...
Bir vapur geçer Varna önünden,
uy Karadeniz'in gümüş telleri,
bir vapur geçer Bogaz'a doğru.
Nazım usulcacik okşar vapuru,
yanar elleri..
şiir diye kalkıp lise yıllarında ibrahim sadri'yi şu aralar da şebnem kısaparmak'ı takip edenlerin nazım üzerine birtakım sıkıntıları çekecekleri kesin.
Ruhsuz insanların uydurduğu bir saçmalıktır.Nazım'ın şiirlerini ruhsuz buluyorsa o sizin güzelliğiniz der gibi , o sizin ruhsuzluğunuz derim ben.
Hoş geldin kadınım benim hoş geldin
yorulmuşsundur;
nasıl etsemde yıkasam ayacıklarını
ne gül suyum ne gümüş leğenim var,
susamışsındır;
buzlu şerbetim yok ki ikram edeyim
acıkmışsındır;
beyaz ketenli örtülü sofralar kuramam
memleket gibi yoksuldur odam.
Bu dizeleri okuyup da ruhsuz diyene ben daha ne diyeyim!!!
ruhu olmayan öküzün ruhsuzluk diye adlandırabileceği durumdur. kendisine tavsiye artık ibrahim sadri ya da şebnem kısaparmak ı bırakıp hak yolunu bulmasıdır.
Nazım'ın tüm şiirleri olmasa bile, makinalaşmak şiiri için son derece geçerli bir ifadedir. Lakin, görünen o ki bu ifadeyi yazan ve arkasında duranlar, edebiyat kültürü denince lise-1 seviyesinde, "yazar burada ne anlatmak istiyor" noktasında kalmış genç-sağcı bünyelerdir.
Şiirin adı ne? Makinalaşmak. Neyi anlatıyor, modern zamanda seri üretim ve bu üretimin bir parçası haline gelip otomat yaşayan insanı, yani ruhsuz insanı. Hani izlediğini hiç zannetmediğim, dünya film tarihinde klasikleşmiş bir film vardı ya Modern Zamanlar diye, onun gibi işte. Ve ayrıca şiir bu makinalaşmış insanın ağzından yazılmış, onun söylediği bir şiir. Bu şiirin "ruhsuz" yazılmış olması bir eksiklik değil, şiirin en güzel yanıdır arkadaşım. Zaten ruhla yazılsa, eşşeğin şeyinde kelebek gibi olurdu değil mi? Böyle olsa idi, "Modern zamanın ruhsuzluğunu, o ruhsuz adamın ağzından öyle bir ruhla anlatmış ki yazar, bu ne perhiz bu ne lahana turşusu demek geliyor insanın içinden" derdik değil mi canım?
Tam da bu nedenle, şiirini öznelleştirip, estetik beklentilerden kopardığı, onu "modern"leştirdiği için Makinalaşam şiiri, Türk Modern şiirinin başlangıcı sayılır. Hatta kimilerine göre Nazım Türkiye'nin tek modern şairidir. Klasik dönem ile modern-sonrası dönem arasında bir tek o yer alır.
Ha bu kadar şeyi bir troll'e yazmadım elbet. maksat bu entryi görüp kafasında şüphe uyanabilecek birisi varsa, onları kendi edebiyat bilgim uyarınca aydınlatmaktı. Yoksa şiirden anladığı "çocuklar gibi şendik, orduyu yendik, burası da pendik" tadında bol kafiyeli eşit heceli ifadeler bütünü olan insanlarla estetik algının anlamını tartışacak değilim.
Bana bak!
Hey!
Avanak!
Elinden o zırıltıyı bıraksana!
Sana,
üç telinde üç sıska bülbül öten
üç telli saz
yaramaz!
Bana bak!
Hey!
Avanak!
Üç telinde üç sıska bülbül öten
üç telli saz
dağlarla dalgalarla kütleleri
ileri
atlatamaz!
Üç telli saz
yatağını değiştirmek isteyen
nehirlerden:-
köylerden, şehirlerden
aldığı hızla,
milyonlarla ağzı
bir tek
ağızla
güldüremez!
Ağlatamaz!
hey!
hey!
üç telli sazın
üç telinde öten üç sıska bülbül öldü acından.
Onu attım
köşeye!
hey!
hey!
üç telli sazın
ağacından
deli tiryakilere
içi afyon lüleli
bir çubuk
yaptılar!
Hey!
Hey!
Dağlarla dalgalarla, dağ gibi dalgalarla dalga gibi
dağ-lar-la
başladı orkestram!
Hey!
Hey!
Ağır sesli çekiçler
sağır
örslerin kulağına
Hay-kır-dı!.
Sabanlar güleşiyor tarlalarla,
tarlalarla!
