kitaba başlamadan önce, okuyan insanlara düşüncelerini sordum, yorumları okudum. hemen hemen herkesin dediği şey 'kitabın sonu tahmin edemeyeceğin gibi bitiyor.' bende hiç öyle olmadı, yani sonrasının oralara geleceği çok belliydi.
aynı adlı filmi de var. detaylar kitaptan farksız işlenmiş filmde, gayet başarılı. yalnız winston ın yaşadıkları karşısındaki iç ses, kitapta daha derin detay işlenmiş.
yurt dışında 'big brother' bizde 'biri bizi gözetliyor' gibi programlar, ismini bu kitaptaki 'big brother' karakterden almıştır.
---spoiler---
w: bunu daha önce yaptın mı?
j: tabii ki, yüzlerce defa.
w: parti üyeleriyle mi?
j: evet.
w: iç parti üyeleri mi?
j: o alçaklarla değil.
w: bak, saflıktan nefret ederim. iyilikten nefret ederim. faziletin var olduğu hiçbir şey istemiyorum. herkesin bozulmasını istiyorum.
j: o halde ben de sana uymalıyım. tamamen bozuğum.
w: bunu yapmaktan hoşlanıyor musun? kendimi kastetmiyorum.
j: buna tapıyorum!
---spoiler---
---spoiler---
o: günlüğüne yazdığını hatırlıyor musun? 'özgürlük, 2 artı 2 nin 4 ettiğini söyleyebilme özgürlüğüdür.'
w: evet.
o: kaç parmağımı kaldırdım?
w: 4.
o: eğer parti 4 değil 5 olduğunu söylerse, o zaman kaç?
w: 5.
o: hayır. faydası yok. yalan söylüyorsun. kaç parmak, lütfen?
w: 4. başka ne söyleyebilirim? 5 ya da ne istersen. şunu keser misin lütfen? acıyı durdur.
...
w: nasıl yardım edebilirim? gözümün önünde gördüğüm şeye, nasıl yardım edebilirim? 2 artı 2, 4 eder.
o: bazen winston. bazen 5, bazen de 3. bazense hepsi aynı anda.
fazlasıyla karamsarlık içeren, moral bozukluğunda kafa dağıtmak için okunmaması gereken george orwell eseri. okunacaksa kesinlikle ve kesinlikle diferansiyel denklemlere çalışıyormuş gibi sessiz bir mekanda dikkatle okunmalıdır. dikkatle okunduğunda bir komünizm eleştirisinin de ötesinde olduğu rahatça görünecektir. kitapta çok açık bir şekilde komünizm, emperyalizm, faşizm, güç ve insan kavramları üzerinde duruluyor ve hepsi de yerden yere vuruluyor.
aslında günümüz dünyasına bakınca orwell'in ne demek istediğini daha iyi anlıyorsunuz. en basitinden kitaptaki tele ekranların bugünkü güvenlik kameralarından ne farkı var?
''big brother is watching you'' cümlesi ile kült olmuştur. hatta biri bizi gözetliyor yarışmalarına big brother denmesinin nedeni de bu kült cümleden gelmektedir.
toplam 35.000 yazardan 166 entry çıkartan romandır, bunlardan 10 tanesi filmi izleyip romanı okumadan entry girse, 5 tanesi birden fazla entry girse 200 kişinin okuduğunu söylenmesinde sakınca yoktur. zira öyle bir romandır ki sözlüğe okuyan biri entry girmeden duramaz yinede 50 yazarda varsın benim gibi durabilmiş olsun diyelim.
35.000 aktif yazar artı tekrardan üye olanları falan düşerek kabaca 20, 25 bin silik toplamda 50, 60 binlik bir rakama ulaşıyoruz ki bu rakama türkiye geneline göre kültürlü, elit, elinin altında interneti olan okumuş insanlar diyoruz.
orana bakarmısınız?
sonrada neden "adam olamıyoruz"?
ne okuyacağımızı bilmiyoruz mirim, okuyan kesimimiz okumada bile populist olmuşsa vay halimize.
yanlış anlaşılmasın popüler oldukları için söylüyorum kulinlerden, armanlardan orwellere, kemallere sıra gelmiyor tabi.
birde "1930 ların türkiyesini anlatıyor" diyen okuduğunu yada tarihini anlamayan mallar var ki ona hiç değinmiyorum, onları ilk hesaptan otomatik düştüm zaten.
