Oruc tut sıhhat bul
oruc tutmak sadece yemeyi icmeyi kesmek degildir nefsin istek ve arzularini koreltmektir allah rizasi icin yapilan bu ibadeti sabirli ve azimli bir insan sartlar ne olursa olsun yerine getirmelidir.
kimse neden tuttuğunu ispatlamak zorunda değildir, tutanın orucunu Allah kabul etsindir, tutmayan da kimseyi ilgilendirmez, kendi adıma konuşacak olursam tutacağım, neden ve ne için tutacağım da bana kalsın.
fakirlerin halinden anlamak için günün belli bölümlerinde yemek yemediğimiz sonra da en lüks restoranlarda en şaşalı sofralarda kuş sütü eksik olmayacak şekilde karnımızı doyurduğumuz aslında fakirin halinden anlamak yerine "şükür ki fakir değiliz" dedirten ibadet biçimi.
''ibrahimi dinlerin'' kadim ritüellerinden biridir. kur'an bunları ''nasikuhu'' olarak adlandırır. yani bütün ümmetler için tayin edilmiş değişmez ritüeller/ibadetler biçiminde adlandırır. salat yani namaz, hac, oruç gibi hükümler hz.peygamber öncesinde de ''ibrahimi ekoller'' olarak adlandırdığımız inanç kesimlerinin tümünde (musevilik, isevilik, sabiilik) vardı. hatta paganizmin hakim olduğu, muhammed peygamber'in içinde yetiştiği toplumda salatı ikame etme(yani namaz), haram aylar, hac, oruç vardı. hatta peygamber onları ataları ibrahim'in şeriatine çağırdığında onlar zaten ibrahim'in dini üzere olduklarını savunuyorlardı. nitekim ritüeller yani kur'an'ın tabiri ile nasikuhular, nükuslar bağlamında hz. ibrahim'e emir olunan ritüelleri uyguluyorlardı; ama bir farkla, kurbanların kanları hubel'in başından aşağı akardı ve hiçbir yetime, ihtiyaç sahibine dağıtılmadan gömülürdü. ''maksat allah için kan akıtmak'' deyimi de bizlere arap paganizminin mirasıdır kısa bir not olarak bunu da eklemiş olalım. dediğimiz gibi hac yine vardı ama yine bir farkla; bugün hac ibadetini ifa etmek için giden hacı adayları;
--spoiler--
geldim Allah'ım geldim, Senin ortağın yoktur hamd ve nimet Sana mahsustur, mülk de. Senin ortağın yoktur.
--spoiler--
derler. müşrikler ise;
--spoiler--
Lebbeyk allahümme lebbeyk. La şerike leke illa şerikun huve lek. Temlikuhu ve ma-melek
--spoiler--
yani;
--spoiler--
geldim Allahım geldim. senin hiçbir ortağın yoktur. Ancak bir tek ortağın var ki onun sahibi de sensin
--spoiler--
derlerdi. şerikin yok allah'ın, bir tane var o da nasıl olsa sendendir. hubel, lat menat, uzza... allah'ın ''kutsal ruhunu'' taşıyan kızları...
görüldüğü gibi islam kur'an'ın tabiri ile yeni ve hiç bilinmeyen nükuslar getirmemiş, var olan ve zaten ataları ibrahim sebebi ile bunlara aşina olduğu halde paganizm ve belli oranda ruhçuluğun etkisi ile şirk bulaşmış ibadet ve itikat anlayışlarını tevhide inkilab ettirmenin savaşını vermiştir. nitekim kur'an muhtelif sayıda salat'tan yani namazdan bahsettiği sırada kimse salat'ın ne olduğu konusunda soru sormamıştır. hatta bakara 219. ayetinde müşriklerin mallarından hangilerini infak edeceklerini soruyorken, salatı ya da diğer hac oruç, orijinali ile savm'ın ne olduğunu nasıl uygulanacağini sormamışlardır. çünkü bilmedikleri şeyler istenmemiştir onlardan. nitekim cenabetten gusletme, abdest gibi bir çok hüküm ve islami ritüel, ebu cehil'in bile uyguladığı şeylerde. kur'an'ın temel amacı ve en keskin davası ise tevhiddi.
