aslında biraz düşünüldüğünde doğru olan yakınmadır. eskiden ramazanlarda insanlar toplanır, kalabalık sofralarda iftar yaparlarmış. eskiden çocuklar sahur zamanı yorganın köşesinden 'bizi de kaldırsalar' diye bakarlarmış. çocuklar oruç tutmadıkları için anneler kıyamazlarmış kaldırmaya...
bayram da bambaşkaymış eskiden. herkes biraraya gelir, güzel sohbetler edilirmiş. ev ev gezilirmiş. yok o bana gelmedi ben ona gitmem davaları yokmuş. maksat biraraya gelmekmiş. çocuklar içinse bayram, oyun, harçlık, şeker ve cici kıyafetlermiş.
şimdi ise iftarda biraraya gelmek yok. dünyevi telaşlar yüzünden aileler arası kopukluk var. elbette istisnaları vardır. ancak genel durum bu. sahurda ise çocukları kaldırınca azar işitiyoruz. sahurun o manevi zevkini bilmeyen çocuklarımız var maalesef.
bayramlarda kim ne giymiş, o kime gitmiş kime gitmemiş, şu şekeri fazla almış, o harçlık vermemiş... dedikodu ve kıskançlık süregeliyor. ama hala eski adetleri koruyabilen aileler de var elbet.
bundan 13-14 sene önce ramazanlarda sultanahmet/gülhane çevresinde bulunmuş kişiden çıkabilecek önerme.
sultanahmet camisinden başlayıp ayasofyanın önündeki sokağa kadar sıralanan macun, elma şekeri, kağıt helva vs. vs. tezgahlarını geçip gülhane girişindeki o deli kalabalığa ulaşmak. gülhaneye girdikten sonra önce hayvanat bahçesinden başlayıp daha sonra gülhane sokağı boyunca sağlı sollu ufak dükkanları gezmek, pek anlaşılmasa da sokakta yapılan orta oyunları izlemek farklıydı. hele haftanın 3-4 gününde gülhanenin üstündeki alanda verilen ücretsiz halk konserleri de ayrı bi tatdı. öyle dandik sanatçılar da değildi, candan erçetin dinlemişliğim bile var.
dedeler falan değil sadece, 30' a merdiven dayamış biri olarak ben bile söylerken buldum kendimi.
her akşam "ezan okundu hadi eve diye çağıran annelerimize "birazcık daha oyniyim" diyemediğimiz ay'dı ramazan, annelerimizin eli kuvvetliydi çünkü, kandiller yanardı ve biz evlere koşardık..
oruç tutmak, "ben büyüdüm artık" cümlesinin altını doldurabilmen için önemli bir fırsattı, eğer oruç tutuyorsan belki akşam iftar sofrasında çocukların masasında değil de büyüklerin masasında bile yiyebilirdin yemeğini.
çocukların sofrasında her zaman ağlayıp sızlayarak büyüklerin yanında oturmayı başaran, düz saçlı ve saçlarında boncuklar olan bir kız çocuğu bulunurdu. sonra bu kızlar büyüdüler ve çok güzel oldular...
iftar sofrası demek en az 6 çeşit yemek demekti. annelerimiz, sanırım hiç doyulmayacağını sanıyorlardı. ama yemekteyiz sofrası gibi hem kola hem fanta hem de gazozun varolduğu -üstelik etiketiyle- bir masada üçünden birer bardak içmek ve çorba sonrasında şişmek çocuk masasının ritüeliydi sanki.
oruç tutacak yaşta olmadığı halde sahura kaldırılan çocukların ertesi gün anlatacak sahur hikayeleri olurdu. din bu kadar reyting yapan bir şey olmadığı için kanal 6'da o zamanlar sahur vaktinde
bushido-amerikan güreşi yayınlanırdı biz de oturur izlerdik.
yatmadan önce, mide su ve yemek dolu olmasına rağmen, bir bardak daha su içilirdi, sonra uyunamaz ve bir güzel işenirdi o suların hepsi.
zaten sahura kalktığın ve niyetinin oruç tutmak olduğu aşikarken "niyet ettim, niyet eyledim bugünkü orucumu tutmaya" denirdi. o yıllar, bu niyet cümlesi söylenmeden uyuyakalındığı için oruç tutulmadığı zamanlardı. dedim ya dini tv programları yoktu..
