ivan gonçarov'un 1850'li yılların rusyasında kaleme almış olduğu eser. kitabın ismi ile aynı adı taşıyan baş karakteri ailesi tarafından tembelliğe alıştırılmış, yetenekleri köreltilmiş bir gençtir.
" biliyor musun andrey, benim içimde yakıcı, ne de kurtarıcı hiçbir ateş yanmadı. hayatımda hiçbir zaman başkalarınki gibi gittikçe renklenen, parlak bir güne çevrilen bir sabah olmadı; bir sabah ki yakıcı öğlesi geçtikten sonra yavaş yavaş solusunve kendiliğinden akşama ulaşsın. hayır benim hayatım sönmüş başladı. doğrusu; ben yıpranmış bir elbise gibiyim; sebebi de ne iklim, ne de iş yorgunluğu. on iki yıldır içimdeki ateş yakacak hiçbirşey bulamayınca kapalı kaldı, kendi zindanını yaktı ve söndü. on iki yıl geçti, sevgili andrey; artık bu uykudan uyanmak isteğini bile duymaz oldum"
Gonçarov adlı rus yazarın kitabıdır. yapıttaki esas oğlan oblomov tembelliği ve dinginliğiyle ün yapmıştır ve sürekli yeşil uzun bi hırka giyer. o dönemki rus halkının uyuşmuşluğunu simgeler.
Kitapta oblomovun tam zıttı bir karakter daha vardır,Stoltz, her işe koşan, dur durak bilmeyen hayatını çalışmaya adamış bir insandır. Rus edebiyatının bilinen temsilcilerinin dışında bir yazardan, doğu ve batı ekolünü o tarihlerdeki içinde bulunduğu tarihsel olaylarla birlikte çok ince bir şekilde irdeleyen, aynı zamanda okuyan herkesin kendinden birşeyler bulabileceği, kişinin iç dünyasına garip bir esneklikle inen okunası bir romandır.
"uzanmak oblomov için ne hastalarda ya da uykusu gelmiş insanlarda olduğu gibi bir zaruret, ne yorgun bir kimsedeki gibi geçici bir ihtiyaç, ne de uyuşuk bir insandaki gibi bir zevktir; bu onun tabii halidir."
oblomov'un tembelliği sonuçtur, arka planda ise değişim arzusunu gemleyen, atılımsız bir portreyle rusya'dır anlatılmak istenen. oblomov'un durağan hayatı tembellikten ibaret değildir, sorumsuz, heyecansız, isteksiz bir mecradır onunki. 'garbın afakını saran' kapital rusya'da farklı bir çehre alır, ağır tarım kapitalizminin bozkırı arşınlayan çelik mahmuzu can*ların böğrüne saplıdır. toprak sahiplerinin taassup adabı da bu ölgün iklimin refleksidir. ki bence roman özünde bunu anlatır.
belinski, herzen gibi rus yazarların, lenin, plehanov gibi teorisyenlerin anlattığı soyut rusya'yı ete kemiğe büründüren, anlaşılır kılan romanlardan biridir. lenin de partililere seslenirken örgütteki oblomovluğu eleştirir kıyasıya.
bu arada gonçarov'un bence en iyi eseri ise -az bilinmekle birlikte- yamaç'tır.
rus romancısı ivan goncharov'un (1812-1891) ünü dünyaya yaygın romanı. uyuşukluğun, güçsüzlüğün, şaşkınlığın, hazır yiyiciliğin, ileriyi düşünmemenin, gününü gün etme anlayışının temsilcisi olan bey çocuğu, toprak sahibi oblomov'a acırsınız önce, sonra sonra da sinirlenmeye başlarsınız, ama o sizin için de, kendisi için de bir şeyler yapmak gücünde değildir. o zaman korku alır sinirliliğin, çünkü kendinizi oblomov'a, toplumunuzu da onun toplumuna benzetmişsinizdir. doğu toplumlarının çok belirgin bir özelliğidir oblomov'luk.
1857'de basılan bu roman rusya'da büyük, derin etkiler uyandırmıştı, herkes onu coşku, ibretle okuyordu. nerdeyse okuma yazma bilip de oblomov'u okumayan kalmamıştı. oblomov, oblomov'luk sözleri bütün rusya'ya yayılmıştı; köleliğin kalkmasına yakın rusya'nın ihtiyacı olan yeni insan, oblomov olamazdı da ondan. yeni çağlar, yeni dönemler elbette yeni bir insanı gerektirecektir. işte rusya'da da aranan, istenen yeni bir insan, ortaya atılmış olan ters örnekten çıkarılacaktı. oblomov ne ise, yeni insan o değildi.
bakın lenin ne demiş "oblomov" tipi için: "rusya üç ihtilal geçirdi, ama gene de oblomovlar kaldı; çünkü oblomovlar yalnız derebeyler, köylüler arasında değil, işçiler, komünistler arasında da vardır. toplantılarda, komisyonlarda nasıl çalıştığımıza bakarsanız, eski oblomovların içimizde olduğunu görürsünüz. onu adam etmek için daha çok yıkamak, temizlemek, sarsmak, dövmek lazım gelecektir."
sadece hayat değil, yazar bile harcamıştır oblomov'u. oblomovluk bu denli mi dışlanmaya neden olabilecek bir olgu? stoltz'un dostlugu göze batırılmış, ama sadece oblomov'un kabul edebileceği bir arkadan vurma da normal bir durummuş gibi yüzeysel geçilmiş. oblomov'u alıp bagrıma basmak isterdim.
son olarak akşam ışığı söndürmeye üşenip anahtarın üstüne dergi fırlatmamla dönüşmeye başladığıma inandığım karakter..
(bkz: istanbuldan dönmeye üşenmek)*