kur'an bahsettiği ritüellerin, söylemlerin sıhhatli biçimde anlaşılabilmesi için, kur'an'ın bahsettiği kavramların semantik alanının bilinmesi de gereklidir. bu bilgiyi açığa çıkaran şey birincil olarak kur'an, ikincil olarak kur'an'ın ortaya çıktığı coğrafyanın sosyo-kültürel, siyasal yapısı ve algıları, üçüncüsü ise siyerdir. bu üç bileşen bir arada olduğu sürece siz ''kur'an'uyuyorum'' ya da ''kur'an'a göre böyledir'' diyebilirsiniz. bu açıdan bu uzun açıklama orucun genel temasından sapıyor gibi görünse de oruç, hac, namaz gibi ibadetlerin tarihsel geçmişinin bilinmesi müslümanlar açısından mühimdir. çünkü çoğu kişi bu saydığımız iabdetlerin peygamber ile birlikte emredildiği sanısı içindedir ve bu çok büyük bir yanılgıdır. özellikle anadolu islam algısı açısından.
oruca gelecek olursak, esasen ''oruç'' diye bir şey kur'an'ın tabirinde yoktur. tüm unsurlarda olduğu gibi yine ve yeniden çarpık anadolu islam algısına tesir eden iran medeniyeti dolayısıyla bizlerin oruç olarak isimlendirdiği ibadet kur'an'da ''savm'' olarak geçer. nitekim namaz, abdest gibi isimlendirmeler yine bizlere fars medeniyetinin hediyesidir. orijinali namaz=salat, abdest=gasil ya gusl'dür.
oruç farsçada ruze kelimesinden türemiş bir kavramdır. zamanla ''oruze'' olarak biçimlenen bu adlandırma, türkçeleşmiş hali ile oruç olarak hafızalarımıza kazınmıştır.
orucun manevi anlamı ya da vermek istediği mesaja gelecek olursak dinler tarihi açısından genel manada bir nefis tezkiyesi ya da tanrı için ızdırap çekme olarak algılanıp o şekilde sunulmuş olsa da, kendi açımdan değerlendierecek olursam şayet daha çok insanın varlığa karşı ülfet kazanmasından ötürü bir ''geri çekilme'', varlığa dışarıdan bakma olarak adlandırıyorum oruç ibadetini.
çünkü aylarca istediğiniz saatte, istediğiniz durumda nimetlerden faydalanabiliyorsunuz, istediğiniz an bu nimetler emrinize amade ve bir dönem geliyor ki temel ihtiyaçlarınız olan ve çoklukla tiryak olarak adlandırdığımız yemek içmek gibi durumlardan bir iradenin emri ile uzak kalıyorsunuz. hep düşünüyorum buradaki amaç kur'an'ın temel mesajında görüldüğü gibi ''yoksulu doyurma'' ya da düşkünün halinden anlama, onun mahiyetini kavramanın ötesinde bir mesaj mı içeriyor oruç ibadeti?
allah'ın bir insanın aç kalmasından duyacağı hoşnutluk ne olabilir? menkıbelere yansıdığı gibi ''oruçlu insanın nefes kokusu cennetin kokusundan daha güzeldir'' gibi mitolojik söylemlerin ötesinde dünyevi nazarla bakacak olursak nedir orucun mahiyeti? çünkü kur'an'ın %90'ı dünyevi önermeler içerir ancak netice olarak ahireti hatırlatır, dünya ile ahiret arasında bir denge kurar. ne dünyasız münzevi bir hayat önerir -ki islam'da ruhbanlık yoktur- ne de bütün bütün dünyadan ibaret bir algı inşa eder.
