Bizzat tarafimca Umraniye-Kadikoy otobuslerinde defalarca yasanmis hadisedir.
Bir defasinda carsaf boyutlarinda olmayan zarif esarplar takan, bes vakit namazinda niyazinda ve bana kuran okumayi ogretmis 62 yasindaki annecigimle birlikte kadikoyden eve donerken kavga cikarmama neden olan hadisedir. Otobuse ilk duraktan bindigimiz icin annem de ben de oturabilmistik. ikinci ya da ucuncu durakta kalkarak yerimi yasli bir hanima verdim, yer verdigim hanimin basinda ne vardi hatirlamiyorum. Bu arada tam karsimizda gobegine kadar sakalli, sert ve suratsiz gorunumlu yaninda zavalli oldugu her halinden belli olan karisi oldugu halde oturan 55-60 yaslarinda bir adam vardi. Adam ne benim yer verdigim kadina, ne bir baskasina ne de ben ayaga kalkinca bana yer verdi. Yasi dolayisiyla cok garipsemedim bunu aslinda. Umraniye carsi duragina geldigimizde otobuse once 20 yaslarinda basi acik bir kiz, hemen arkasindan da ayni yasta bir turbanli kiz bindi. Iki kizin arasinda haliyle en fazla 50 cm vardi. Sakalli adam ondeki basi acik kizin uzerinden asirtma bir hareketle arkasindaki turbanlinin koluna dokunup oturmasi icin cagirdi, bunu yaparken de oturdugu yeri basi acik kiz oturmasin diye diger eli ile koruma altina aldi. Ben o noktada dayanamayip adama "ayip degil mi yaptiginiz, ben 40 dakikadir ayaktaydim, bana yer vermediniz, baska insanlar geldi onlara da vermediniz, ayni anda gelen iki kisiden turbanliya binbir caba ile yer vermeye calisiyorsunuz, hepimiz kadin degil miyiz, hepimizin korunmasi gerekmiyor mu, biz basimizi ortmuyoruz diye ortalik mali miyiz da ayakta durmamiz birsey degistirmiyor? Ayrimciligi iste boyle boyle siz yapiyorsunuz, bi de utanmadan zulumden haktan hukuktan bahsediyorsunuz, yaziklar olsun size, bu ulkeye yakismiyorsunuz " ** seklinde tepki gosterdim. Annem ve ortamdaki birkac kisi daha beni destekledi ama amca tinlamadi bile. Hani biz toptan orospuyuz ya, ka'le bile almadi bizi, Bizimle konusursa ya da cevap verirse abdestinin bozulacagindan cekindi herhalde.
Isin komik tarafi sakalli adamin yer vermemek icin bin turlu maymunluk yaptigi basi acik kiz ile yer verdigi turbanli kiz arkadas ya da akrabaydilar, otobuse birlikte binmislerdi ve yolun geri kalanini sohbet ederek gecirdiler.
öncelikle tanım: pek çok insanın şahit olduğu durumdur.
annem anlattı geçenlerde, kendisi 50 yaş civarında bir hanımdır.
kendisi otobüste ayakta beklerken gençten bir çocuk, 20li yaşlardaki türbanlı hanımefendiye yer vermiş ve bunun üzerine yüzsüzlük edip sormuş çocuğa sebebini, farketmediğini söylemiş çocuk da özür dileyerek..
halam anlattı benzer hikayeyi. 60lı yaşına 1 2 sene kalmış bir aile dostumuz da aynı hikayeyi anlattı dost meclisinde.
türban, türban diyorlar hep.. özgürlükmüş, inanç gereği okulda gerekliymiş bilmemneymiş.. kafaları örterken bu örtü, 5 vakit namazındaki 60 yaşındaki teyzeme yer vermeyip 20li yaşlardaki kıza yer veren zihniyeti gözler önüne sermektedir esasen.
öyle ya, türbanı takanlar bu adamların bacısı, anası. başı açıklar orospu, kahpe. türbanı namusla, şahsiyetle, inançla, siyasetle birleştiren zihniyetledir benim sorunum beyinsiz adam. sen de bunu bal gibi anlıyorsun da, anlamazlıktan geliyorsun öyle değil mi?
sen yarın okula, ertesi gün kamuya soktuğunda bu mereti; ders kayıt sıralarında sırf başı açık diye bir kıza sözlü taciz yapılmayacağını garanti et bana, al sana özgürlük.
demokrasi diyorsun ya, bugünlerde çok bayıldığınız demokrasinin doğru bir şekilde uygulanması için kişi başına düşen gsmh'ın en az 6000 dolar olması gerektiğini benden iyi bilmiyor musun?
bunu itiraf et, ben de rahatlayayım sen de.. sonra konuşalım özgürlükleri.
birincisi türbanlı bayan yaşlı olabilir, ikincisi yer verecek kişinin en yakınındaki olabilir, üçüncüsü hamile olabilir, dördüncüsü kucağında çocuğa olabilir, beşincisi sakat olabilir.. olabilir de olabilir anlayacağın. böyleyken böyle.