bu romanı okuyup, bugünün türkiyesinde yaşayıp hala daha "otuzlarda vıdı vıdı" diyenlere "totaliter kapitalin çıldırma sürecini tek partili kuruluş cumhuriyetinde değil özgürlüğü dilinden düşürmeyen çok partili görünümlü genelin azınlığa saldırdığı, muhaliflerin romandaki gibi tek tek avlandığı ileri demokrasilerde ara" desek ne fayda!
yakında kafasında kavukla gezecek damat feritler var artık.
orwell, kitabı 1948 yılında yazmıştır. kitapta gelecekteki distopik bir dünya düzeninden bahsedilir. dolayısıyla orwell da kitabı yazdığı tarih olan 1948 deki 4 ve 8 rakamının yerlerinin değiştirerek tasarladığı distopyasını 1984 yılı için anlatmıştır. yoksa 1984 yılını hayal ederek o tarihte dünya böyle olacak demek istememiştir. kaldı ki bu bir ütopyadır zaten, hayali bir ülkenin ve durumun tasviridir, gelecek tahmini değil.
muhteşem bir kitaptır. eskiden komünist olan ancak daha sonra anti komünizm çizgisine kayan orwell, hayvan çiftliği ile başladığı komünizm eleştirisinde bu kitap ile doruk noktasına ulaşmıştır. aslında eleştirdiği şey komünizm düşüncesinden ziyade onun uygulayıcılarıdır. hayvan çiftliği salt bir stalin eleştirisidir aslında. bu kitabında ise tasvir edilen big brother' ın kim olduğunu anlamak da çoz zor değildir. ancak hayvan çiftliği sanki stalin' in ilk dönemine bir eleştiriyken bu kitap stalin' in ülke üzerindeki hakimiyetini -varsayımlara da dayanarak- tasvir etmektedir kanımca.
"parti nin dünya görüşü, onu hiç anlamayan insanlara daha çok kolay dayatılıyordu.... her şeyi yutuyorlar ve hiç bir zarar görmüyorlardı, çünkü tıpkı bir mısır tanesinin bir kuş bedeninde sindirilmeden geçip gitmesi gibi, yuttuklarından geriye bir şey kalmıyordu."
ABD yönetimi Utah Çölü'ne dünyanın en büyük telekulak merkezini inşa ediyor.
Bu öyle bir tesis ki, dünyadaki tüm telefon konuşmaları, bütün internet trafiği, gizli yazışmalar anlık olarak bu merkez tarafından yakalanıp depolanacak.
Telefonda ne söylediğinize, internette ne yaptığınıza dikkat edin!
Amerikan basını, dünyanın en gizemli ve karmaşık istihbarat servisi olarak nitelendirilen ve iletişim istihbaratı konusunda uzmanlaşan NSA tarafından Utah Çölü'ne inşa edilen dev tesis için bu yorumu yapıyor.
2009 yılında 'data merkezi' olarak açıklanan çalışmanın ilk adımları 2003 yılında, 11 Eylül saldırısından 2 yıl sonra dönemin ABD Başkanı Bush tarafından atıldı.
Ocak 2011'de temeli atıldığında ise ''Ulusun en büyük siber güvenlik projesi'' olarak tanıtıldı. Oysa ki bu durumda bir gariplik vardı.
Ülkede siber güvenlikten sorumlu olan kurum iç Güvenlik Bakanlığı'ydı ama temel atma töreninde bu bakanlıktan tek bir görevli bile yoktu.
inşaat ilerledikçe çölde yükselen devasa tesis hakkında spekülasyonlar da yayılmaya başladı.
Amerikan medyasına bilgi sızdıran istihbarat kaynakları tesisin asıl amacını anlattığında ise karşısındaki gazetecilere küçük çaplı bir şok yaşattı.
Utah'taki tesis dünyanın görmüş olduğu en büyük dinleme ve izleme merkezi olacak.
Uydulardan, yeraltı kablolarından, deniz altındaki kablolardan geçen her tür iletişim, yani kısacası dünyanın tüm iletişim trafiği bu merkez tarafından izlenerek kayıt altına alınabilecek.
Bu da NSA'in tüm bu trafiğe attığı 'çengeller' sayesinde gerçekleşecek.
