osmanlı da bilim adamı olmak intihar etmek demektir. padişah korkusundan kimse bir şey yapamaz ki. adam makineli tüfek bulsa tutukluk yaptı diye kafası gider. adamın hayatı başka bir adamın iki dudağının arasında. bununla övünenler hala mevcut. tarihten bihaber olanlara tavsiye google görsellere osmanlının gerçek torunları yazıp aratmalarıdır...
Onu bunu bilmem de adamlar Viyanaya kadar sapanla mı gitmişler? en basiti moğaça bakın aradaki teknoloji ve lojistik farkını görürsünüz. bu herkesin bilebileceği bir örnek. yoksa bimarhaneler, vakıflar, genel olarak imar alanında çağın ötesinde olduğunu biliyoruz. Ya hiçbir şey üretemeyen bir devletin 19.yy saymazsak 500 yıl ayakta kalması
edit: https://en.wikipedia.org/wiki/Mortar _(weapon) buradan da görülebileceği gibi ilk havanı Osmanlı Devleti kullanmıştır. bazıları türkçesini beğenmez diye ingilizceden attım.
edit 2: hatta avrupada ilk defa da biz kullanmışız. Belgrad kuşatmasında.
edit 3: bilim adamı yok ama buhar türbini de osmanlıda kullanıldı fakat aklımız yemekte olduğu için bunu döner yaparken kullandık. üreten de Takuyiddin bin Maruf.
osmanlı devleti arap etkisi altına girmeden önce çok iyi mühendis, mimar ve bilim insanlarına sahipti. hatta medrese egitimleri üst düzey seviyedeydi. ancak arap etkisi altına girdikten sonra bilim insanı sayısı gittikçe azalmış vedin daha etkili hale gelmiştir.
adama bilim adamı soruyoruz yani tesla, newton, einstein tarzında. herif piri reis diyor. adam denizci lan, pozitif bilime katkısını soruyoruz. gözünüzde canlanan bilim adamı buysa söyleyecek söz yok.
meşhurluk tarifi yapıldığı halde hala "meşhurluk tarifi" talep edilen bilim adamlarıdır.
pes doğrusu!... yahu diyorum ki eğer eserleri zamanlarında veya yakın çağlarda çoğaltılıp, başka bilim adamları tarafından kaynak eserler olarak kullanıldı ve dolayısıyla bilimin ilerlemesine "doğrudan" etkileri olduysa meşhurdur diyorum. anlamak o kadar zor mu? bilimin ilerleme sürecinde etkileri görülmemiş ama sonraki tarih araştırmaları sırasında keşfedilip, tanıtılmış eserler ve sahipleri ise bir açıdan yine meşhur sayılabilir ama başlığın amacı olduğunu düşündüğüm "bilimin ilerlemesine katkı" açısından meşhur filan değildirler.
sonra? bir sürü yanlış bilgi! fatih sultan mehmet han babası ilk defa havan topu icat etmiş!.. yok ya? bu şehir efsanesini ben de biliyorum ama kaynak? eğer ilk kullanılan havan topları fatih'in kullandıkları ise bu nedir?
Hiçbirisi meşhur değil diyen arkadaşlara meşhurluk tarifi yapmalarını rica ediyorum.
Meşhur olmak için sizce kriter nedir?
Örneğin piri reis çizdiği haritalarindaki ayrıntılarıyla gayet meşhurdur dünya çapında.
Peki ya fatih sultan Mehmed han babamız?
Kendisi havan topunun mucididir. Döktürdüğü toplarla Çağ açıp Çağ kapanmıştır bu yetmez mi meşhur olması için?
Evet osmanlı malesef gerileme döneminde bilimden fenden koptu, geriledi. Matbaa osmanliya geç geldi Rahat hane yakıldı ama yine de Osmanlı hiç meşhur bilim adamı çıkarmadı diyemeyiz.
Bal gibi dünya çapında 3 bilim adamı vardır Osmanlı'nın.
hemen hiçbiri "dünyaca meşhur" olmayan bilim adamlarıdır.
zira "dünyaca meşhur" olmak ancak eserlerin çoğaltılıp, yayılması ve başka bilim adamları tarafından da kaynak olarak kullanılmasıyla mümkündür ki osmanlı bilim adamlarının (sayıları çok azdır) yazdıkları, değil dünyaya yayılmak, kaynak eser olarak kullanılmak, imparatorluk içinde bile doğru düzgün yayılmamıştır. piri reis'in anıt eseri kitab-ı bahriye'sinin bile çok az kopyası günümüze ulaşmıştır. imparatorluk içinde denizcilik eğitimi için kullanılan temel kaynak olduğu, devletin gözetimindeki kurumlarda eğitim kitabı olarak kullanıldığı filan vaki değildir.
