şimdi arkadaşlar şöyle geniş bir vaktinizde okumak üzere sol frameden başka bir konu seçip bu konudan çıkın. yok eğer bu zaten geniş vaktinizse, bu pencere böyle kalsın, gidip çayınızı alıp öyle gelin, sigara kullananlar da sigalarını içip öyle geri gelsin, ama sigara içmeyin tabi, tuvaleti olanlar tuvaletini yapıp öyle gelsin.
şimdi şöyle bi arkanıza yaslanın. yaslan yaslan, minder filan varsa onu da kolunun altına alsan iyidir. koltukta oturuyorsan da ekrana fazla yaklaşma, şöyle rahat bir konumda ol.
ikinci beyazıd. enteresan bir hikayesi var. osmanlı'nın "yükselme devri" içinde "duraklama devri" yaşanmasına neden olan padişahtır aynı zamanda. nasıl becerdiyse, birazdan kısa kısa göz atacağız. şimdi ikinci beyazıd, kardeşi cem sultan'la anlaşamaması ve onunla yaptığı savaşlarla biliniyor. cem sultan öyle ki yenilip mısır'a kaçıyor, sonra tekrar gelip yine yeniliyor ve bu sefer rodos'a kaçıyor. derken osmanlı dünyaya rezil oluyor. beyazıd dönemi, 1481-1512 yılları arasıdır. bunu aklınızda tutun, ya da şöyle ayrı bir yere yazayım:
1481-1512 arası, ikinci beyazıd dönemi. osmanlı'nın yükseliş döneminde duraklama olan zamanlar.
pek de abiye benzemiyor, daha çok abla gibi. bu abla, ... ehem öhöm yani bu abi, o meşhuur kristof kolomb. şu amerikayı keşfeden adam. ilginç bir hikayesi var. şimdi bunun osmanlı'yla ne alakası var diyeceksiniz. ya anlatıcam bi dakka. baştan uyardım geniş vaktin olması lazımdı, hiç şikayet etme şimdi.
şimdi bu abi, Amerika'yı 1492'da keşfeden abidir.
Kolomb, Amerika'yı keşfetmeden önce, Osmanlı Devleti dahil, tüm güçlü devletlerden yardım istemiştir fakat kimse destek vermek istememiştir. Sonunda ispanya, Kolomb'a yardım etmeyi kabul etmiştir.
konuya osmanlı açısından bakarsak, kristof kolomb amerika'yı keşfetmeden önce aslında ilk önce ikinci beyazıd'a da gelmiştir. ancak beyazıd tarafından reddedilen kolomb, hayal kırıklığı içinde döndüğü avrupa'da ispanya kralı tarafından destek bulmuştur.
şimdi kolomb'un orada reddedilmesinin yanlış olduğunu anlıyoruz. belki de reddedilmeseydi, bugün amerika osmanlı'nın bir iliydi. belki oralarda islam yayılmış olacaktı, belki bugün herkes türk ve müslümanların egemenliği altındaydı. ama olamadı, neden çünkü o sıralar ikinci bay-yezid, kardeşini nasıl ortadan kaldıracağıyla uğraşıyordu. yani bir hata, başka bir hatayı getiriyor.
peki sonraki dönemlerde ne oluyor, gene ikinci beyazıd dönemi, haşırt diye istanbul depremi. sene 1509. resmi kayıtlara göre 13 000 kişi ölüyor. bugüne kadar aktarıldığına göre daha büyük olması ihtimal dahilindedir. ilahi bir ikaz. niye ilahi bir ikaz, işte bak kendinize çeki düzen veresiniz.
ikinci beyazıd'dan sonra yerine, "babam bu işlerden anlamıyor, ben daha iyi yaparım" diyen yavuz sultan selim han geliyor.
şekil on numara. yalnız ben bu güne kadar hiç küpe takan islam alimi görmedim. hatta küpe takan imam da görmedim. ve hatta hiç küpeli hatip de görmedim. ha belki sonradan hatipliği bırakıp entel dantel işler yapanlardan varsa olabilir. ama normal bir dindar bir kişi böyle işler yapmaz. küpe, kadın ziyneti sınıfındadır ve erkeğe haramdır normalinde. ama sen, şeyhül islamı haraca bağlamışsan "küpe helaldir" kararı çıkartmış olabilirsin. sonuçta kelle de gidebilir. neyse bu şahsi tercihidir deyip burada bırakalım.
