tek sebebi var kanımca; bilimden uzak kalmaları ve buna bağlı olarak medreselerin din temelli hale gelmesi. bu da devamında azınlık okulları açılmasına ve devlet ile kişilere ait çok çeşitli okulların varolmaya başlamasına neden olmuştur. tüm bunlar toplumu yıpratmıştır. günümüz türkiye'sinde de eğitim sistemi çok farklı insanlar yetiştirmektedir, umarım sonumuz aynı olmaz.
bunun dışında da pek çok sebebi var ama bu olmasaydı eğer osmanlı varlığını sürdürebilirdi.
imparatorluklar insanlar gibidir. doğar büyür ve ölürler. nasıl ki insanın hamurunda hata yapmak varsa devletlerin hamurunda da bu vardır. osmanlı'nın illaki bir yanlışı söylenecekse murat hüdavendigar'ın attan inmeyesüz öğüdünü unutması söylenebilir.
moderleşirken veya değişime başlarken kabuktan başlaması iç dinamiklerini harekete geçirmemesi. bu nedenle de özellikle fransız devrimi sonrası birey olan kullara hakim olamaması. onları ortak amaç üzerinde hareket ettirememesi bir hatamıdır evet fakat en büyüğümüdür? bilinmez.
Devletin ilelebet avrupadan üstün kalacağının sanılması. Dinimizi yanlış yorumlayan yanlış yere saptıran insanlar yüzünden bilim ve sanattan git gide uzaklaşılmasidir kanımca.
üsttekilerin tamamını okumamış olmakla birlikte ne kapitülasyonlar ne başka bi şey. sanayileşme konusunda kılını kıpırdatmamış olmasındandır. kılıç kalkan gitti, pazar değişti yeni ticaret yolları yeni pazarlar derken osmanlı elektrikten korkan padişahlar yüzünden götüne baka baka çöktü. aynen böyle oldu. hayır balkanları onlardan daha kötü asker olduğumuz için yitirmedik. durum ekonomi-politik ve siyasi.
