ortada deliller olmasa kimsenin bu belgesel-filmi yapanın zamanında ''sarı zeybek'' i yapan adamla aynı kişi olduğuna inanmayacağı, inanayamacağı film..
***insanların zamanla nasıl satın alınabileceğini gösteren belgesel...
***yıllarca aşk,sadakat, evlilik üzerine yazılar yazıp sonra uluorta yerde genç bir kızı dudaklarından öperken yakalanan kişiden de bunu görmek şaşırtmadı...
***yok efenim yalnızmışmış da alkol alırmış da karanlıktan korkarmış da kadınlara düşkünmüş te...tüh sana yazıklar olsun denilesi tespitler...evet korkabilir içki içebilir kadına düşkün olabilir sanane denilesi çileden çıkaran cümleler...belgeselini yaptığın kişi sansasyonel biri değil ki...Evet bunlarda tartışılabilir ama neden bu dönemde yapıldı bu belgesel?Tesadüf mü asla değil yemezler dedirten planlar...bugün bu pervasızlıkla konuşabilmene sebep insana yapılabilcek en büyük nankörlüktür...
***sayın turgut özakmanında dediği gibi millet olarak çok fazla dahi yetiştirmiş dahi görmüş bir millet olmadığımızdan dahi yorumlamasınıda bilmiyoruz.Dünyada dahileri içki içtiği ve yalnızlığı (kiiii külliyen yalan)ile anlatılsa millet buna kıçıyla gülermiş.oysa can dündar atatürk düşmanlarının salyalarının akmasına sebep olmuş bir hiçtir benim gözümde...
***Dünya kabul etmiş onun cesaretine, aklına,mücadelesine, insanlığına hayranlık duymuşken insan biraz sıkılmaz mı bunları söylerken demeden geçilemeyeck mesele...bunlara neyzen çok güzel dizeler yazmış ama anlayana...
Ne ararsın Tanrı ile aramda
Sen kimsin ki orucumu sorarsın?
Hakikaten gözün yoksa haramda
Başı açığa neden türban sorarsın?
Rakı, şarap içiyorsam sana ne?
Yoksa sana bir zararı, içerim.
ikimiz de gelsek kıldan köprüye
Ben dürüstsem sarhoşken de geçerim.
Esir iken mümkün mudur ibadet
Yatıp kalkıp Atatürk'e dua et:
Senin gibi dürzülerin yüzünden
Dininden de soğuyacak bu millet.
işgaldeki hali sakin unutma
Atatürk'e dil uzatma sebepsiz.
Sen anandan yine çıkardın amma
Baban kimdi bilemezdin şerefsiz.
bu akşam kanal d'de yayınlanacak ve sonrasında kısa bir süreliğine de olsa şenlenecek buralar. yine can dündar'ın ne atatürk düşmanlığı kalıcak ne aslında gizli akpli olduğu.
filmi bu gece izleyecek ve şimdi yaktım çıranı dündar temalı entryler döşenecek arakadaşlara öncelikle bu başlıkta yazılanları okumalarını tavsiye ediyorum.
can dündar filmidir. can dündar atatürk'ün allah olmadığını, bizimde çok azim ve ileri görüşlü zekamız ile birer atatürk olabileceğimizin dersini çıkartır.
evet! evet! evet!* atatürk bizim gibi bir insandır. allah ya da peygamber değildir. insandan öte sadece ileri görüşlü zekasını ve mutlak yöneticilik gücünü ve yüreğindeki harika devrim aşkını kullanmayı iyi biliyordu. bir sözlük yazarından öte sadece muhteşem bir asker, harika bir komutandı.
içkisi, sigarası vardı. cumhuriyeti kurduktan sonra o kadar çok sorun, o kadar çok sefalet vardı ki, atatürk her birini duyunca yüreğindeki devrim aşkıyla sinirleniveriyordu. üzülüyordu tabi ki. filmdede bu yüzden içki içtiğini söylüyordu.
aşk hayatı ise aşka meşke zamanı olmayan sıradan bir sözlük yazarıyla aynı.