şimdi bu abi, sene 1516'ler filan olması lazım, mısır seferine çıkıyor. memlükleri yenip memlük devletinin yıkılışına sebep oluyor. mısır'da hazine olarak ne varsa alıyor. öyle ki osmanlı hazinesi dolup taşıyor, zenginlik o biçim. Kutsal Emanetler istanbula taşınıyor, halifelik osmanlı'ya taşınıyor. osmanlı, bu tarihten sonra "din devleti" oluyor. şimdi burada duralım.
sene 1517. halifeliğin alınması. halifelik konusu. halife kimdir? bu noktadan biraz sohbet edelim. yani ben, ben ve ben konuşan taraf, siz de tefekkür eden taraf olun. halife'nin iki manası vardır. bir, allah'ın yer yüzündeki temsilcisi. iki, peygamber'in temsilcisi. aslında ikinci manası, birinciden türemiştir. yani peygamber, allah'ın temsilcisidir, dolayısıyla onun halife dediği kişi de dolaylı yoldan, allah'ın temsilcisinin temsilcisi olduğu için kenarından allah'ın temsilcisi sayılır. şimdi yavuz sultan selim'in entel dantel tipine bir daha göz atalım:
şimdi bu abi, o güne kadar peygamber efendimiz, arkasından halifeler dönemi ve onların arkasından süre gelen "hilafet" makamını, kılıcıyla gitti ve aldı. tabi memlüklerin o sıra iyi orduları vardı, olayın siyasi boyutları filan da var mutlaka. ancak bunu şunla kıyaslayabilirsiniz. şimdi italya karar verip vatikan'a saldırsa, alması ne kadar sürer? çok sürmez. sonra da italyan başbakanı dese ki "ben bundan sonra papa'yım, itirazı olan var mı?". italyayı da bugünkü amerika gibi güçlü düşünün. insanlar ne diyecek? "bunu durdursa durdursa ancak allah durdurur". işte ne oluyor biliyor musunuz? yavuz sultan döneminde başka öyle önemli bir olay olmuyor. ancak çok değil, sadece 12 yıl sonra, oğlu kanuni sultan süleyman, viyana önlerinde hüsrana uğruyor. tarih, 1529.
bunu da not edelim.
şimdi bu saydığım olayları alt alta not edelim:
2. beyazıd dönemi ve kardeş kavgalarının başlaması: 1481-1512
kolomb'un beyazıd'dan yardım istemesi ve reddedilmesi: 1484
kolomb'un amerika'yı keşfi: 1492.
halifeliğin, kutsal emanetlerin ve memlük hazinesinin memlüklerden kan dökerek alınması: 1517
ilk viyana bozgunu: 1529
duraklama dönemi başlangıcı: 1579
ilk viyana bozgunuyla duraklama dönemi arasını aktarmadım. bunun sebebi, osmanlı viyana'da duvara toslayınca aslında orada işi bitmiştir. ondan sonra da keşiflerine ve başarılarına devam ediyor gibi görünse de, içten içe çürüme ve kokuşma devam etmiş ve 50 yıl sonra duraklama dönemine girilmiştir.
özet geçersek arkadaşlar, "kibir, büyüklenme, iktidar hırsı, islamı değil de kendi iktidarını ön planda tutan anlayış, ..." daha bir sürü günah sayabiliriz burada. insanlar, "şu osmanlı'ya allah bir şey yapsa da bunları durdursa" diye dua etmiş, ve osmanlı ordusu normalde kazanabileceği bir çok savaşı aniden gelen düşman desteği, aniden vaz geçen dost birlikler gibi tuhaf şekillerde kaybetmişlerdir.
netice itibariyle savaş alanı sadece ve sadece teknik bir teferruattır. savaşın asıl galibini dışarda duran halk, bu halkın duaları ve bu dualara icabet edilip edilmediği belirlemektedir. bu güne kadar hiç bir savaş yüksek teknolojiyle ya da bir tarafın kumandanının maharetiyle ya da ötekinin yeteneksizliğiyle kazanılmamış veya kaybedilmemiştir.
imparatorlukları çökerten şey ancak adaletten uzaklaşmasıdır.
