikle, kendi şiirlerinden, halk söylentilerinden, kuşaktan kuşağa anlatıla gelen menkıbelerden, bir de yakınlarının ya da başka ozanların onu anlatan şiirlerinden çıkarılır.
1510/14 -1589/90 yillar arasinda yasadigi tahmin ediliyor. öz adi haydar olmasina karsi siirlerinde pir sultan mahlasini kullanir. kendisi sivas'in yildizeli ilcesinin circir bucagina bagli banaz köyünde dünyaya gelmistir.
sivas'ın bağrında çıkmış bir halk ozanı. eserleri çağları aşarak günümüze kadar gelmiş bugün dinlediğimiz türkülerin bir çoğunda emeği olan insan. kendi müridi tarafından asılmak ta hayatın ona oynadığı en büyük oyun olsa gerek.
