hanedana kendi ailesine güvenmemektir. böylece kurulu yapıyı sonsuz sadakat ile savunacak, eğitimli bireylerden vazgeçmişlerdir. hep bildiğimiz bir sonra başa geçen padişahın şehzade iken ismi. hiç mi yok teyze dayı çocuğu? yap onları da kont yap lord yap bişi yap. yapmamış. sonra padişahın sikinin keyfine kalınca işler böyle olur elbette.
bi de coğrafya pek bi yanlış. o coğrafyada o kadar büyümek bile süper iş yine de. ama nabıcaksın avrupalıları atlantiğemi dökeceksin. elin portekizlisi denize açıldı mı otomatik okyanusa açılıyor. gemiler dayanaklı. basıp gitmiş çine amerikaya afrikaya her yana. osmanlı gidememiş. hata değil belki ama bir yol belki bulabilirdi. bu kadar umursamaz olmamalıydı. heyecan kaybolmuş.
bulunduğu coğrafyaları müslümanlaştıramamak, türkleştirememek. şimdinin mantığıyla tabi insana biraz insafsızca gelebilir ama dönemsel olarak batı devletleri kontrol altına aldıkları ülkelere dillerini dinlerini bir şekilde empoze etmişler ve o ülkeleri sömürdükleri halde yine sözleri ve rantları devam ediyor. yalnız batılıların avantajı şu olmuştur ki gittikleri yerleri sömürmek karşılığında medeniyet taşımışlardır osmanlı devleti ise siyasi başarılarına rağmen kültürel atılım gerçekleştirememiş dar kalıplar içinde siyasi çekişmelerle zaman tüketmiştir. ulusları hakimiyetlerinde tutmak için özgürlük konusunda oldukça müsamahalı davranmış daha çok gelen vergileri önemsemiştir. keşke islam'ı yayma gayesi daha ön planda olsaydı da hakimiyetinde bulunan daha çok millet islam ile şereflenseydi.
bulunduğu coğrafyayı bilerek islamlaştırmamış gibi geliyor bana hep. islamlı olmayandan aldığı vergiyi düşününce. ekonomik düşünmüş olabilir. zararını görmüş müdür dersek. kafadan islamlı coğrafyadan hiçbir fayda görmediğine göre, islamlılaştırmadığı yerlerden aldığı vergi yanına kar kalmış diyebiliriz.
Fetih ettikleri topraklara kendi halkını yerleştirmemeleri. zira o topraklara sadece elçiler ve sadece yeteri kadar asker bırakılmıştır. genelde elçilerin halkı fişekliyerek isyan çıkarmasıyla karşılaşılmıştır. ama bana sorarsan alınan topraklara kendi içlerinden 10 aile veya daha fazla aileyi o bölgeye yerleştirmek, o ailelerin oradaki halka osmanlı'nın ne kadar cömert olduklarını insanları sevdiklerini anlatmaları herşeyi daha da kolaylaştırır. ne kadar toprakları elinden alınsa da halkın osmanlı' ya güveni artmış olacaktır ve istenmeyen isyanlar çıkmayıp, gerektiğinde oranın halkı osmanlı' nın yanında savaşırdı.
edit: sultan süleyman'dan sonraki hiç bir padişah savaşa girmemiş sadece askerlerini göndermiştir ve bu yıkılma dönemine girmesi için çok büyük bir olay olmuştur. sultan süleyman ve ondan önceki padişahların hiç biri haremde çok vakit geçirmemişlerdir.
16.yy dan sonra ilim üretememesi. rönesanstan sonra avrupada basılan kitap sayısı ile aynı dönemde osmanlı topraklarında basılan kitap sayısı arasındaki uçurum bir çok şeyi ve özellikle duraklama ve gerilemenin nedenlerini gösteriyor. ne yazıkki belli bir dönemden sonra ecdadımız kendisini kaf dağında gördü.
günümüzde avrupalı daha doğrusu batılı turist, gezgin sayısı fazladır bizim insanımızdan. aynı şey o dönemlerdede mevcuttu. keşişler, misyonerler dünyanın her yerini fıldır fıldır geziyorlardı. bilgi ediniyorlardı, diğer milletler, devletler ne durumdalar diye. evliya çelebi dışında gezen tozan eski bir türk bilgini bilen varmı?
hal böyle olunca değişen dünya'ya ayak uyduramadı osmanlı. en büyük hatası tembellik oldu...
devletin ticarete ilgisiz kalması ve türk tüccarlara yabancılara sağlanan oranla hiçbir kolaylık sağlanmaması. eğer türk tüccarlar ticarete devam etseydi avrupa ve dünyadaki gelişmelerden uzak kalmak olanaksızlaşırdı.
viyana kapılarına kadar dayanıp oralarda kendi dilini kullanmayı zorunlu kılmamak. sen şimdi viyanaya kadar git türkçe bilen bir ecnebi bulursan benden selam söyle.
o kadar hoşgörülü oldun da noldu ey koca imparatorluk, torunların zebil oldu ardından...
iki büyük hatası vardır. Bir Safevi Devleti'ni tamamen yıkmamak. 2- Karadeniz ve Hazar Denizi arasında Kanal açmamak. Bu arada yanlış bilinen bir kanıyı da düzeltelim. Kanal Projesi Sokullu'ya ait değildir. Bilakis adı geçen şahısca riskli bulunduğu için uygulanamamıştır.