Daha önce Echelon adlı gizli proje ile dünya iletişim trafiğini izleme deneyinde bulunan ABD temel hedefine Utah projesiyle ulaşacak.
izlenen verilerin büyük bir kısmının şifrelenmiş olması da hiçbir olumsuzluk yaratmayacak.
Çünkü ikinci bir istihbarat kaynağına göre NSA birkaç yıl önce şifre çözümlemesi konusunda çok büyük bir başarıya imza attı.
Geliştirilen programlar sayesinde sadece kişisel şifreler değil, diplomatik ve askeri şifrelemeler de kolayca kırılabiliyor. Yani, ABD'nin yakaladığı bir diplomatik mesajın şifresini kırması sadece saniyeler alacak.
Net trafiği depolanacak
Tesiste bu işlemleri gerçekleştirebilmek için 93 bin metrekarelik bir depolama alanı ve dünyanın gelmiş geçmiş en hızlı işlem gerçekleştirebilen süperbilgisayarı kullanılacak.
Bu bilgisayar saniyede 1 katrilyon işlem yapabilme kapasitesine sahip olacak.
Peki her şeyi nasıl kaydedecek? diye soracak olursanız cevap matematikte gizli...
Küresel internet trafiğinin boyutu 966 exabyte olarak tahmin ediliyor.
Bir şey ifade etmedi değil mi?
Karşılaştırma yapmak gerekirse Utah merkezinin veri depolama alanı her yıl 2 milyarı aşkın kişinin internette yaptığı her tür işlemin toplamından 1 milyon kat daha fazla...
Yani internette ne olup bitiyosa Utah'taki merkeze depolamak çocuk oyuncağı olacak..
Ardından bu trafiğin içinden anahtar kelimeler kullanılarak kuşku çeken ya da ABD güvenliğini tehdit eden her şey ayırt edilebilecek.
Çünkü merkezin server kapasitesi 500.000.000.000.000.000.000 sayfa veri kaydedecek kadar büyük.
Özel hayatınız veritabanında
istihbaratçıların verdiği bilgiye göre merkezin kayıt altına alacağı iletişim trafiği şöyle:
- Kişisel telefon görüşmeleri (cep ve sabit hatlardan yapılan tüm görüşmeler)
- E-posta trafiği
- Kişisel Google aramaları
- Elektronik ticaret verileri
- Seyahat verileri (Havayolu ve seyahat şirketlerinin veritabanından)
- Finansal bilgiler
- Yabancı ülkelerin ordularına ait her tür gizli bilgiler
Utah projesi aslında NSA'in 11 Eylül'den sonra başlattığı Stellar Wind kod adlı gizli izleme ve dinleme programının bir uzantısı.
Daha önce NSA'de görev yapıp kurumun yasadışılığa bulaştığını belirteren işinden ayrılan William Binney'in verdiği bilgilere göre NSA daha şimdiden günde 320 milyon telefon görüşmesini kaydediyor.
NSA'in süperbilgisayarlarında bulunan Narus isimli bir programa bir kişinin ismi girildiğinde o kişinin yaptığı tüm aramalar ve o kişiye gelen tüm telefonlar görülebiliyor, tek tıklamayla dinlenebiliyor.
11 Eylül'den beri Narus'a kaydedilen telefon konuşmalarının sayısı 15 ile 20 trilyon arasında.
Dinleme programının 11 Eylül saldırılarında istihbarat zaafiyeti yaşayan güvenlik yetkililerinin tavsiyesi ve dönemin ABD Başkanı George Bush'un talimatıyla başlatıldığı belirtiliyor.
ABD Kongresi 2003'te programın yasal ayağını özel hayata müdahale gerekçesiyle durdurmuştu.
DiPNOT: ingiliz edebiyatının önde gelen isimlerinden George Orwell, 1949 tarihli romanı "Bin Dokuz Yüz Seksen Dört"te adeta bugünleri yazmıştı.
Orwell büyük yankı uyandıran eserinde, her şeyin tümüyle devletin denetiminde olduğu, muhalefetsiz bir toplum kurguluyordu.
insanların çeşitli kontrol mekanizmalarıyla izlendiği bir modele doğru gidildiğinin altını çizen roman, daha sonra sinemaya da aktarılmıştı.
