1863 yılında Bank - ı Osmani-i Şahane adıyla ingiliz ve Fransızsermayesiyle istanbul 'da kuruldu. Tanınan ayrıcalıklarla devlet bankası durumuna geldi. Banknot basma ve hazine işlerini yürütme hakkını elde etti. Osmanlı Devleti'nin dış borçlarına aracılık etti, sanayi yatırımları gerçekleştirdi, çeşitli ticari ortaklıklara katıldı. Cumhuriyet Döneminde ayrıcalıkları kaldırılmıs olup günümüzde sıradan bir ticaret bankası olarak çalışmalarını sürdürmektedir.
Soru: Osmanlılar yemeği banarak yediği için onlarda bir kas gelişmiştir. Bu kasın adı nedir?
Cevap: Osmanlı Ban-kası
şeklinde geyiğe kurban giden banka.
ingiliz-fransiz ortak grubu tarafindan turkiye'de kurulan yabanci sermayeli banka. 1863 yilinda bank-i osman-i sahane ismiyle kurulmustur. turkiye disindaki ismi banque ottoman'dir. Turkiye'nin en eski bankasidir.
uluslararası rekabette ermeni sorunu'nun kökeni adlı kitaptan ;
" osmanlı bankası, 15 kasım 1862 tarihinde, batılı devletlerin, osmanlı devleti'nin ekonomik alandaki girişimlere yabancı olduğu savıyla fransız ve ingiliz bankacılık sistemine göre kurulmuştur.
bu kuruluş, 4 şubat 1863 günü yayınlanan bir bildiriyle duyurulup, dış ülkelerle 30 yıllık bir antlaşma yapılmıştır.
şirketin anaparası 67.500.000 fransız frangı olarak saptanmış, bu anaparayı 500'er franklık 135.000 hisse senedi, oluşturmuştur. satışa çıkarılan hisse senetlerinin 80.000 adeti ingiliz bankerler, 50.000 adeti de fransız bankerlerce peşin güvenceyle satın alınmıştır. istanbul'daki sözde osmanlı bankası'nın genel müdür, müdür ve sekiz kişilik yönetim kurulu üyeleri fransız ve ingilizlerden oluşmaktadır. merkezler londra ve paris'tedir.
bankayı denetlemek, gözetlemek ve yol göstermek işi, paris ve londra'daki merkezlere tanınmıştır. yalnız adı osmanlı bankası, yeri istanbul'dur. kısacası devlet içinde devlet kurulmuştur. bu da ermeni komitacılarının osmanlı bankası'nı seçmeleri için iyi bir fırsat olmuştur. " sayfa 61
1856'da kurulan ingiliz sermayeli Bank-ı Osmani (Ottoman Bank) ile 1862 istikrazını üstlenen bir Fransız mali grubunun (Mayer Amschel Rothschild) eşit ortaklığıyla, 1863'te istanbul'da Bank-ı Osmani-i Şahane adıyla kurulan banka. 2001 yılında Garanti Bankası'na katılmasıyla varlığı sona ermiştir. *
rothschild ailesinin 1856 yılında kurmuş olduğu, osmanlı'nın son dönemlerinde adeta imparatorluğun hazinedarı olmuş, para basma hakkını elinde bulundurmuş, padişaha faizle borç vermiş, borç vermekle de kalmayıp devletin gelirini toplama imtiyazına sahip olmuş, düyun-u umumiye'nin kurulmasında önemli rol almış banka. 2001'de doğuş grubuna ait olan körfezbank ile birleşerek garanti bankasının bünyesine dahil olmuştur.
Bank-ı Osmanî-i Şahane, uzun yıllar Osmanlı imparatorluğu'nun resmî bankası ve hazinedarı olarak görev yaptı. imparatorluk genelinde birçok altyapı yatırımını destekleyen Banka, yaygın şube ağı sayesinde piyasa ile ilişkilerini artırarak ticarî bankacılıkta kendisine önemli bir yer edindi.
Para sisteminin sağlıklı hale getirilmesi ve Bank-ı Osmanî Şahane'nin kurulması, Tanzimat Fermanı'nın maliye alanındaki icraatlarının başında yer alıyordu. Banka, Osmanlı imparatorluğu'na borç kaynağı yaratacak, borçlanmalarda aracı rolü üstlenecek ve devlet bankalarının en önemli imtiyazlarından biri olan para basma hakkını kullanacaktı. 17 Şubat 1875'te imzalanan yeni bir sözleşme ile banka, imparatorluğun hazinedarı konumuna getirildi. Böylece, artan malî desteğine karşılık, bütçenin hazırlanmasında ve uygulamasında söz sahibi olarak, hazine işlemlerinde de tekel durumuna geldi.
