tesadüfün kafirlerin allah'ı olduğu yönündedir. bir imansızın sıkıştığı zaman "tesadüf" diye sıyrılmaya çalıştığından bahsedilen mitolojik bir hikayeye dayanır. neden/sonuç ilişkisi ve dahi varoluş biçimlerinin formasyon ve niteliklerinin evrilerek değiştiğini iddia eden bir zihniyetin "tesadüf" kelimesi ile yetineceğini zannetmek meseleyi anlamamış olmayı gerektirir.
inanç sahibi herşeyin arkasında bir plan olduğunu iddia eder, bir şeyin "kendi kendine bilinçli bir dış bir müdahale olmadan" var olabileceğine ihtimal vermez; plana uymayan bir şey olsa bu ancak "tesadüf olurdu" diye kurgulayarak -dinsizin de en fazla böyle düşünüyor olabileceğine hükmederek- karşı tarafı güneşli günde güneşi göremeyen kör ateist olarak paketler ve kendi ruhunu kurtarır. oysa aynı şahsa göre doğanın hadiselerini ve işleyiş kanunlarını anlamaya çalışmak yerine kafasında kurguladığı bir kahramana havale etmek "tesadüf"e göre daha gerçekçi sayılabilecek bir tutumdur. (bkz: atalarını inkar eden nankör maymunlar)
önerme ve sonuç bölümü aynı şeyleri ihtiva eden, bir anlayış eleştirisi.
(bkz: totoloji)
evrim teorisine de bu türlü eleştiriler yapılmış kimi bilim eleştirmenlerince.
--spoiler--
Popper, bu konuyu özel olarak ele aldığı makalesinde, darwinizm'in test edilemeyeceğini(yanlışlanamayacağını), bu yüzden bilimselliğin kriterlerini karşılamadığını ve metafizik bir araştırma programı olduğunu belirtir. Darvinizm'in durumsal mantık (situational logic) uyguladığını söyler. Darwinci yoruma göre türlerin içinde çeşitliliğe yol açan bazı değişiklikler (varyasyonlar) olur, bu varyasyonlardan bazısı yaşar, bazısı ise doğal seleksiyona uğrayıp yok olur. Bu yorum, türlerin oluşumu için bir süreç tarifi yapar, fakat gözlemlediğimiz, bu sürecin sonucudur. Söylenen; çevreye uyum sağlayanın yaşadığıdır, fakat yaşayan kim diye sorarsak bu sorunun cevabı da çevreye uyum sağlayan şeklindedir. Popper, duruma göre uygulanan bu mantığın bir totoloji olduğunu söyler.
--spoiler--
Yolda yürürken bir gaspa uğrarsınız, sizin o dakikada orada olmanız tevafuk..
Hayatın azizliğine uğramış bir puşt, o saatte size bıçak dayaması onun için tesadüf..
Hayır yahu o da tevafuk, allah onun o saatte orada olmasını sizi dürtmesini istemiştir..
Yok hayır sizin ki tesadüf, aslında orada olmamalıydınız..
