'o ki yarattığı her şeyi güzel yaratmıştır.' ( secde: 7) 'hayvanları da o yaratmıştır' ( nahl: 5)
kuran- ı kerim, hayvanların da ümmet oluşu ile ilgili çok önemli bir ifadeye ve hayvanlara merhametli davranılmasına ilişkin dikkat çekici sûrelere sahiptir. bu noktada, hayvanlar hakkındaki kul hakkı konusu da gündeme gelmektedir. bunun yanı sıra, hayvan hakları üzerine pek çok hadis- i şerif bulunmakta ve islam tarihinde önemli yerleri olan zatlar; yaratıcı gücün insanlar için en güzel tezahürlerinden olan, onun isim ve sıfatlarını tespih edip zikreden hayvanlara ve dolayısıyla doğaya da duydukları sevgi ile insanlığa çarpıcı mesajlar vermektedir. ayrıca, çeşitli belge ve eserlerden edinilen bilgiler doğrultusunda, osmanlı imparatorluğu da hayvan hakları konusundaki duyarlılığı ile hayranlık uyandırmaktadır.
hayvan sevgisi ve hayvan haklarının önemi üzerine nassları (ayet ve hadisleri) ve rivayetleri incelediğimizde, toplumdaki yaygın, salt allah onları bizim için yaratmış, istediğimi yaparım. yahut insan dururken kedi- köpeğe merhamet gösteriyorlar. reaksiyonlarıyla oldukça zıt bir biçimde, islam dininde hayvan severliğin ve hayvan haklarının ne denli önemli olduğunu ve bu konudaki hassasiyeti açık bir şekilde görmekteyiz. dikkate aldığımız tüm bu verilere dayanarak özetlemek gerekirse şu sonuçlara varıyoruz:
Hayvanlar benim sessiz ve dilsiz kullarımdır. Onlar bugün zulme susuyorlar.. o gün geldiğinde konuşacaklardır.
1. hayvanlar birer ümmet teşkil ederler.
2. hayvanlara işkence edenler lanetlenmiştir.
3. hayvanlara yapılan fiziki işkencenin yanı sıra manevi işkence de yasaklanmıştır.
4. her canlıya su vermek sevaptır.
5. hayvanlar birer ilahi emanettir, onlara iyi davranılmalıdır.
6. dilsizler (hayvanlar) hakkında hayırlı olunmalıdır.
7. kim bir serçeyi hatta ondan daha küçük bir canlıyı öldürse kıyamet gününde davası görülür.
8. hayvanlara sert davranılmamalıdır. merhametten mahrum olan, her türlü hayırdan mahrumdur.
9. hayvanların temizlik, bakım ve gıdalarına özen gösterilmelidir.
10. hayvanların fıtrat harici işlerde kullanılmaları islâma aykırıdır. hayvan dövüştürmek yasaktır.
11. hiçbir canlı, atışlara nişan yapılmamalıdır.
12. eğlence amaçlı ve doğal dengeyi bozan avcılık yasaktır. kim av peşinde koşarsa gafil olur.
13. hayvanların aşırı çalıştırılmaları, sırtlarının iskemle gibi kullanılması yasaktır.
14. hayvanlara güçleri ölçüsünde yük vurulmalıdır.
15. yolculuk sırasında verilen molalarda hayvanların ihtiyaç ve istirahatının sağlanması insanlardan önce gelmektedir.
16. süt sağımında dahi hayvana zarar vermemek için tırnaklar kesilmiş olmalı, hayvanın yavrusuna da süt ayrılmalıdır.
17. at sahipleri, atları beslemekle ilahi yardıma ererler.
18. atlar boş yere koşturulup onlara eziyet edilmemelidir.
19. evde kedi beslemek sevaptır, kediler evin bereketini artırır.
20. kedi aile fertlerinden biridir, çocukların merhamet duygusunu geliştirir.
21. develerin kuyruk tüylerinin dahi kesilmesi yasaklanmıştır. hz muhammed, bir gün yolda yüzünden dağlanmış bir merkep görünce ''allah'ın laneti onu dağlayanın üzerinedir'' demiştir.
22. kuşların yuvaları bozulmamalı, yumurta ve yavruları alınmamalıdır.
23. bazı vahşi hayvanların derilerinin elbise, eyer vb şeklinde kullanılması yasaktır.
24. karınca, kurbağa, arı vb hayvanların öldürülmesi yasaktır.
25. hayvanlara yapılan zulüm, insanlara yapılan zulümden daha günahtır ve bunun azabı da daha ağırdır çünkü helalleşme ve müsamahasını alma imkânı yoktur. ?
şefkatimiz yalnızca insana yönelik değildi; hayvanları, hatta bitkileri
bile kapsıyordu.
hayata karşı saygılıydık...
bu konuda dilerseniz elisee recus'u dinleyelim, bize 1880'lerdeki
halimizi anlatsın:
"türklerdeki iyilik duygusu hayvanları dahi kucaklamıştır. birçok
köyde eşekler haftada iki gün izinli sayılır."
hayırseverdik...
comte de marsigli'yi tekrar dinleyelim:
"yazın istanbul'dan sofya'ya giderken dağlardan anayol üzerine
inmiş köylülerin yolculara bedava ayran dağıttıklarına şahit oldum."
aynı müellif, ceddimizin hayırseverlikte fazla ileri gittikleri
kanaatindedir. şöyle diyor:
"fakat şunu da itiraf etmeliyim ki, bu dindarane hareketlerinde biraz
fazla ileri gitmektedirler. iyiliklerini yalnız insan cinsine hasretmekle
kalmayıp hayvanlara ve hatta bitkilere bile teşmil ederler."
bu tespiti islâm ve türk düşmanı avukat guer misal-lendiriyor:
"türk şefkati hayvanlara bile şamildir" dedikten sonra şu örneği
zikrediyor:
"hayvanları beslemek için vakıflar ve ücretli adamları vardır. bu
adamlar sokak başlarında sahipsiz köpeklere ve kedilere et
dağıtırlar. sokaktaki ağaçların kuraklıktan kurumasını önlemek için
bir fakire para verip sulatacak kadar kaçık müslümanlara bile
rastlamak mümkündür."
"kaçık"lığın kaynağını da veriyor adam:
"birçokları da sırf azat etmek için kuşbazlardan kuş satın alırlar.
bunu yapan bir türk'e bir gün yaptığı işin neye yaradığını sordum. küçümseyerek baktı ve şu cevabı verdi: 'allah'ın
rızasını tahsile yarar.'"
galiba geçmişimizden uzaklaşmak bize çok pahalıya patladı.
yahya kemal beyatlı'nın bir tespitiyle noktalayalım: "eski türklerin
bir dinî hayatları vardı, dinî hayatları olduğu için de çok şeyleri
vardı; yeni türklerin de dinî hayatları olduğunda çok şeyleri ola
--spoiler--
aynı tepkinizi yıl başında hindileri kesenlere veya kürk, elbise, ayakkabı, kemer için hayvanları vahşice avlayanlara da verirseniz samimiyetiniz anlaşılır.
özellikle muhammed'deki hayvan sevgisi takdire şayandır. o bir kuşu bile incitemezdi fakat savaşlarda inanmayan insanların kafasını kesmekten de çekinmezdi, orası ayrı tabi.
çoğu insanın belki de farkına varmadan ezip geçtiği en çalışkan hayvanlardan biri olan karınca ve kanuni sultan süleyman han osmanlı devletinin koskoca padişahı. o bile bir karınca karşısında duralamış ve onu incitmekten çekinmiştir.