...
öyle özlüyorum ki o cümbürcemaat iftar sofralarını belki sırf bu özlem yüzündendir 10 yıldır oruç tutmayışım.
yok yok bu kadar basit değil nedeni, onu da sonra anlatırım..
bu topraklarda büyük çoğunluğun belli bir zaman dilimi içerisinde bir ibadeti yerine getiriyor olup diğer tüm zamanlarda diğer ibadetlerle işleri olmayışının nedenleri inancın gereği oluşundan önce sosyolojiktir, deyip kısa keselim.
sinir olduğum bir söylemdir. eski ramazanlar diyip duran insanları çok mantıksız buluyorum. eskiden ne vardı ki? insanlar daha yoksuldu, daha sefildi. yemekte sadece bulgur pilavı vardı o zamanlar. bu insanlar hergün bulgur pilavı yemek mi isiyorlar anlayamadım. şu anki durum da pek iç açıcı değil aslında ama yine de eskiden iyi.
kanımca nerede o eski ramazanlar sözü insanın küçükken geçirdiği ramazanları hatırlamasıyla, özlemesiyle ortaya çıkıyor olabilir. ailenin küçük çocuğuyken babanın iftar vaktine elinde pideyle geldiği gece sahura kalkınca annenin yaptığı güzel böğrek kokularının özlemi olabilir.
yaşı 30 a yaslanmış biri olarak diyebilirim ki; neredeyse 30 gün iftar davetiyle geçerdi. öncelik akrabalara verilirdi, sonra konu komşu. hep bi telaş. teravih namazına toplaşıp gidilirdi ve hiç bir teravih ertesi akşam aynı cami de kılınmazdı. kadir gecesi asla evde geçirilmezdi. benden de eskiler bilirler ki, gençler sahurlarını dışarıda yaparlardı ve aileleri karışmazdı. Şimdi de güzel ama hayat telaşı daha fazla olduğundan ıskalamak zorunda kalıyoruz. Güzel yapan bizlerdik, şimdi ıskalayanlar da bizleriz.
ben çocukken herkes oruç tutardı, ezan erken okunurdu. şimdi vatandaş oruç tutmuyor sonra da nerde o eski ramazanlar diye ekliyor. aynı vatandaş bayramdan da bi bok anlamaz nerede o eski bayramlar der. genelleme yapmak yanlış olur ama buralara ramazan pek uğramamış hakikaten ya nerede o eski ramazanlar.
bundan on sene öncede aynı şey söylediğini bildiğim için artık adet haline dönüşmüş bir söz öbeği halini alıyor. fakat bu sene için konuşurken oruç tutan sayısı az olması ve yaz olmasından dolayı herkesin dışarlarda olup ellerinde su şişeleri ve fast food çılgınlığı ile karşınıza çıkması biraz olsun eski ramazanları özletiyor.
eski ramazanlar aratır azizim aratır. eskiden hava erkenden kararır, hava soğuk olurdu, ben hep çok sevdiğim kazaklarımı giyerdim. fırına gider pide alırdım, mahyalar erkenden aydınlatırdı havayı.. ezan sesi daha bi erken okunurdu. ezan saati yemek saati geldi, oyun saatı bitti demekti. güzeldi be sözlük. çocukluk güzel şeydi.
teklonojinin ve yaşam standartlarının gelişmesiyle ramazan heyecanının insana yeteri kadar haz verememesi durumudur. eskiden bayramlık alındığı zaman yastığımızın köşesine koyup uyurduk lakin şimdiki çocukların umrunda değildir.