evet bende atatürkçüyüm. atatürk ilkelerine saygım var. fakat genelden farklı atatürk bizimle aynı organlara aynı damarlara sahipti. mustafa kemal atatürk'ün bizler gibi 207 tane kemiği vardı.
magazin'le ilgilenmiyordu, televizyon veya bilgisayar yoktu o dönem. banu alkanı tanımazdı. popstar alaturka'yı seyretmezdi ve futbol takımı tutup televizyon başında bunun için heyecanlanmazdı. o sürgünde yaşardı ve devleti kurardı. bir atatürkçü'nün yapması gereken de budur. atatürk ilke ve fikirlerini savunmak değil. atatürk ilke ve fikirlerini uygulamak, onun gibi yaşamak. iş işten geçmişsede atatürk gibi düşünmektir.
sedece gerçekler var filmde.. ne bir kötüleme ne bir küçümseme..
asıl kötülük böyle bir başyapıtı hor görenlerde..
onların içindedir karanlık..
anlamadan dinlemeden..
at gözlüğü takmışcasına..
bu bir ışıktır oysa ki..
bilinmeyenleri açığa çıkartan..
insan sevdiğini daha yakından tanımak istemez mi?
demez miydiniz annenize, yıllar önce ölen babamı bana anlat diye?
o anlatırken sözcükler kazınmaz mıydı ruhunuza?
işte bunu yapmış can dündar..
o'nu bizim için araştırmış..
gizli yönlerini gün ışığına çıkartmış..
daha iyi tanımamız için..
bu filmi körü körüne eleştirenler,
onlardır asıl örümcek kafalı, aydınlıktan uzak..
orada söylenen tek bir cümle bile yalan değil oysa ki..
aylar süren araştırmaların eseri..
devam edin içinizdeki kötülüğü dışarı püskürtmeye..
atatürk'ün çocuklarının heveslerini köreltmeye..
gözünü geriye dikmiş insanların ekmeğine yağ sürmeye..
böyle mi aydınlığa çıkacak bu ülke???
bir kaç gericinin ortalığı kızıştırmak için düzenlediği şekilde..
o da bir insandı..
elbet kusurları vardı..
ama hataların üzeri örtülerek
nereye varabilir bir millet?
filmde de bahsettiği gibi..
gazeteler sadece zaferleri yazarken
nereden bilinebilirdi halkın çektiği fakr-u zaruret???
kusursuzluk allah'a mahsustur..
kul insana değil..
atatürk bir insandı,
put değil...
yürekten kutluyorum,
eline ve yüreğine sağlık can dündar..
can dündar'ın 'mustafa kemal atatürk'ü anlattığı filminin adıdır. o kadar eleştirildi ki film merakla izledim acıkcası hayal kırıklığına uğradığım iki nokta vardı: birincisi ; atatürk'ün kötü anlatıldığı bir film değidir, tamamen nesnel bir filmdir. ikinciside ; can dündar 'sarı zeybek' havasından kurtulamamış klasik bir film olmuş. atatürk'ün hiç bir farklı yönü anlatılmamış yine de izlenmeye değer bir filmdir.
ilk sahne:
ıssız bir yer uzun uzun anlatılır. sadece bir agaç gorunur ve ataturk'un göründüğü şekliyle insani yanını anlatan bu belgeselin ilk sahnesinde uzun uzun ürkütücü, ıssız, kasvetli bir ortam izleyenin gözünde canlandırılır. ardından okkalı bir cümle can dundar'ın agzından duyulur: 'kardeşini çakallar yemişti'. bu şekilde sonlandırılan bu ilk sahne yaklaşık birkaç dakika sürüp, yetişkinleri olmasa da belli bir yaşın altındakileri korkutarak bu sözde insani belgesele giriş yapılır.
bu sözde insani ataturk'u anlatan belgeselde, ataturk'un en önemli başarılarının anlatıldıgı sahnelerin uzunlugu 30 saniyeyi geçmez; çanakkale savaşı, kurtuluş savaşı vb
belli yerlerin altı o kadar çizilmiştir ki, izleyen farkında olmasa da onun gözüne sokulur: az önce anlatmaya çalıştığım daha ilk sahne bunların henüz ilkidir, ataturk insancıl anlatılacagına yapayalnız, soyut bir kavram gibi defalarca canlandırılır. zaten buyuk bir şişeyi devirmeden kendisine bile gelemeyen yapayalnız bir kavram! kadın düşkünüdür, onlarsız yapamaz, karanlıktan cok korkar, dakikalarca anlatılıtılır! yapayalnızdır, yalnızlıktan kahrolur, sormak lazım; tek adam olmakla yapayalnız olmanın nesi aynıdır?