matbaanın bile olmadığı, daha da kötüsü bilime ilginin az olduğu bir ülkede başka ne olabilirdi ki?
sanırım tarihci'nin bir sazan avı ile karşı karşıyayız.
evet, osmanlı'da "bilim" ve "bilime bakış açısı" çok farklıydı, tıpkı günümüz türkiyesinde olduğu gibi bilim, dinin hep arka planında, kıyısında köşesinde kalmıştı malesef. bunun neticesinde de tabi osmanlı çağa ayak uyduramadı ve battı gitti hepimizin bildiği üzre.
bir de burada kriterimiz "dünyaca ünlü" olması. bazı arkadaşlar copy pasteler yapmışlar. ama neyi arıyoruz biz?
dünyaca meşhur olanlarını.
osmanlı'nın dünyaca meşhur 3 adet bilim adamı vardır.
hemen bir çırpıda söyleyeyim.
1-)fatih sultan mehmet.
2-)piri reis.
3-)takiyüddin.
bunların dışında dünyaca meşhur bilim adamımız malesef yoktur.
eğer 2. beyazıt, leonardo da vinci'ye ve kristof kolomb'a imkan sunsaydı, onlarla anlaşabilseydi şu an burada dünyaca ünlü onlarca osmanlı bilim adamını konuşuyor olurduk tabi, orası da ayrı bir başlık konusu.
not: lagari hasan çelebi ve hazerfen ahmet çelebi'yi de bu üç kişinin arasına eklemeyi çok düşündüm ama bu ikisi ne yazık ki dünyaca meşhur değil, daha lokal etkileresahip bilim adamları.
not2: bazı arkadaşlarımız "ali kuşçu"yu yazmışlar. eet ali kuşçu da dünyaca ünlü bir bilim adamıdır, lakin osmanlı değildir, osmanlı'da yetişmemiştir. kendisi timur devletinde yetişmiş, akkoyunlulara hizmet etmiş, sonradan osmanlı olmuş bir özbek'tir.
Ahmed-i Destan-ı Tevah-i Ali Osman(ilk eser)
Kâşifi Gazaname-i Rum
Enveri Dusturname
Âşık paşazade Tevarih-i Ali Osman
16.Yüzyıl
Hoca Sadettin Tacut-Tevarih
17.Yüzyıl
Katip Çelebi Fezleke, Takvimü't Tarih, Cihannuma ( Genel Dünya Coğrafyası)
GENEL BiLGi
18. Yüzyılda resmi devlet tarihçiliği kurulmuştur.
ilk resmi tarihçi Naima'dır
Naima adlı bir eseri vardır.
Resmi devlet Tarihçilerine Vakanüvis denilir.
Bilim Adamları:
1- Kadı Zade-i Rum: Astronomi - Matematik
2- Molla Fenari : Osmanlının ilk Şeyhülislamı
3- Akşemsettin : Din ve pozitif bilimlerde uzmandır. Fatih Sultan Mehmet'in hocalığını yaptı.
4- Ali Kuşçu : Uluğ Bey'in öğrencisi, matematikçi Fatih döneminde yetişti. Eseri: Fethiye'dir.
5- Seydi Ali Reis : Portekizleri Hint Deniz seferinde yenmiştir. Dönemin ünlü Coğrafyacısıdır. Ünlü Türk denizcisidir.
Mirat- Matematik en ünlü eseri olmakla memleketin aynası anlamına da gelir. Mühit adlı eseri de bulunmaktadır.
6- Piri Reis : Ünlü Türk Denizcisi ve Coğrafyacısıdır. Kitab- bahriye en ünlü eseridir. Dünya haritası da önemli eserlerinden biridir.
7- Evliya Çelebi : En ünlü eseri Seyahatname' dir. Seyyah adlı bir eseri de bulunmaktadır.
8- Matrakçı Nasuh : Geometri Tarih ve Coğrafya üzerine eserler vermiştir. Osmanlının en ünlü minyatür sanatçılarındandır. Kişisel beceri olarak siyah, ressamlık ve hattat dallarında kendisini geliştirmiştir.
TARiH BiLiMi
Devletin resmi tarihçilerine Vakanüist denir. Osmanlı Devletinde önemli tarihçiler ise; Aşık Paşa Zade, Kemal Paşa Zade, Hoca Saadettin ve Naima dır.
