Kuruluş itibariyle gayet akıllıca ilerlemiş zihniyettir.
Osmanlıyı 72 millete ev sahipliği yapmış olmakla suçlamak doğru değildir ki Türk düşüncesinde her zaman dünyaya hakim olmak vardır.
Bilimden sanattan da geri değildi ki öyle olsa istanbulu fethedemezdi.
Hatta birçok bilim insanı ve sanatçı vardır osmanlıda.
Ve diğer türkler bilinmekteydi ki bunu Fatih zamanında sarayda uygur alfabesinin biliniyor olmasından görebilmekteyiz.
Fakat her olgu gibi osmanlıda ömrünü tamamlamaya yakın çöküş evresi yaşadı ve bir takım bozulmalar baş gösterdi.
Bunların içinde sarayın sevk ve sefa düşkünlüğü, halkın geri bırakılması, savaşların çokluğu sayılabilir.
osmanlının şanlı tarihinden ziyade yönetim anlayışından bahsedilen söylemdir. günümüzde bu tip kişiler cumhuriyet yerine saltanatı geri isteyen tiplerdir ya da şeriatı. tabiki osmanlıdan gelen kültürel zenginliğin varlığı çok büyük bir gerçektir. fakat tarih incelenirken o dönemin şartlarına göre tarafsız bir şekilde incelenmelidir. bu yüzden günümüzde bu zihniyet ,kültürel miras değil, gericiliği temsil etmektedir.
konu hakkındaki bir ironi ise 'osmanlı zihniyeti''nin günümüzde sığ bir 'osmanlıcılık' yapanlarındaki zihnîyetten daha tahammüllü olmasıdır. günümüz 'osmanlı zihnîyeti'ne sorsan bahnâmeleri vesâire masonlar yazmış veyâ yapmıştır. klasik dönem osmanlı desen de kabul etmezler. mesele gerçek değil hiçbir zaman, târih değil.. mesele siyâset.
ek: osmanlı'nın sırf şeriât ile yönetildiği zannı bir ecnebî Tâbiriyle wishful thinkingdir.. iki saat bunun tam olarak öyle olmadığını anlatsan da anlamaz bu sığlar.
