varlığı idrak etmektir. "ben nedir?" diye düşünmektir. hiç hayata gelmiş olmamayı düşünmektir. ışıksız, maddesiz, hatta boşluksuz bir ortamın varken, hatta ortamın anlamının bile olmadığı bir anda, birden ne oldu da var oldu madde, ne oldu da ben "ben" oldum diye düşünmektir. ve çaresizlik içinde şunu düşünmektir: ben allahtan bir parçayım, bana benlik lutfetmiş. şunu düşünmektir namaza başlatan: bana "ben" dedirten ve benim yokluğuma son veren o güç her ne ise, adı ne ise, şu madde ortamında bedenimi onun karşısında eğmek, itaat etmek, sürekli onu anmak, yüceltmek, kaçınılmaz bir durum.
