Yazının orijinalini okuduğunuzda huzurun bitmesinin "kaçınılmaz" olarak nitelendiğini görebilirsiniz. Yani Osmanlı aslında gitmeyecekti de ah işte Türkler veya Atatürk veya jön Türkler sebep oldu gibi ne yazık ki Akplilerin ve islamcıların aradıkları satırlar mevcut değil. Evet Osmanlı'nın başarılı bir şekilde yıllarca oradaki halkları bir arada tuttuğunu söylüyor ama bu zaten herkesin bildiği bir gerçek. Bunun sona ermesindeki tek sebep de ulusalcılık akımının hız kazanıvermesi. Ne Osmanlının çok toleranslı politikalarının ne de islam'ın buna engel olamayacağı açık.
Halihazırda hayranlıktan ziyade o mozaik yapının çözülmesinin olması gerektiğinden çok daha şiddetli olduğu ve bütün bu sorunların buradan çıktığı söyleniyor. Yazıyı iyi analiz etmek lazım.
Yazıda balkanlardan başlayan çözülmenin engellenebileceğine dair bir ifade yok. Sadece çözülmenin şiddetinin çok sarsıntılı olduğu, bunun da acele ve suni kararlara yönlendirdiğini; ama bu dağılmanın kaçınılmaz olduğu vurgusu var. Çözülme sürecinin halen devam ettiği günümüzde o zamanki hatalara düşmemek gerektiği belirtiliyor; vurgulanmak istenen bu.
