Mo 500lerde baslayan meshur yunan-pers savaslarina verilen isimdir... Cok buyuk kahramanliklara, taktiksel zaferlere imza tmis iki seriden olusan muthis savas dizisidir...
Kendilerinden katlarca guclu olan pers ordusunu yunan yarim adasi bir olup resmen yerlebir etmistir... Aslinda perslerin yonetme hirsiyla ortaya cikmistir bu savas...
500lu senelerde pers imparatorlugu cok genislemis, taa yunanistana kara buyumustu... Kuzey yunistani ele gecirmeye basladilar ve buradaki kucuk yunan sehirleri yardim icin donemin iki buyuk kraligi olan sparta ve atinadan yardim istediler... Spartalilar her zamanki gibi ibnelik yapip yardim etmedi, atinalilar ise isyani tesvik edip oradaki isyanci kuvvetlere maddi, askeri ve lojistik destek sagladi... Bunu ogrenen donemin pers krali darius, atinalilardan oc almak istedi.
20000 kisilik bir orduyu yegeni olan Arthapernesin komutasinda atinaya gonderdi. Atinaya bagli olan en buyuk sehirlerden birisi olan erethria kaybedildi... Bunun ustune tehlikenin farkina atinalilar vardi ve gotleri tutstu. Sehrin en iyi kosucusu olan Pheidippides spartaya kosarak yardim istedi. Efsaneye gore 2 gunde 240 km kosarak bir rekor kirdi... Her zamanki gibi spartalilar kicini bile kaldirmadi, atinanilar da babayi aldi...
Bunun ustune atinalilar kendi taktiklerini gelistirmek zorunda kaldi. Meshur atinali komutan Miltiades mukemmel bir taktik haziladi... Atinaya denizden giris, bir yandan daglar, oteki yandan bataklik arkada deniz ile kapalidir... Atina ordusu kenrlar kalin orta kisim ince olacak sekilde yayilarak dizildi ve 20000 kisilik pers ordusunu bekledi... http://en.wikipedia.org/w...ek_Double_Envelopment.png
Persler gelip birinci saldiriyi gerceklestirince atinalilarda yan kolonlar acildi ve perslerin etrafini cevirdi, daglarda bekleyen asil atina ordusu yan kuvvetlere destek verdi. Panikleyip kacmaya calisan pers ordusu batakliga sikisti, bir gunde atinalilarin cok buyuk bir zaferiyle birinci pers savasi sonuclandi. Herod'a gore sadece 250 atina askeri olurken 6000 pers askeri telef oldu...
Bu rezil maglubiyetin ustune darius cok sinirlendi ve intikam icin planlar yapmaya basladi.
Bu sirada atinalilar da armut toplamadi... Donemin secimle basa gelen baskani askeri dahi ve politikaci Themistocles perslerin gelecegini gordu. ve 10 sene boyunca bu savasa hazirlik yapti. Yaptigi en buyuk isler, atina ve civardaki liman koyleri duvarlarla deniz saldirisina karsi koruma amacli birleestirmek oldu. Bu sekilde hem atinanin kusatilmasini guclendirdi, hem de kusatma olursa yemek yollarini acik tuttmayi hedefledi. Yaptigi oteki buyuk is ise, yeni bir gemi dizayn etmek oldu. 3 katta kurekcileri olan bu gemi, var olan oteki gemilerden cok daha hizli ve cok daha atikti...
Bu savasa her ne kadar darius hazirlansa da 486 yilinda oldu. Onun yerine oglu xerxes komutayi ele aldi ve 300.000 askerle atina ustune kendisi basta olacak sekilde sefere cikti. Ordusuyla kiyidan yururken kendisine 800 gemilik deniz filosu da denizden eslik etti. Ordu duzenli baskinlar yaparak geideki askerlere yemek sagliyorlardi... Canakkale ustunde xerxes'in muhendisleri bir kopru insa etti, ancak bu kopru bir firtina sirasinda yikildi... Bunun ustune xerxes denize 200 kirbac cezasi verdi, butun muhendislerini de asti... Ikinci bir kpru insa ettirdi ve bu kopru yikilmadi... Butun ordunun gecmesi 1 haftayi aldi...
Bunu goren yunanlilarin gotleri tutustu ve yine spartalilardan yardim istediler. Bu defa spartalilar, atina duserse perslilerin kendi ustlerine yuruyecegini bildiginden yardim etti... Demokratik secimlerle ordunun basina leonidas deniz kuvvetlerinin basina da yine spartali bir komutan olan Pausanias altinda deniz savasi verildi... Daracik bir bogazda verilen savasta 300.000 persli tutulmaya calisildi... Ancak atinalilardan birisi ihanet etti ve daglarin arkasindan perslere bir gecis yolu gosterdi. yunanli ajanlar bunun farkina vardi ve leonidas butun orduyu perslerin arkasindan gonderdi.
Kendisi ise geride, yaninda kalan 300 spartali ile atinali birliklerin arkasini korudu... Bu savasta kahramanca olen spartalilara 1000lerce pers kuvveti telef gitti. Bunlarin icerisinde dariusun 2 oglu, xerxes'in kuzenleri vs. de vardi.
Ancak bu oncu birliklerin hepsi birer birer dustu. Bunun ustune Themistocles donemin buyuculerine yuksek bir miktar para vererek halki kacmaya ikna etti. Yeni insa edilen gemilere yuklenen atinalilar asagi http://en.wikipedia.org/w..._431_BC-en.svg&page=1 yunanistandaki adaya tasindi... Bunu farkeden persler onlari kovalamaya basladi.
Bunun uzerine themistocles pers krali xerxes'e, kendisinin savasi kaybedecegini anladigini, bu yuzden perslere calismak istedigini bildiren bir mektup yolladi. Mektupta atinalilarin ada etrafinda dolasip arkadan kacmayi deneyecegi soyleniyordu. Bunun ustune xerxes 200 gemisini adanin arkasina yolladi... Sparta donanmasiyla birlesen atina donanmasi azalan pers donanmasiyla cok buyuk bir deniz savasi yasadi. yunan atesi kullanilan bu savasta, yunan gemileri koc baslariyla pers gemilerini parcaladi... Yeni teknoloji gemilerle 600 gemilik pers donanmasini cok buyuk bir bozguna ugrattilar...
Themistocles, xerxes'e baska bir mektup gondererek yunanlilarin bu zaferle gaza geldigini canakkaledeki kopruyu yikip persleri yunanistana hapsetmeyi dusundugunu soyleyen bir mektup yolladi. Xerxes bunun ustune canakkaleye kisin bir sefer duzenledi. zaten yorgun olan pers ordusunun baska bir kismi da bu sefer sirasinda telef oldu. 1 sene suren bu yolculuk sirasinda atinalilar ve spartalilar toparlanma firsati buldu.
1 sene sonra donen zayiflamis pers ordusuna karsi cok buyuk bir zafer elde ettiler... Persler bu ikinci savastan sonra yunaninstan bolgesine bir daha asla bulasmadi... Bu savasta da atinalilar ve spartalilar tarihte son kez yan yana carpisti...
