hala yatağına yatarken osmanlı hayalleri kuran cahil, cühala takımının bir türlü farkına varamadığı gerçeklerdir. bunların bir kısmı hakedilmiş başarılar olmakla beraber, bir kısmı da osmanlıyı uzun vadede tükenişe götüren acı gerçeklerdir.
1- haremde 9 kadından 19 şehzade sahibi olup, 18 ini katletmek. dolayısıyla devleti bir kişiye mecbur etmek.
2- aslında bugünkü medeniyetinin kuluçkasına yatmış batı medeniyetini küçümseyip, avrupa ortaçağı nı bugün bile hiç anlamayıp onu osmanlının bir başarısı şeklinde yorumlamaktır.
