Ordu’nun Ünye ilçesindeki fındık fabrikalarında mevsimlik işçi olan kadınlar kölelik koşullarında çalışıyor. DiSK Genel-iş Sendikası’nın ‘Emek Araştırma Dergisi’nde Ordu Üniversitesi Öğretim Üyesi Dr. Nihan Ciğerci Ulukan’ın imzasıyla yayımlanan “Kırsal Dönüşüm, Tarım Dışı istihdam ve Kadın Emeği: Fındık Fabrikalarında Çalışan Kadınlar” isimli araştırma, Doğu Karadeniz’de çalışan işçi kadınların yaşadığı sorunları gözler önüne seriyor.
KiM DAYANIR?
Araştırmaya göre, Karadeniz Bölgesi’ndeki 8 ilde bulunan 160 entegre fındık fabrikasında yaklaşık 10 bin işçi, yılda 8 ay çalışıyor. Bu işçilerin yüzde 85’i kadın. Ünye’deki istihdam olanakları sınırlı; kadınlar daha çok fındık işleme ve fason üretim yapan tekstil fabrikalarında, yeni gelişen hizmetler sektöründe istihdam olanağı bulabiliyor. Fındık işleme fabrikalarında çalışmak, daha çok düşük eğitim düzeyine sahip, iş deneyimi yetersiz ve dar gelirli kadınlar tarafından tercih ediliyor.
Ordu’nun Ünye ilçesi, TÜiK verilerine göre Türkiye’nin fındık üretiminde ilk sırada. Araştırma kapsamında 2018 yılında Ünye’de bulunan beş fabrikadan 26 kadın işçiyle görüşülmüş. Bu kadınlardan biri olan 49 yaşında bir işçinin, “Kim fabrikada çalışır? Saatlerce oturup çürük fındıkları ayıklayacaksın. Her gün aynı şey. Kim dayanır? Eğitimli olmayınca yapacak bir şey yok” şeklindeki sözleri, kadınların seçeneksizliği gözler önüne seriyor.
PATRONLAR KAMERAYLA GÖZETLiYOR
Araştırmaya göre, fabrikalarda çalışan kadınlar “sıkı denetim” altında. Patronlar çalışma yerlerini kameralarla gözetleyerek “kaytaran” ve “verimsiz çalışan” işçileri anında tespit edebiliyor. Kadınlar, çalışma sırasında birbirleriyle konuşmalarının yasak olduğunu ve tuvalet ihtiyacını bile dönüşümlü olarak giderebildiklerini anlatıyor.
AKCiĞER HASTALIKLARI RiSKi
Araştırmaya göre, ağustostan mayıs ayına uzanan dönemde fındık fabrikalarında yoğun bir tempo yaşanıyor. Bu dönemde kadınlar, 08.00-18.30 saatleri arasında ve bazı haftalarda pazar günleri de dâhil olmak üzere 7 gün çalışmak zorunda kaldıklarını söylüyor. Kadın işçiler, 6-8 aylık sürelerle mevsimlik işçi sözleşmesine göre çalıştıklarını ve üretim sürecinde fındık tozu soludukları için akciğer hastalıklarına yakalandıklarını da anlatıyor.
Araştırmada görüşülen 35 yaşındaki bir kadın işçi 2006 yılından bu yana çalıştığını belirterek, “2013 yılına kadar sigortasız çalıştım. 2006’da başladığımda günlük yevmiye üzerinden çalışıyorduk. 2013’ten bu yana sigortalı çalışıyorum. Şimdi ücret asgari ücret oldu. Ancak işe gelemediğimizde rapor alsak bile hemen ücretimiz kesiliyor” diyor.
FABRiKA TEMiZLiĞiNi KADINLAR YAPIYOR
Araştırmada görüşülen 29 yaşındaki bir kadın işçi, fabrikada çalışmanın tarlada çalışmaktan daha zor olduğunu vurguluyor. işçi, “Tarlada çalışsan sağına soluna bakarsın ama fabrikada bakamıyorsun. Bu yüzden bel ve boyun ağrılarım oluştu” diye konuşuyor.
Öte yandan araştırma, kadınların ve erkeklerin bir arada çalıştığı fabrikalarda temizlik, bulaşık gibi angarya görülen işlerin kadınlara yüklendiğini de ortaya koyuyor.
bir kadın olarak 12 yıl sümerbank tiftik keçisi battaniyeleri fabrikalarında çalışmıştım. işleri çok zor kadınların. oligarşinin işçi sınıfına despotluğu. umarım koşullar daha da düzelir.