bugun bile guncelliğini yitirmemiş, anzakların her yıl akın ettiği çanakkale savaşı gibi önemli konuları, kurtuluş savaşı'nı kısa kısa ve çok onemlı detaylarına girmeden veren can dundar, özellikle yobaz kesimin bayıldıgı ataturk'un özelliklerinin ustunde ballandıra ballandıra durmuştur! daha ilk sahneden kardeşini çakalların yemesıyle (ki bu nasıl ustaca insanları manipule eden bir kısımdır. bu kadar onemlı şeylerın kısa kısa ve yorumsuz anlatıldıgı belgeselde böyle luzumsuz ve hiçbir nıtelıgı olmayan bir bilgiyi, birinci dakikadan insanların kafasına işte bu adam zaten hayatına öteki olarak başladı, bugun yunan sınırları ıcınde olan bir cografyada dogdu, ve daha baştan oyle bir kaderin içine sokulmuştu ki, kişisel egolarını tatmın için; burda okulda hafız bir hocasından yediği agır tokatın ustunde inatla durulur! ıste ataturk oyle bir ınsandır kı, gun gelıp cokmus bir ulusu ayaga kaldırdıgında bunu işte daha kucukken yedıgı tokatın ıntıkamını almak ıcın aslında yapmıstır demesi hakkaten de ataturk gıbı buyuk bir lideri sanki fazla insancıl gostermıstır! karanlıktan madem bu kadar korktugu on plana cıkarılmış, cephede cesurca dolasabılmesi, askerlerını o berbat sartlarda dırenclı kılabılmesı nıye hıc yer alamamıs? ayrıca ne mutlu turkum sozu nedense bu eserde hiç yer almamıştır. acaba ataturk o sozu hangı şartlar altında ve nıye soylemiştir? hiç değinilmemiş bile!
pekı madem bu insancıl ataturk ızleyenlere aktarılacaktı, dogayı sevdiği, ona cok deger verdiğinden, yaşadıgı köşkün yakınındakı bir agacın kesılmemesı için koca köşkün yerini değiştirmesi ve agacı kurtarması gibi insani yönleri, hayvan sevgisi ve kopegiyle olan ilişkisi, havacılığa olan ilgisi ve bu havacılığın ulkesınde gelişebilmesi için yaptıkları, kitaplara olan duşkunluğu, zamanın zorlu işgal şartlarında duşman bayrağını çığnemeyip yerden kaldırışı gibi insani yönleriyse anlatılmamış, inatla alkol, kadın duskunu, yapayalnız, mutsuz, kederli bir insanın hemen hemen tum ozellikleri tasvir edilmiştir! demek buyuk bir liderin insani yanları boyle aktarılıyor!
her devrin adamı olmak, aynı zamanda boyle sınemasal anlamda kalıtelı bir propaganda belgeseli yaparak sanırım mumkun oluyor. abdullah gul cumhurbaskanı olmadan once, eşini işte modern turk kadını diye abartılı sekilde anlatan bir yapımcının yonettiği, yani el altından olmadık ne kadar itici taraf bulunabildiyse, ısrarla anlatılan başarılı bir propaganda belgeseli olmuş!
tarih bu kişinin niyetini, kimlere yaranmak için boyle bir eseri, hem de böyle bir zamanda kılıfına uydurarak hazırladıgını elbet yazıcaktır...
ilkokulda, 2. sınıfta muhtemelen, öğretilene göre, mustafa kemal atatürk derslerinde hep çok başarılıydı. hiç kopya çekmezdi. hiç yaramazlık yapmazdı. büyüdükçe aslında bunun sırf biz derslerimize çalışalım diye yapılan bir hile olduğunu anlamıştım. fakat bilinç altımdaki yunan heykeli vücutlu kafası büstüyle değiştirilmiş bir atatürk ile...
