25 eylül tarihindeki tarihin arka odası programının konuğu prof. dr. yücel öztürk'ün yaptığı bir tespittir (not: başlık "önleyememesi" şeklinde de olabilirdi, 50 karakter engeli olmuştur; ama aşağıdaki açıklamalar okununca "önlememesi" şeklinde olmasının da çok yanlış veya abes olmadığı anlaşılacaktır).
tatarlar konusunda uzman bir tarihçi olduğunu öğrendiğimiz öztürk, doyurucu ve bazıları halk arasında bilinmeyen tarihi bilgiler verdiği programda, altınordu devleti dağıldıktan sonra toprakları üzerinde kurulan hanlıklardan ikisi olan kazan ve astrahan hanlıkları'nın 16. yy. ortalarında arka arkaya ruslar (moskova devleti)(o dönemde asıl rus gücü kiev devleti imiş, ama 16.yy.dan itibaren giderek moskova'daki devlet daha öne çıkmaya başlamış) tarafından ele geçirildiğini anlattıktan sonra, osmanlı devleti'nin böyle önemli iki gelişmeye karşı kayda değer bir müdahalede bulunmadığı tespitini yapmış ve bunu destekleyecek argümanlarını anlatmıştır. konu tartışılırken astrahan seferi de gündeme gelmiştir. prof. öztürk bu seferin hakkını vermekle birlikte, astrahan'ın düşmesinden çok sonra yapıldığına ve çok da ciddiyetle ve şevkle yürütülmediğine dikkat çekmiştir. kazan için böyle bir teşebbüste bile bulunulmadığı da hatırlatılmıştır. ayrıca bir yorum olarak seferin asıl hedefinin güneye, hazar denizi'ne inip iran'a daha rahat saldırabilmek olabileceği de hatırlatılmıştır.
prof. öztürk, tespitinin muhtemel bir sebebi olarak o dönemde osmanlı-moskova arasında önemli bir husumet veya rekabet olmadığı, ayrıca istanbul'daki moskova elçisinin de ilişkileri gayet sıcak tutacak şekilde olaya yaklaştığını; dolayısıyla osmanlı devleti'nin moskova ile iyi olan ilişkileri kapsamında ilk etapta bir kınama mektubu yazmak dışında olaya müdahale etmediğini ve daha sonra da çok önemli bir şey yapamadığını nakletmiştir.
(not: başlık ve entry az bilinen bir tarihi konuyu ve konu üzerinde bir akademisyenimizin yaptığı bir yorumu sözlük yazarlarıyla paylaşma amaçlıdır. osmanlı devleti'ni övme veya kötüleme gibi bir amaç söz konusu değilidr.)
cevdet paşatezakirinde yer verdiği kafkasya hakkında hazırlamış olduğu (kırım savaşı sırasında bazı batılı müttefik temsilcilerine yönelik bilgilendirme amaçlı) sunuşunda bu konudaki muhtemel sebeplerden biri olarak; bu bölgeleri kurtarmaya yönelik bir çaba gösterilip başarıya ulaşsa, bu iki hanlığın kırım hanlığı güdümüne girecek olması (çünkü muhtemelen bu bölgelerin başına soydan gelen yakınlık ve bölge işlerine vukuf nedeniyle kırım hanı'nın akrabaları gönderilecekti) vesilesiyle osmanlı devleti'ne bağımlı olan kırım hanlığı'nın nüfuzu artarak fazlaca güçlenmesi ve bağımsızlık eğilimine girmesi ihtimalinden duyulan kaygıyı göstermekte ve bu bölgelerin kurtarılması konusunda osmanlı devleti'nin çok asılmamasının bir sebebinin de bu olabileceği yorumunu yapmaktadır.