Zamanla kitabın sloganı haline gelen Big brother is watching you (Büyük birader seni izliyor) ezberlerdeki yerini koruyor... - Uğur KOÇBAŞ / VATAN
Ütopya değil karşı ütopya (distopya) romanıdır. Ütopik gösterilen ülkenin aslında kontrollü ve baskılı bir rejim altında nasıl inim inim inlediğini merkezine kondurur. Türünün en başarılı, referans örneklerindendir.
orwell'in stalin dönemini ve özellikle troçki'ye yapılanları yerinde gördükten sonra totaliter rejimleri eleştirme amacıyla yazmış olduğu başyapıt. kitap ellinci sayfadan sonra vites yükseltir ve doyumsuz bir hal alır. bakış açınız değişmeye başlar. sonra iki kere ikinin bir bile etmediği zamanlar olur.
George Orwell'in mükemmel, olağanüstü kitabı. Düşünmelerine bile izin verilmeyen bir halkın hikayesi. insanın gerçekten sorgulamasını sağlıyor. Benim düşünmemi de mi onlar sağlıyor acaba diyorsun. Dayatmaları görüyorsun. Doğruluğunu asla bilemeyeceğin şeyler görüyorsun çevrende. Hazmedemiyorsun. Böyle bir yaratıcılık, böyle bir zeka olmaz. Ayakta alkışlıyorum.
...Bu partiye indirilmiş bir darbeydi. Sevişmek, siyasal bir eylemdi.
...
Kimse yönetime onu bırakmak için geçmez. iktidar araç değil, amaçtır. Kimse bir devrime bekçilik etmek için diktatörlük kurmaz; devrim diktatörlüğü kurmak için yapılır. Baskı kurmanın amacı baskı kurmaktır. işkencenin amacı işkencedir. iktidarın amacı iktidardır. Şimdi beni anlamaya başladın mı ?
alman r.i.a.s. berlin radyosunun ikinci dünya savaşından sonra soğuk savaşın iyice kızıştığı zamanlarda 1960´da harikulade bir radyo tiyatrosunu yaptığı,ne yazık ki almanca olan, george orwell´in kitabının ismi.
kitabı çok güzeldir, ama bu tür kitapların iyi yapılmış tiyatro, radyo tiyatro uyarlamaları da güzel oluyor.
--spoiler--
garip, ama saatin vuruşuyla, yiten cesareti geri gelmişti. o, kimsenin durup öğrenemeyeceği bir gerçeği mırıldanıyordu ve bu sürdükçe, düşünceler sürekliliğini yitirmeyecekti. önemli olan, sesini duyurmak değildi; aklını koruyarak, insanlığın mirasını sürdürmekti. yeniden masasına döndü, kalemini mürekkebe batırdı ve yazmaya başladı:
geleceğe ya da geçmişe, düşüncelerin özgür olduğu, insanların birbirinden farklı olduğu, ama yalnız yaşamadığı bir zamana, gerçeğin var olduğu ve yapılmış bir şeyin yok edilemeyeceği bir zamana;
tekdüzelik çağından, yalnızlık çağından, büyük birader çağından, çift düşün çağından selamlar!
artık bir ölüyüm, diye düşündü. işte şimdi, düşüncelerini biçimlendirmiş ve belirleyici bir adım atmayı başarabilmişti. her eylemin sonucu, o eylemin içindedir. yazmayı sürdürdü:
düşünce suçu ölüm tehlikesi yaratmaz, düşünce suçunun kendisi ölümdür.
--spoiler--
ingilizce aslından ve türkçe çevirisinden defalarca okuduğum müthiş romandır. roman olmasının ötesinde 20.yüzyılın en etkili kitaplarındandır. yüzyıla yaptığı yergilerle adeta bir isyanın bir başkaldırışın simgesi olmuştur. kalıplara sığmaz bir roman olduğu için adlandırmak belli bir türe ait olduğunu iddia etmek imkansızdır.
sosyalist, otoriteryen yapıları anlamak için okunması gereken korkunç baş yapıt. ülkemizi anlamak için de bire birdir. cumhuriyet'in ilk yıllarından 2000'lerin başına kadar devam eden çizgide uygulanan devlet politikası bu kitapta şöyle özetlenmiştir;
"...biz düşmanlarımızı yok etmeyiz. onları değiştiririz."
devletin sürekli "ılımlı sünni, ılımlı alevi, ılımlı kürt" yaratma çabası ancak böyle anlatılırdı.
