her ne kadar görkemli bir devlet olsada uyguladığı yanlış politikalar olmuştur. Tabi o zamanlar anlaşılmamıştır. Çünkü uyguladıkları politikaların ne kadar doğru olduğunu zaman gösterecekti. Onlar için geç oldu ama en azından biz uygulanan bu politikalardan ders çıkartabiliriz. Adını şu anda hatırlayamadığım din alimlerinden biri der ki: "geçmiş geleceğe, suyun suya benzemesinden daha çok benzer." Yani bu benzerlikten ders almalıyız.
yanlış ya da doğru oldukları içinde bulundukları koşullara göre değerledirilmesi gereken politikalardır. mesela herkes osmanlı nın türkleştirme politikası uygulayamadığından söz eder. iyi de tarihin hangi evresinde göçebe kavimlerin yerleşik kavimleri dönüştürdüğü görülmüş. ayrıca kitle iletişim aracı yok toplumda mobilizasyon yok burjuva sınıfı yok. sen nasıl bir uluslaştırma yapabilirsin ki.
deniz savaşları için donanmaya epeyce önem verilmesine rağmen (yani belli bir altyapı da oluşturulmasına rağmen) okyanus boyutuna varacak deniz ticaretinden ve keşif seferlerinden uzak kalınması ve/veya bu hususlara yeterince önem verilmemesi gibi politikalardır.
hollanda gibi tarımını geliştirememesi, denizciliği geliştirememesi, tımarlı sipahi uygulamasının kaldırılması (erken oldu) ve yerine yeniçerilerin gelmesi ki osmanlının anasını ağlatan uygulamalardan biridir.
tabi buna sanayileşmeyi sanırım eklememe gerek yok. mesela rüzgar değirmenleri, su değirmenleri konusunda 17 yüzyılda kuzey avrupa ülkeri başta olmak üzere çok ciddi mesafe kat etmişler ve ne olmuş sonrasında ? sanayi devrimi... demek ki bizim çok iyi olduğumuzu düşündüğümüz yıllarda çokta iyi değilmişiz.
osmanlıda bilim ve teknik önüne hep teokrasi konulmuş böylece yenilikler ortaya çıkamamış, buluşlar gerçekleşememiştir. mesela mekanik saat, gözlük ? bunların gelişimine bile bakarsak osmanlının ne sebepten geri kaldığını görebiliriz.
bana göre başka devletleri küçük görmesidir. Çünkü onları küçük gördüğü için onların dillerini öğrenme gereği duymamıştır. Onlardaki bilimsel gelişmeleri bile takip etmemiş. Biraz kibirlenmiş.
