nato operasyonu 24 Mart-10 Haziran 1999 tarihleri arasında meydana geldi. Operasyonda italya'daki üslerden ve Adriyatik'teki uçak gemilerinden kalkan yaklaşık 1000 kadar savaş uçağı kullanıldı ve bu uçaklar Sırp hava savunma sistemlerini ve diğer stratejik hedefleri vurdu. Bir noktaya kadar tüm NATO üyesi devletlerin katıldığı operasyonda ağırlıklı güç ABD'nindi. Operasyonun temel amacı Sırpları Kosova'dan çıkarıp uluslararası barış gücünü yerleştirip, Kosovalı mültecilerin evlerine dönmesini sağlamaktı.
Operasyonun başlaması ile birlikte mülteci sorunu da başladı. Operasyon başladıktan yaklaşık bir ay sonra Kosovalı mültecilerin sayısı 850000'i geçmişti. Sırp tarafı bu göçün yaşanmasının en büyük nedeni olarak NATO bombalamasını gösteriyordu. Onlara göre insanlar NATO'nun bombalarından korkuyordu ve kendilerini daha güvende hissettikleri yerlere göçediyorlardı. Fakat bazı görgü tanıklarına göre de göçten Sırplar sorumluydu. Sırp güvenlik güçleri Arnavut köylerini önce boşaltıp sonrada yakıyorlardı. Bu iddia aynı zamanda Birleşmiş Milletler ve uluslar arası insan hakları örgütleri tarafından da dile getirilmişti. Bu iki örgüte göre Sırpların amacı etnik temizlik yapmaktı. Buna göre Miloseviçin amacı göç eden Arnavut nüfusun yerini Bosna ve Hırvatistan dan gelecek Sırpları koymayı düşünüyordu böylece Kosova'yı Sırplaştırmayı başaracaktı.
Operasyon boyunca mülteci sorunu kadar NATO'nun seçtiği hedefler ve sivil kayıplarda tartışma konusu olmuştu. NATO operasyonda sadece askeri değil zaman zaman sivil hedefleri de vuruyordu. Sivil hedefler içinde köprüler, fabrikalar, telekomünikasyon tesisleri, Yugoslav Solcularının genel merkezi ve Sırp devlet televizyonu da vardı. Özellikle Sırp televizyonu'na yapılan saldırıda hepsi sivil 14 insan ölmüştü. NATO'ya göre ise televizyon Miloseviç rejiminin propaganda aracıydı ve bu yüzden vurulmalıydı. Bazılarına göre bu uluslar arası hukukun özellikle Cenova Konvansiyonu'nun çiğnenmesiydi. Fakat NATO'ya göre bu hedefler Sırp ordusu tarafından kullanılıyordu ve bu yüzden vurulmuşlardı. Örnek olaraktan da Kraguyevacta hem araba hem de kalaşnikof tüfek üreten fabrikayı göstermişti.
Sivil kayıplar ise özellikle mayıs başında bir NATO savaş uçağının Kosovalı bir mülteci konvoyunu Sırp askeri konvoyu sanarak vurmasından sonra gündeme gelmeye başladı. Bu yanlışlık sonucu 50 Kosovalı mülteci hayatını kaybetti. NATO ilk başta sorumluluğunu kabul etmedi ancak 5 gün sonra sorumluluğunu kabul etmek zorunda kaldı. Asıl büyük skandal mayısın 7 sinde oldu: NATO uçakları Belgrat'taki Çin Büyükelçiliği'ni vurdu. Bu olay sonucu birçok Çinli diplomat hayatını kaybetti ve Çin kamuoyunda Kosova operasyonuna karşı bir hava oluşmasına neden oldu. ABD ve NATO hemen bu yanlışlıktan dolayı özür diledi ve olayın eski bir CIA haritasından kaynaklandığını açıkladılar. Ama bazı kaynaklara göre Çin Büyükelçiliğinin vurulmasının nedeni Sırplar tarafından ordu radyo sinyalleri iletim istasyonu olarak kullanılmasıydı. Neden ne olursa olsun bu olay NATO'nun Çin ile ilişkilerini bozmuştu.
Operasyonun başlamasından itibaren yaklaşık iki ay geçmesine rağmen çözüm pek yakın görünmüyordu ve bu yüzden NATO çözümü hızlandırmak istiyordu. Bunun için NATO ülkeleri bir kara operasyonunu düşünmeye başladılar. Aynı zamanda Finli ve Rus müzakereciler Miloseviç ile geri çekilmesi konusunda görüşmeleri yürütüyordu. Bu müzakerelerin sonunda Miloseviç NATO nun ciddiyetini ve Rusya nın bile onu koruyamayacağını anlamıştı ve tüm şartları kabul etmişti. Buna göre Kosova ya NATO birliklerini içeren başkanlığını Birleşmiş Milletlerin yaptığı bir askeri yapı girdi.
Meşruiyet aynı daha sonraki Irak savaşında olduğu gibi Kosova da da sorun olmuştu. NATO operasyon için Birleşmiş Milletler in desteğine ihtiyaç duymamıştı ve müdahaleyi insani nedenlerden dolayı yaptığını açıklayıp operasyonun meşruluğunu sağlamaya çalışmıştı. Irak ta da ABD Birleşmiş Milletler in onayını almamıştı ve müdahaleyi Irak ta bulunduğunu iddia ettiği kitle imha silahlarını bulmak ve Irak ı daha demokratik bir devlet yapmak için yaptığını açıklamıştı.
