ingiliz veya amerikan vatandaşı olmakla o dili kullanmanın aynı şey olduğunu zannetmiş sanırsam. ülkemizde ve avrupa da ingilizce müzik yapanlar vardır ama yine de evrensel olamazlar çünkü küçük ve daha az gelişmiş ülkelerde yaşıyorlardır. mtv ve müzik sektörünün en gelişmiş olduğu ülkeler amerika ve ingiltere olduğundan evrensel sanatçılar oralardan çıkar. en iyi klipler oralarda çekilir ve tüm dünyaya pompalanır. buraya kadar tamam. madonna italyan olsaydı ingilizce müzik yapsa bile belki madonna olamayabilirdi ama yine de tüm dünyanın dikkatini çekebilirdi. yine evrensel olurdu ama dünya starı olamazdı sadece. edith piaf fransızca ile tüm dünyayı sallamadı mı, efsane olmadı mı? madonna kim ki? mtv nin şişirmesi, 3den fazla şarkısı gelmez aklıma.
youtube a ''holocaust'' yazıp 10milyondan fazla tıklanmış olan videoyu açıp altında yazan yorumlara dikkat etmesini öneririm. her dilden, dünyanın hemen hemen her yerinden ceza ya gelen yorumları okumalı. mercan dede nin videoları altındaki yorumları da okumalı, dilin değil aslında müziğin evrensel olduğunu belki o zaman anlayabilir. müzik evrenseldir, her ne kadar evrensel ruha hitab edebilecek sanatçılardan çok yerel zihniyette müzisyenlerimiz olsa da, her ne kadar dünyayı etki altına alabilecek büyüklükte produksüyonlar yapılamıyorsa, klipler falan çekilemiyor, yüzbinlere konserler verilemiyorsa da ulaşabildikleri her dilden insanı etkileyebilen müzisyenlerimiz vardır. onlar da evrenseldir, popüler olmasalar da.
aklıma bir video geldi bu başlığı okuyunca;
--spoiler--
bu bayan şu şekil giyinir. şu şekil giyinir... amma hiçkimse kimseye garışmaya bi hakkı yok. özgürlüğü bidir. haa başörtü kurban olduuum ya resullallahtan gelebilir amma lakin ki öyle değildir.
--spoiler--
müziği sadece vokalden ibaret sanan cahil bir kadının söylemidir. kafa patlatmaya bile değmez, bu cehalete bu özgüven, ne diyelim, allah akıl fikir versin.
Müzik evrenseldir. Öyle olmasaydı yabancı müzik dinlenir miydi buralarda? Ya da iğrenç bir örnek olabilir ama yurt dışında turistlere" Tarkan" denildiğinde" oynama şikidim şikidim" şarkısını söyleyen insanlar yok mudur? Gerçi çocuk şarkıları yapan bir insandan müzikal bilgi ve birikim beklemek çok sacmadır. Gitsin yalın'dan evrensel olmayan ve olamayacak şarkılar alsın. Saçma salak fikirlerini de kendine saklasın bir zahmet yeni gelin.
kısmen doğru önerme. en azından bence öyle. bir ankaralı namık ne kadar evrensel olabilir sorarım size ey ümmeti müslüman? mamak sokaklarında çalsa kulak tırmalamaz, yenimahalle'de çalsa rahatsızlık vermez. ayrancı'da, köroğlu'nda, ilker'de, çayyolu'nda yine bir nebze olsun idare edilir de... hadi bu adamın bir şarkısının beyoğlu'nda çaldığını düşün. sokak müzisyenleri çalıyor diyelim mesela. yakıştırdın mı? oldu mu? hadi ona oldu dedin, git bakalım midilli'ye. orada çal, atina'da çal... ufaktan kulak tırmalamaya başladı di mi? çık yukarı çık çık... oslo'ya git. çal bakalım sokakta...
olmaz dostum. olmaz. müzik her zaman evrensel olmayabilir. şarkılar bazen binalara benzer. her zaman her mekanın dokusuna uymayabilir. bazısı evrenseldir ama hepsi değildir. boşalt amerika'da bir şehir, al mamak'taki apaçi gençleri komple, koy oraya. caz dinlemezlerse siksinler beni.