Mali Kriz Süreci
Osmanlı imparatorluğu'nun malî krize girmesi sonucunda, banka bu duruma çare olarak görülen Düyun-ı Umumiye idaresi'nin 1881'deki kuruluşunda etkin rol aldı. Devletin borçlanma yükünün önemli bir kısmını Düyun-ı Umumiye'nin devralmasıyla yeniden yapılanma sürecine giren Bank-ı Osmanî-i Şahane, ticaret ve yatırım bankacılığına yöneldi. O yıllarda, Müşterek-ül Menfa Tütün Rejisi (1884), Rumeli Demiryolları bağlantıları (1885), Beyrut Limanı Şirketi (1888), Selanik-istanbul Demiryolu bağlantısı, izmir-Kasaba demiryolu'nun uzatılması (1894), Ereğli Kömür Madenleri (1896), Beyrut-Şam-Havran Demiryolu ve uzantısı 1892-1900 yılları arası ile 1903'te Bağdat Demiryolu yatırımlarına iştirak etti. Altyapı girişimlerinin yanı sıra giderek genişleyen müşteri portföyüne de kavuşarak, bir ticarî banka kimliğine bürünmeye başladı. Bu doğrultuda 1890 yılından başlayarak şube sayısını artırmaya önem veren banka, 1910'dan sonra iyice çoğalan şubeleri sayesinde piyasa üzerindeki etkisini daha da güçlendirdi. I. Dünya Savaşı, bankanın faaliyetlerini oldukça etkiledi. Osmanlıların savaşa girmesiyle, Fransa ve ingiltere'nin gözünde Osmanlı hukukuna bağlı bir şirket olarak "düşman kuruluş" niteliği kazanan banka, Osmanlı imparatorluğu tarafından da ingiliz ve Fransız sermayesi sebebiyle aynı derecede güvenilmez kabul ediliyordu. Bu dönemde, Fransız ve ingiliz müdürlerin görevlerini bırakması ve para basma imtiyazından vazgeçilmesi şartıyla, bankanın faaliyetlerine devam etmesine izin verildi.
Para Basma Devri
Bank-ı Osmanî-i Şahane, savaştan sonra 10 Mart 1924 tarihinde imzalanan bir sözleşmeyle para basma imtiyazını Türkiye Cumhuriyeti'ne devrettiyse de, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'nın kuruluşuna kadar hazine işlemlerini sürdürmeye ve Devlet Bankası statüsünü korumaya devam etti. Bu dönemde, yeni siyasal rejime uygun olarak "Osmanlı Bankası" adını aldı. 1933 yılının Haziran ayında imzalanan sözleşmeyle özel bir ticaret bankası olarak yapılanan Osmanlı Bankası, 1952'de imzalanan bir başka sözleşmeyle, 1990'lara dek süren yeni statüsüne kavuştu.
1914 yılında, 37'si Anadolu'da, 11'i Suriye ve Filistin'de, 5'i Mısır'da, 3'ü istanbul'da, 5'i Trakya'da, 6'sı Makedonya'da ve diğerleri Kıbrıs, Mezopotamya, Arabistan ve Arnavutluk'ta olmak üzere 80'i aşkın şubesi bulunan Osmanlı Bankası; gerek savaş boyunca, gerekse hemen sonrasında şubelerinin çoğunu kapatmak zorunda kaldı.
Devri
1920-1930 yılları arasında ingiliz sermayedarların isteği doğrultusunda, Orta Doğu'da hızlı bir şubeleşmeye gidildi. 1956 yılında Mısır şubelerinin millileştirilmesi ve el konulması sonucunda Ortadoğu'daki faaliyetlerinde önemli bir kayba uğradı. Aynı dönemde Kenya, Uganda, Tanzanya, Rodezya, Abudabi, Sudan ve Katar'da, ingiliz sermayedarlara bağlı olarak çalışmalarına devam etti. 1969 yılında ana sermayedar Grup Paribas'in isteği doğrultusunda; Avrupa, Ortadoğu ve Afrika'daki şubelerini Grindlays Bank'a devreden Osmanlı Bankası, bu tarihten itibaren yalnızca Türkiye sınırları içerisinde hizmet vermeye başladı. 1993'e gelindiğinde anonim şirket statüsüyle yeniden yapılanan Bankanın hisseleri, Haziran 1996'da Garanti Bankası'na ait Clover Investments tarafından satın alındı ve Banka, Doğuş Grubu'na katıldı. 31 Ağustos 2001 tarihi itibarıyla Doğuş Grubu bünyesindeki Körfezbank ile birleşen Osmanlı Bankası, 21 Aralık 2001'de ana hissedarı Garanti Bankası'nın bünyesine dahil oldu.
Bankanın Karaköy'de bulunan binası bugün müze olarak kullanılmaktadır.
türkiye'de para basma yetkisinin tanındığı en eski banka olmuştur. cumhuriyet döneminde ise, bu yetki merkez bankası kurularak, bu bankaya verilmiştir.