NATO'ya yapılan bir eleştiri de NATO üyesi olmayan bir ülkeyi bir NATO ülkesine doğrudan tehdit oluşturmadığı durumda vurmasıydı. NATO ise bu eleştiriyi Balkanlardaki bir istikrarsızlığın Nato üyesi ülkelere doğrudan tehdit oluşturduğu gerekçesiyle kabul etmedi.
Ancak bu meşruiyet sorunu 2003 yılındaki Irak müdahalesinde olduğu kadar dünya çapında protestolarla karşılaşmadı. Bununda en büyük nedeni televizyonda yayınlanan mülteci görüntüleriydi. Bu görüntüleri gören insanlar operasyona destek verdiler. Çünkü ortada insani bir sorun vardı ve bu çözülmeliydi. Ama bu demek değildir ki herkes operasyona destek verdi. Başta Rus kamuoyu olmak üzere Yunanlılar ve italyanlar da savaşa karşı çıkmıştı.
Savaşın 10 Haziranda resmen son bulmasıyla Kosova da tam bir kaos hakimdi ve hiç kimse Kosova nın geleceği hakkında bir şey bilmiyordu. Savaşın belki de en önemli sorunu olan mültecilerin durumu nispeten kolay bir şekilde çözüldü. Üç hafta içinde yaklaşık yarım milyon mülteci evlerine geri döndü. Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği raporlarına göre Kasım 1999 itibariyle 848 bin mültecinin 810 bini evlerine geri dönmüştü. Bu da mültecilerin yaklaşık %95 inin evlerine geri döndüğü anlamına geliyordu. Fakat bu kez de Kosovalı Sırpların göçü başlamıştı. Kosovalı Arnavutlardan kaçan bir çok Sırp evlerini terk etmeye başlamıştı. Savaş bitmesiyle beraber Kosova nın Sırp nüfusu %75 oranında azalmıştı. Bugün bu mültecilerin büyük çoğunluğu hala evlerine dönebilmiş değil.
Savaştaki sivil kayıplar konusu da bir hayli tartışmalıydı. Yugoslav kaynaklara göre NATO saldırılarında 1200 ile 1500 sivil hayatını kaybetmişti. insan Hakları izleme örgütüne göre ise sivil kayıplar sadece 500 dü. NATO ise saldırılarda en fazla 1500 sivilin öldüğünü bildirdi. Yine NATO ya göre ölen asker sayısı 5000 di. Ama Sırp kaynaklara göre bu rakam en fazla 1000 di. Tam sayı bilinemese de bir çok Arnavut sivil de hayatını kaybetmişti. Genel olarak 10000 civarında Arnavut un öldüğü kabul ediliyor. Amerikan Dışişleri Bakanlığına göre ise savaştan sonra yaklaşık 500000 Arnavut kayıptı. Uluslar arası Kızıl Haç örgütüne göre ise bu rakam 3000 di.
Savaştan sonra aralarında Yugoslavya devlet başkanı Slobodan Milosoviç'in de bulunduğu 5 kişi hakkında insanlığa karşı işledikleri suçlar nedeniyle dava açıldı. iddianamede uluslar arası hukuka göre bir savaşta sivilleri hedef alan saldırı yapılamazdı ve soykırıma yardımcı harekette bulunmak insanlığa karşı işlenmiş bir suçtu. Mahkeme ayrıca bazı Kosova Kurtuluş Ordusu üyelerini de insanlığa karşı işledikleri suçlar nedeniyle suçlamıştı.
Tüm bunlara karşılık olaraktan da Sırp hükümeti ve bazı Sırp sivil toplum kuruluşları aynı suçların NATO tarafından da savaş boyunca işlendiğini belirttiler. Özellikle Sırp devlet televizyonunun vurulması olayının uluslar arası hukukun açık bir ihlali olduğunu iddia ettiler. Mahkeme bu iddiaları yeterli kanıt bulunmadığı gerekçesiyle reddetti.
Kosova sorunu hala daha tam anlamıyla çözülmüş değil. Kosova şu an Sırbistan Karadağ'ın bir parçası ama Birleşmiş Milletler tarafından yönetiliyor. Kosovalıların bağımsızlık talepleri ise uluslar arası toplum tarafından istikrarsızlığa yol açacağı gerekçesiyle engelleniyor.
Bu savaşın Avrupa açısından en büyük sonucu ise Avrupa'nın ABD ordusuna olan ihtiyacının bir kez daha ortaya çıkmasıdır diyebiliriz. Kosova olayından sonra Avrupa kendi içindeki sorunlara müdahale etmek üzere kendine ait bir ordu kurmak için çalışmalara başladı. Hatırlanacağı üzere bu konu Türkiye'nin Avrupa Birliği üyeliği sürecinde de gündeme geldi.
bm güvenlik konseyi kararı beklenmeden, barış için birlik kararı devreye sokularak uygulanmış olan operasyondur. miloseviç, "iç işlerine karışma" diyerek sonuna kadar karşı çıkmışsa da kar etmemiştir. meşruiyet sorunu hala tartışılmaktadır.
operasyon sırasında gece uçuş kabiliyetine sahip uçaklar yalnızca abd ve türkiye'de vardı. ayrıca sıplar bir f-117 düşürerek stealth bir uçak düşürmeyi başarmışlardı.