ha şöyle bi durum varsa eğer, vermiş bi arkadaş örnek 20 yaşında genç türbanlıyla 60 yaşındaki açık teyzenin ikisinin birden ayakta olduğu ve genç türbanlıya yer verildiği durum. şimdi burada ters birşeyler var evet de, bu terslik başını örten kızın dışında gelişen bir şey olmakla beraber tamamen yer veren kişinin ayıbıdır. yani anladık sevmiyosunuz ama böyle bir durumda da nefretinize bahane aramayın. sonuçta kimse otobüse binerken aman da yer versinler diye başını örtmez.
aklıma gelmişken, bunların tam tesi durumlar da en az bunlar kadar yaşanıyor. * ayıp "onlar" ya da "bunlar" ın ayıbı olmaktan öteye insani bir ayıptır.
otobüste yer vermek adab ı muaşeret kuralıdır. Maalesefki artık bizler ve onlar ayırımı bu tür istenmeyen olayların vuku bulmasına sebebiyet vermektedir. gönül isterki hiç olmasın.
Yerinde yapılan gözlemler bu tür bir eylemin sıklıkla cereyan ettiğini göstermiştir. bunu reddetmek, olmadığı anlamına gelmez. Yapılması gereken toplumu uyandırmak olmalıdır. Sorunun türban değil, onun altındaki zihniyet olduğunun bilinmesi gerekmektedir.
sözlük suserlarının çeşitli anılarını paylaşmasını sağlayan başlık. tanımımızı edebimizle yaptığımıza göre ben de anlatayım anımı isterim;
sene 1998
yer istanbul
mekan üstanbul üniversitesi beyazıt kampüsü ana giriş ( hani şu meşhur kapı )
gün finallerin ilk günü
saat 08 30
güzel bir gündü bir saat süren bir otobüs yolculuğuna katlanmamak için 3 arkadaşla ortak tuttuğumuz taksiyle geldiğimiz okulun ana kapısında herzamankinden farklı bir kalabalık vardı. geçenlerde kapıya konulan özel güvenlik ekiplerinin arttırılması ve girişi darlaştıran metal dedektör konulmasındandır diye düşünürken sırada bekleyenlerin tartışıp sinirle geri döndüklerini gördük. geri dönenlerin çoğu kapalı giyimi seçen kızlar ve 6-7 kadar uzun saçlı, karışık ve değişik sakallı arkadaşlardı. mekan üniversite şehir istanbul olunca gayet normaldi aslında birbirinden çok farklı tip ve kılıktaki insanların aynı yerlerde olmaları bu yüzden taksimde dolaşmayı çok severdim. sıra bana gelince kapıdaki güvenlik sen geçebilirsin dedi bana turnikeli kapıdan geçip metal dedektöre yürürken 2. güvenlik durdurdu beni hafif kirli sakalımın üstüne kondurduğum nerede ise 3 haftalık top sakal olarak adlandırılan sakalımı işaret etti " böyle alamıyoruz " dedi. " memur muyum lan ben " dedim. finallere çalışmaktan uzadı onla mı uğraşçam sabah sabah dalga mı geçiyorsun " diye de ekledim ama yalan söylüyordum doğru dürüst çalışmamıştım hoşuma gidiyordu sakal, parlak yüzü yakıştırmıyordum kendime. uzatmayayım o gün beni, benim gibi sakallıları, küpeli erkekleri, metalci diye özetlediklerimizi, baş örtülüleri, tanınmış ülkücü ve solcuları okula almadılar. kimi aldılar ben de anlamadım ama süleymaniye tarafında ki arka kapıdan ben girdim ve finaller boyu parlak olarak gezdim. bana çok koymamıştı ama ertesi gün ana kapıda toplanan ve bini geçen karışık grubu gördüğümde olayın boyutlarını anlamıştım. ilk defa sağcı-solcu-aylak-serseri diye nitelendirdiğimiz herkesin aynı anda aynı yerde aynı istekle eylem yaptığını gördüm. " fişlerler m.na koyim " diyerek sanki tüm 657 kadroları beni bekliyor gibi yine arka kapıdan girmek istesem de kapandığını görünce mecbur eylem yapan arkadaşların önünden utana sıkıla finallere girdim. noldu derseniz 13 dersin 7 sinden büte kaldım.