COĞRAFYA BiLiMi
Yazıcızade Ahmet : Acaibu'mahlukat
Piri Reis : Kiab-ül Bahriye, Miratul Memalik, Miratul Kainat
Seydi Ali Reis : Muhit Adlı eserin yazarıdır.
Takiyüddin Mehmet: Astroloji ile ilgilenmiş, istanbul' da ilk rasathaneyi kurmuştur.
Evliya Çelebi : Seyahatname, Cihannüma, Mizanul Hak,
Katip Çelebi : Keşfüzzünün ilk roket örneğini icat ederek uçmayı başarmıştır.
H. Ahmet Çelebi : Galata Kulesinin tepesinden atlayıp uçarak boğazın karşı yakasına geçmiştir.
Matematik - Astronomi
Ali Kuşçu Dönemin Matematik okulunun açılmasında etkili olmuştur.
Ali bin Hibetullah
ilmi hesap adında bir eser yazarak bu konuda öncüdür.
Takiyuddin Mehmet
III. Murat döneminde istanbuldaki ilk rasathaneyi açmıştır.
ishak Efendi
Mecmua Riyaziya adlı bir eser yayınlamıştır.
TIBBI ALANDAKi ÇALIŞAMLAR
Mumin Bin Mukbil : Zahire-i Muradiye
Sabuncuoğlu Şerafettin : Cerahname-i ilhan
Ömer Şifai : Miracul Şifa
Osmanlı Devleti klasik dönemde her alanda olduğu gibi bilim ve teknoloji alanında da çağdaş olan Avrupalı devletlerden daha üstündü. Bu üstünlüğü 17. YY'a kadar devam etmiştir. Osmanlı Devleti'nde medreseler islamı bilimleri ile pozitif bilimler bir arada okutuluyordu.
Osmanlı Devleti'nde bu iki alanda da çok önemli bilginler yetişmiştir.
Önemli bilim adamları Şunlardır:
Kadızade-i Rumi: Astronomi ve Matematik alanında çalışmalar yapmıştır. Ali kuşçu Kadızade-i Rumi'nin öğrencisidir.
Molla Fenari: ilk şeyhülislamdır. Matematik, Astronomi, Mantık ve dini bilimler alanlarında önemli çalışmalar yapmıştır.
Ali Kuşçu: Matematik ve Astronomi bilginidir. Semerkantta doğan Ali KUŞÇU, gözlem evinde müdürlük de yapmıştır. Fatih Sultan Mehmet'in daveti ile istanbul'a gelerek Ayasofya Medreselerinde matematik ve astronomi dersleri vermiştir. Risale fi'l Fethiye (Fetih Risalesi ), Risale-hisap, (Matematik risalesi), Risale fi'l Hey'e (asronomi risalesi) önemli eserlerindendir.
Piri Reis: Ünlü Türk denizcisi ve coğrafya uzmanıdır. Denizcilik kitabı olan KiTAB-BAHRiYE adlı eseri ve çizdiği dünya haritaları ile bilinen Piri reis Osmanlı donanmasında da komutanlık görevi almıştır. Hint denizi seferlerini de yöneterek Portekizler ile bu seferlerde savaşmıştır. 1554 Yılında donanmayı Basra körfezinde bırakıp döndüğü için idam edildi.
Seydi Ali Reis: Ünlü Türk denizcisi Osmanlı donanmasında komutanlık görevi almış, bu görev süresinde Portekizlileri mağlup ettiği, yoğun fırtına sebebiyle de Hindistana sürüklendiği bilinmektedir. Yaya olarak istanbul' a dönerken ki gözlemlerini Mir'at'ül Memalik (Memleketlerin Aynası) adlı eserinde toplamıştır.
Evliye Çelebi :IV. Murat döneminde devlet hizmetine giren Evliye Çelebi elli yıl boyunca Anadolu, Rumeli, Mısır,Kırım, Hicaz, Irak, Suriye, Arnavutluk, Bosna- Hersek, Eflak-Boğdan,Belgrat,Azerbaycan gibi Osmanlı toprakları ile komşu ülkeleri gezmiştir. Gözlemlerini 10 ciltten oluşan Seyahatname Adlı eserinde toplamıştır.
Kemal Paşazade: Tarih alanında yaptığı çalışmaları ile bilinen Osmanlı Şeyhülislamıdır. Tevarih-i Ali Osman en önemli eseridir.
Osmanlı Devletinde Diğer Bilim Adamları
Sinan Paşa Matematik
Takiyüddin Astronomi
Altunizade Tıp Cerrah
Mehmet Paşa Tıp
Aşık Paşazade Tari.