tabii ki evrensel değil, tamamen katıldığım bir önermedir bu. mars'ta yahut venüs'te müzik var mı? yok. o zaman müzik de evrensel değildir diyerek bunu çürütebiliriz. varsayımlar üzerinden yürümeyelim lütfen. iki üç istisna örnek de -mercan dede vb- bunu dünya genelinde dinlenen evrensel bir konuma yerleştirmez. ki evrensel müzik dediğimiz şey aslında klasik batı müziği için kullanılan bir terim ve klasik batı müziği'nin tarihine baktığımız zaman işin içine "kurumsal" bir niteliğe bürünmüş olan katolik kilisesi de girer. "oha ne alaka kilise hede hödö gak guk" yapmayın hiç, iki üç müzik tarihi kitabı karıştırırsanız bu işin böyle olduğunu görürsünüz zaten. belli bir zümreyi temsil ettiğine inanılan bu müzik tamamen kültürel bir empoze çabasından başka birşey değildir. eğer dil mevzusu ile olayı bağdaştıracak olursak; artık donumuzda bile ingilizce kelimeler yazıyorsa eğer mevzunun ingilizce üzerinden evrenselleştirilmesi gayet normal. ayrıca buna pazarlama kısmını da eklersek olayın müzik ve doğal olarak sanattan uzak bir şekilde kapitalist amaçlara hizmet ettiğini daha iyi anlarız. evrenselden (?) ziyâde müzik yerel bir olgudur ve dünyada ortak paydalar üzerinde birleşir. kimi kesim bunu ticaret üzerinden yayar kimi de; konserler, festivaller, albümler üzerinden. hoş artık internet denen birşey var ve müzik bu sayede "ortak" bir değer haline gelmiştir. velhâsıl özyılmazel hayatında ilk kez doğruya yakın birşey söylemiş, efferin ona.
tarkan ''yakalarsam muh muh'' dedi ve amerika da olmasa da avrupa da patladı, her dilden insana ulaşabildi. ricky martin ''un dos tres'' dedi ve tüm düyayı salladı. aradaki fark biri amerikada yayınlandı, diğeri avrupa da. birini mtv pompaladı, diğerini türk basını. birinin kliplerini türkler çekti, diğerini amerikan şirketleri, birinin menajeri türk, diğerinin menajeri amerikalı. yani ingilizce şart değil, önemli olan nerede olduğun ve kimlerle çalıştığındır. ricky martin kliplerine bakın, bir de tarkan kliplerine, bariz kalite farkı var, adam gibi, evrensel olabilecek klip bile çekemiyoruz. yaratıcılık sıfır. beyonce un sahnesini izleyip, ardından hadise nin sahnesine bakınca amatörlüğümüz gözler önünde. klibi çeken yönetmen yaratıcı değilse, konseri düzenleyen organizatör mal ise, menajer salaksa hangi dilde yaparsan yap farketmez. tek eksiğimiz ingilizce olsa keşke.
bence tarkan müzikal olarak çok büyük işler yapmadı, çok üretken bir sanatçı da değil. 5 yılda bir albüm yapıyor ama ülkemizde en iyi pazarlanan sanatçı. pazarlama şekli çok önemli, dünyanın en kaliteli müziğini de yapsanız, diliniz ingilizce de olsa evrensel olabilmek için doğru pazarlama yapmanız gerekir. klipten, sahneye, kıyafetlere kadar profesyonel insanlarla çalışmak lazım. bu da ülkemizde çok zor. en iyi video klipleri çeken yönetmenimiz lady gaga kliplerini çeken yönetmenin yanında çırak olamaz. bu farkları bir kenara bırakıp sadece dilimizde kusur bulmak komik doğrusu. her şeyi yaptık ta sadece ingilizce söyleyemedik sanki.
ceza eminem ile düet yapsın diyenler var şaşırıyorum. tamam ceza eminem ile feat yapabilecek kalitede bir rapçi. busta rhymes, twista, tech9,yelawolf gibi dünyaca ünlü ve eminem ile çalışmış adamlarla düet yapabiliyor ama eminem dünyanın en iyi rapini yapmasa da dünyanın en ünlü rapçisi. albümleri milyonlarca satıyor, klipleri milyonlarca kez izleniyor adam ceza ile niye düet yapsın? 1 milyon bile satmayan bir türkle. 80milyon nüfusumuz var ama 1 milyon satan müzisyen yok. bir sanatçının evrensel olması böyle detaylara bakar. hangi dili kullandığına değil. şayet ceza milyon satış rakamlarına ulaşsa eminem ile düet yapması hiç te zor olmazdı. böylece kısa süre sonra tüm dünyada tanınırdı. sadece holocaust videosu altına yapılan yorumlara bakınca potansiyeli görebiliyorum. denk gelip, bir şekilde dinleyen herkesi etkileyebiliyor. bir de daha fazla insana, tüm dünyaya ulaşabilse? kolay mı öyle türkiye de müzik yapıp dünyaya hitab edebilmek? ingilizce yeter mi sorunu çözmeye?
yanlış önermedir. zira yabancı grupları dinleyen pek çok kişi olduğu gibi, bu grupların şarkılarındaki sözlerin ne anlama geldiğini bilen insanların sayısı da azınsanmayacak kadar fazladır.