şimdi ben otobüste ne zaman bir başörtülü görsem yer veririm. ne zaman güzelimsi bir kız görsem yer veririm. ne zaman bir yaşlı teyze görsem yer veririm. bugüne dek tek yer vermediğim kadın türü kürk veya kürk imitasyonu giyenlerdir ki inançla şunla bunla ilgisi olmaksızın gıcık olduğumdandır. otobüse de senelerdir binmiyorum ama yalan değil hayatımda 5-10 kere yer vermişimdir.
uzattım ama diyeceğim o ki; başı örtülü veya değil sen o insanları okula alma, memur olmalarına izin verme sonra kalk otobüste yer veriyorlar diye laf et. olacak iş değil arkadaş, "sana ne lan kimin kime yer verdiğinden dallama demek istiyorum" dallamayı içimden diyorum. jipe binen türbanlıdan sonra otobüslerden de mi atalım bunları. isterseniz tapularına el koyalım arabalarını alalım akbillerini üsküdar da topluca kız kulesine karşı yakalım he ne dersiniz. yahut otobüste türbanlılar için ayrı bir yer yapalım nasılsa hepsi aynı, simge kullanmanın cezasını verelim elbirliği ile. tampona bağlayalım arkadan sürüklensinler mesela olma mı bebeğim.
ben bugün otobüse binsem bana biri dese ki senin g.tün büyük zor taşıyosundur al otur. teşekkür bile ederim ben. ne iyi insanlar var derim, içimden "sensin lan g.t " de derim ama o ayrı. ama sana noluyor da yok o ona yer vermiş, sadece türbanlılara veriliyormuş, özürlüye bile verilmiyor falan fıstık. toplu bir örgüte üye de bunlar ortak mı hareket ediyorlar kuzum. özürlü sakata yer vermeyen türbanlı-türbansız isterse başbakan olsun hayvandır zaten de diğerleri ekip çalışması mı yapmış ne bu genelleme. yeter lan artık.
(bkz: türban üzerinden genelleme yapma çılgınlığı)
otobüste alışılmış bir icab kuralıdır. erkekler anatomisi gereği bayanlara göre daha dayanıklı olduğu için kişinin kendi tasarrufuna kalmış bir inceliktir. dalgınlık yapıp bunu ıskalamış bir gençten daha suçludur bir bayanı türbanlı , türbansız diye ayırmak. ha illa siz ayrım yapıyorsunuz diyecek olursanız bir türbanlı bayana eğer bir başka bayanın yanında oturuyorsam öncelik veririm. aslında bu işin türbanlı , türbansızı olmaz her bayan tanımadığı bir erkeğin yanında mesafe ne olursa olsun yolculuk yapmaktan pek taraf değildir. ee madem bayanları türbanlı , türbansız diye ayırma diyorsun şimdi sen aynısını yapıyorsun diyenlere asla idrak edemeyecekleri inceliklerle cevap verirdim ancak idrak edemeyecekleri için nafile.* zaten idrak edebilseler böyle boş beleş konular üzerine tartışmazlar.
yerinde bir tespittir. hatta o kadar alışmışlar ki kendilerine yer verilmesine, öyle bir bakışları var ki oturanlara, hey hey ben geldim kalksanıza be, şeklinde. eskaza yer veren çıkmazsa da otobüse trip atıyorlar resmen bakışlarından çok belli oluyor. çok kez de şahit oldum başı açık biri ile kapalı biri arasındaki tercihte kapalının kazandığına. ama işte o kadar hassaslar ki bu konuda yer veren erkek kişisinin yan koltuğunda bir erkek oturuyorsa asla oturmayanları da var.
20 yaşında bir hanım; tesettürlü, arabası olmadığı için hastaneye karnındaki bebeğini kontrole dokuz ay boyunca otobüslerde gitti geldi. boş yer varsa oturuyordu. ilk koltuklar hamile, gazi, yaşlı, malül kişilere aittir kuralı daha yoktu o zamanlar. yer bulamaz sa o uzun hastane yolunu ayakta gidip geliyordu. aradan 4 buçuk yıl geçti bu hanım ikinci çocuğuna hamile kaldı. bu sefer arabası vardı. ama bazen otobüsle gitmesi gereken zamanlar oluyordu hastaneye. ve yine yer bulursa oturuyordu bulamazsa ayaktaydı. şimdi; bu tesettürlü hanım, bırakın tesettürlü olduğu için yer verilmesini, hamile olduğu halde ayakta yolculuk etmiştir. ben daha ömrümde hiç görmedim tesettürlü birine yer verildiğini bu bir.
ikincisi maalesef ülkemizde ne yaşlıya, ne hamileye, ne çocukluya velhasıl kimse kimseye yer vermiyor. verenler birkaç istisna.
kapalı bayan üniversiteye giremez, kapalı bayan kamu dairesine giremez, kapalı bayan oraya giremez, kapalı bayan buraya giremez derseniz kapalı genç bayan bulamazsınız... hayyattan soyutlanmamak için ancak 70 ine gelince evinden fazla çıkamayacağından dolayı yaşlı teyzeler başörtüsü takar böylelikle her kapalı bayan otomatikmen otobuste yer bulabilecek pozisyona geliyor...
türbanlı görünce acaba ne hata yapacak acaba şuan ne düşünüyor ne yapmak istiyor araştırmacı bir kimliğe bürünen insanlarda böle birşey görmüşlerdir...
