mekanist bir determinizmin ifadesi. evrenin bilinebilirliği nedensellikten öte bütünlükten geçer. bütünlüğün parçasal olarak incelenmesi ise nedenselliğin öznel koşullarından doğar ve gelişir.
aynı şartların aynı nedenleri ve aynı sonuçları doğurduğunu söyleyen bir düşüncedir. nedensellik bilim anlayışıdır. determinizm felsefi anlayışıdır. modern hali ise causality'dir.
nedenselliğe göre her şey fizikidir ve bilimsel yasaların önüne geçilemez. özgür irade (rastgelelik) yanılsamadır.
kuantum dolanıklığı ile tartışmalı hale gelen bir düşüncedir.
david Hume'in analizine göre, neden ve sonuç arasındaki ilişki a priori (önsel) bir ilişki değildir. Bir nesnenin tecrübi niteliklerinden hareketle, onun nedenlerine veya sonuçlarına ulaşmak mümkün değildir. Örneğin, ilk kez ateş gören bir kişi, ateşin elini yakabileceğine dair bir fikre sahip olamaz.
david hume'yi etkilediğine inanılan gazali'ye göre nedensellik, bir alışkanlığa dayanır. Bu alışkanlık nesnelerin veya olayların ard arda gelmesi sonucu oluşur. Bu ard arda gelme süreklilik ya da tekrarlılık gerektirir. Nedensel ilişki objelerin kendisinde değil zihinde meydana gelen bir ilişkidir.
Eğer x, ynin bir gerekli nedeni ise, böylece y nin varlığı xin varlığını ifade eder. Ama, xin varlığı, ynin varlığını meydana getirmeyecektir.
Yani babamın varlığı benim varlığım için gerekli bir neden ise, benim varlığım bir babam olduğunu ispat eder. Ama benim varlığım babamın varoluşuna hiçbir katkı sağlamamıştır.
Her nedenin kendi içinde birbirine bağımlı veya bağımsız bir çok nedeni bulunabilmektedir. Aynı neden aynı sonuçlara götürür gibi bir özetleme yapmak mümkün değildir. Bulunulan yere, zamana, olaya ve kişiye göre binlerce kombinasyonu olabileceği şüphesizdir.