peki tanrı'nın tüm durumlarda olduğu gibi aç kalmamıza, namaz kılmamıza ihtiyacı yok ise -kendi açımdan ihtiyacı olmadığı görüşündeyim- bu aç kalmalar, zahmete katlanmalar nedir? ibadetler, islami algı çerçevesindeki davranışlar birer zahmettir. zahmetten kastımız negatif yönde anlaşılmasın. gece gündüz uyuşturucu kullanan, serkeş bir hayatı olan içinde yaşadığı hayat bir zahmettir bu nazarla bakacak olursak.
ben ibadetler konusuna tsavvufi/batıni çerçeveden bakmayı uygun bulmuyorum, çünkü bu bahsettiğimiz algıların islami bir yönü olmadığını biliyorum, daha çok dünyevi; sosyal perspektiften yani sosyal bilimler açısından ve özellikle felsefi-metafiziksel nazarla ele almayı doğru buluyorum islam'ın ibadetler dahil olmak üzere verdiği tüm mesajları.
ve aldığım ders ise, kimimizin açların halini muvakkat bir süre ile anlayıp mal biriktirmemeyi -ki kur'an'ın en temel kavgasıdır-, kur'an'ın tabiri ile infak etmeyi, infak'ı belli aylara sıkıştırılmış biçimde fitre-zekat olarak algılamamayı, bizlere sunulan nimetlere ülfet edip, o nimetlerin mahiyetini kendilerinden bilmemeyi ve allah'ın bizim aç kalmamız ya da kalmamamızdan hoşnut olup olmamak gibi bir gayesinin olmadığını bunun yine insana bakan yönlerinin(sosyal anlamda) olduğunu düşünüyorum.
kısaca siz ne ders alıyorsanız, neyden ibret alıyorsanız odur oruç.
insanların inançlarının bilincinde olmasını o kadar isterdim ki, çünkü gün içinde gözünü saatten alamadan oflayrak poflayarak zaman geçiren ya da ''oruç beni tutuyor'' diyerek etrafındakilere terör estirenleri görünce insanların bu dinden hiçbir şey anlamadıklarını ve özüne vakıf olamadıklarını görüyorum ve üzülüyorum.
özellikle orucu kendilerinin değil, ''orucun onları tuttuğu'' kimselere tavsiyem ise, samimi olarak başladığınız ibadet başkalarını elem vermeye başlıyorsa, lütfen oruç tutmayın çünkü ruhuna vakıf olamadan sadece aç kalmış oluyorsunuz ve etrafınızdakilere eza veriyorsunuz.
oruç dahil olmak üzere tüm ibadetlerimizin, amellerimizin davranışlarımızın islami bilinç ışığında sürdürülmesi dileği ile, tüm sözlük yazarı arkadaşlarımın ramazan ayı hayırlı ve mübarek olsun.
nefis terbiyesi, irade kontrolu ve oto kontrol yönlerinden bakıldığında mükemmel bir ibadet. o suyu sizden başka hiçbir insanoğlunun göremeyeceği halde içmemek gerçekten çok felsefik bir olay.
ibadettir, saygıdır, nefsi tatmin etmektir. ancak şunu diyeceğim; oruç olup açlığı başına vuran ve bu yüzden ortalıkta terör estirenler oruç tutmasın.
sabahtan beri başımın etini yediler ulan. yeter be, oruç tutuyorsun bre pezevenk. allah'ın dediğini yerine getiriyorum diye milleti kırıp dökerek daha çok günaha giriyorsun, cehennemden kombine alıyorsun resmen amk.
diğerlerine saygım sonsuz. özellikle şu yaz gününde ve bu sıcakta oruç olanlara sonsuz saygım var. allah oruçlarını kabul etsin, sevabını versin. ama orucum diye milleti kırıp dökenlere sözüm şu; inşallah mahşerde bu günün hesabını verirsiniz!
