not : tabiki bulunmak istenen "osmanlıyı ayakta tutan seyler" ise asla ikiye indirgenemiyecektir, zira bir devlet bir, iki olgu ya da sistem uzerine degil, sistemlerden olusan bir ag uzerine kurulur
1-avrupa-ipek/baharat yolu bağlantısını sağlaması (keşifler öncesi dönem için)
2-avrupa devletleriyle sömürgeler arasında tampon bölge olması (sömürgecilik sonrası dönem için) avrupa devletleri osmanlı'yı birbirlerine yar etmemek için kapışıp durdular, osmanlı da denge politikasını sürdürerek ekonomik çöküşüne rağmen bir süre daha ayakta kaldı.
iman ve hosgörünün bir arada tutulmasıdır.istanbul feth edilmeden önce ayasofya kilisesinin baş papazı istanbulda bizans migferi yerine osmanlı sarıgı görmek isteriz sözü bunu yeterince acıklar.
