Usûllü ve usulsüz olarak, bir başka ifade ile ritmli ve serbest ritmli olarak icra edilen bir türdür.
'Müstezad'ın sözcük anlamı; ziyade, artmış, çoğalmış demektir.
Uzun bir dizenin sonuna eklenen kısa bir dizeden oluşmuştur. Bu eklenen kısa dize, buradaki artan, ziyade olan dizedir.
Uzun dizenin vezni; Mef'ûlii mefâilü mefâilü feûlün, kısa dizenin vezni; Mef'ûlü feûlün'dür.
Bu türü belirleyen en önemli öge, divan edebiyatında "müstezad" olarak bilinen şiirsel yapıdır. Yani sözel öğedir. Ayrıca büyük bir kısmı Rast olmak üzere Mahur Acemaşiran makamlarının kullanılışı bir diğer öğedir.
Geleneksel Halk Müziğimizde, bu makamlardaki bütün türkülere "Müstezad ayağındaki türküler denme geleneği de buradan gelmektedir.
Ey şûh-ı kerem-pişe dîl-i zâr senindir
Yok minnetin asla
Ey kân-ı güher anda ne kim var senindir
Pinhân u Hüveydâ
Sen kim gelesin meclise bir yer mi bulunmaz
Baş üzre yerin var
Gül goncasısın gûşe-i destâr senindir
Gel ey gül-i rana
Neylersen edip bir-iki gün bâr-ı cefâya
Sabreyle de sonra
Peymâne senin hâne senin yâr senindir
Ey dil tek ü tenhâ
Bir bûse-i cân bahşına ver nakd-i hayatı
Ger kail olursa
Senden yanadır söz yine bazar senindir
Ey âşık-ı şeydâ
Çeşmân-ı siyeh mest-i sitem kakülü pür-hâm
Ebrûları pür-çîn
Benzer ki bu dîldâr-ı cefâkâr senindir
Biçâre Nedîmâ