Coştu çalgıcı başı,
esiyor orkestram
dağlarla dalgalarla, dağ gibi dalgalarla, dalga gibi
dağ-lar-la.
nazımı çeşitli nedenlerle(?) sevmeyenlerin buldukları bahanedir. ya hiç okumamıştır nazımı ya okuduğunu anlayamayacak kadar ruhsuzdur bunu söyleyecek zat. bunca insanı arkasından sürüklemiş, şiirleri şarkı olmuş dillere dökülmüş, en samimi ortamlarda sevgiliye okunmuş dizelerin sahibine haksızlık değil midir bu söz. körü körüne bağlandığımız bazı ideolojiler daha tanımadan karşımızdakini nefrete sürüklüyor bizi. düşünüp,okuyup öyle eleştirelim.
yanlış önermedir.
nazım hikmet fütürist bir akımın etkisiyle toplumcu gerçekçi bir şairdir. bu sebeple ruh'un tüm temasını işler.. şiirleri canlıdır ustanın, şiirleri öldürür aglatır aşık eder sizi.. ruhu olmayan birşey bunları nasıl yapabilir?
"...Sarılıp yatmak mümkün değil bende senden kalan hayale.
Halbuki sen orda, şehrimde gerçekten varsın etinle kemiğinle
ve balından mahrum edildiğim kırmızı ağzın, kocaman gözlerin gerçekten var
ve asi bir su gibi teslim oluşun ve beyazlığın ki dokunamıyorum bile...
Öptü beni: Bunlar, kainat gibi gerçek dudaklardır,'' - dedi. Bu ıtır senin icadın değil, saçlarımdan uçan bahardır,'' - dedi. ister gökyüzünde seyret, ister gözlerimde: körler onları görmese de, yıldızlar vardır,'' - dedi..."
dizeleriyle ruhsuzlara ruh verebilir. isterseniz bir okuyun dedirten söylemdir. körler onları görmese de, yıldızlar vardır ne de olsa..
Nazım Hikmet'in materyalizmi benimsemiş bir komünist olduğunu öğrenen bıyığı yeni terlemeye başlamış şakirt evladımızın " lan o zaman bu herifin şiirlerinde duygu da yoktur . " şeklindeki bir çıkarımıdır. Önce bir Nazım Hikmet Antolojisi alıp okunmalıdır evladım. Kaldı ki bir şiir herkeste aynı duyguyu yaratacak diye bir dikte söz konusu ise , bu gibiler nazım hikmet şiirleri yerine fethullah gülen cırtlaklamalarını dinlemelidir.
yanlış önermedir... memlektimden insan manzaraları adlı eser tekrar tekrar okunarak , ruhun,eserin,hayatın ne olduğu çok rahat kavranabilir... çok uzak değil git bir kitapçıya,memleketimden insan manzaralarını al...hem ruhun bir mana kazansın hem de kimin ruhsuz olduğuna dair bir fikrin olsun...
böyle bir başlığı tanımlayabilmek için öncelikle bir ''ruhsuzluk'' tanımımızın olması gerekir. Toplumcu gerçekçilik, ağdalı dile başvurmayan. kelimelerinin vuruculuğu gerçek hayatta karşılaşılan olaylarla bağlantılı olan bir tarzdır. Eğer arkadaşımızın ruhsuzluktan anladığı melankoli ise, bir yere kadar doğru söyleyebileceğini belirtebiliriz.
türkçe yazılmasına rağmen onlarca dile çevrilen, çevrildikçe ruhundan bir miktar feragat etmesine karşın o dillerde bile ruhu hissedilen, tüm dünyada saygı duyulan bir şairin şiirlerine atfedilen "ruhsuzluk"tur. bunu iddia edenin önce ruhuna, sonra aklına ve anlayışına tüküreyim...
Bedreddin gülümsedi.
Aydınlandı içi gözlerinin,
dedi:
Mademki bu kerre mağlubuz
netsek, neylesek zaid.
Gayrı uzatman sözü.
Mademki fetva bize aid
verin ki basak bağrına mührümüzü..
Yağmur çiseliyor,
korkarak
yavaş sesle
bir ihanet konuşması gibi.
Yağmur çiseliyor,
beyaz ve çıplak mürted ayaklarının
ıslak ve karanlık toprağın üstünde koşması gibi.
Yağmur çiseliyor,
Serezin esnaf çarşısında,
bir bakırcı dükkânının karşısında
Bedreddinim bir ağaca asılı.
Yağmur çiseliyor.
Gecenin geç ve yıldızsız bir saatidir.
Ve yağmurda ıslanan
yapraksız bir dalda sallanan şeyhimin
çırılçıplak etidir.
Yağmur çiseliyor.
Serez çarşısı dilsiz,
Serez çarşısı kör.
Havada konuşmamanın, görmemenin kahrolası hüznü
Ve Serez çarşısı kapatmış elleriyle yüzünü.
Yağmur çiseliyor.
............................
başka lafa gerek yok.
Yürek değil be, çarıkmış bu, manda gönünden,
teper ha babam teper
paralanmaz
teper taşlı yolları.
Bir vapur geçer Varna önünden,
uy Karadeniz\'in gümüş telleri,
bir vapur geçer Bogaz\'a doğru.
Nazım usulcacik okşar vapuru,
yanar elleri..
-----------
Nazım Hikmet şiirleri okurken, tüm edebi eserlerde olduğu gibi gözleri kullanmak lazım. Bu uyarıya gerek olmamalıydı.