atatürk mükemmel bir komutandı, harika bir askerdi. inanılmaz bir devlet adamıydı. çağının en iyisiydi. fakat özünde mustafa adlı küçük bir çocuktu. filmde de bu çocuğun hayatını anlatıyordu. atatürk ün değil...
an itibariyle izlediğim ve neden bu kadar eleştirildiğini, yerden yere vurulduğunu anlayamadığım, kişisel kanaatimce mükemmel film. can dündar'ın atatürkçü olduğuna dair zerre şüphem yok ve bu filmde olabildiğince objektif olmuş. sorun ise atatürk'e ilahi anlamlar yükleyen, yobaz kemalist güruhun atatürk'ün normal insanlar gibi yaşayıp, normal insanların hissettiği şeyleri hissettiğini anlayamamış olmaları-anlamak istememeleridir.
filmi izlemeden önce hakkında en çok söylenen şeyler, "atatürk'ün karı kız düşkünü, alkolik, sigara tiryakisi, yalnız bir adam olarak göstermiş" idi. allah aşkına filmi daha az önce pür dikkat izledim. içkisiyle ve sigarasıyla ilgili 1 ya da 2 cümle geçiyor, onlar da köşk çalışanlarının hatıralarından. yani sağlam kaynaklar değil, velev ki olsun rakı içmek kakadır, sigara içmek günahtır mantalitesi kemalistlerin aklının ucundan geçmeyen şeylerdir. bunlara neden kızıyorlar? içip kusardı ya da sızardı gibi küçük düşürücü ifadeler yok. günde 3 paket sigara içerdi akşamları 1 büyük bitirirdi deniyor ki hep "bir büyük içtik" ifadesi gururla söylenir arkadaş ortamlarında. herneyse filmde atatürk'ün aşk hayatına dair fazla detay verilmemesine rağmen bu konuda da fazlaca eleştiri almış. "ordular yönettim, bir kadını idare edemedim" sözü de mi yalan, uydurmaca? bu sözlerden daha doğal ne olabilir ki?
filmde üzerinde en çok durulan kısım atatürk'ün içindeki devrim aşkı ve sonsuz yalnızlık. sarayın ve köşkün hapishaneye dönüşme süreci filan. 10 üzerinden 8'lik nefis bir film.
sinematografi bakımından güzel ama içeriği pek doyurucu olmayan bir belgesel. atatürk'ün hayatının lisede okuduğumuz versiyonuna özel hayatından birkaç ayrıntı serpiştirilmiş, siyasi hayatına dair genel olarak pek bilinmeyen bir yön olarak da "kürtlere özerklik vaadi" araya birkaç cümleyle de olsa araya sıkıştırılmış. atatürk'ün kürtlere özerklik vaat etmesi konusu, onun hayatını az da olsa araştırmış herkesin bilebileceği bir şeydir, ki uğur mumcu bile bunu yazmıştır. atatürk'ün hayatını çok kapsamlı olmasa bile bilenlerin karşılaşabileceği yeni bir şey yok belgeselde.
belgesele getirilen abuk subuk bir eleştiri de var: atatürk'ün hayatı her yönüyle alınmamışmış, sadece belli yönleri öne çıkarılmışmış, bunlar da karanlık korkusu, yalnız bir insan olmasıymış. atatürk'ü putlaştıranlara "yalnız olmanın ve karanlıktan korkmanın ne gibi bir kötü yönü var?" diye çığırmanın bir anlamı yok, zira anlamıyorlar. o yüzden bunu geçtim. asıl üzerinde durmak istediğim şu: bir tarihi şahıs hakkında yapılan belgeselde ele alınan kişinin tek bir yönü üzerinde durulmaması, bütün yönleriyle ele alınması gerektiği bir kuralı nereden uydurdunuz? böyle bir kural yok. hatta 90 dakikadan oluşan, sinema için yapılmış bir belgeselde tam tersine ele alınan kişinin tek bir yönünün öne çıkarılması gerekir ki, izleyici tek yönde de olsa daha ayrıntılı, daha doyurucu bilgiler alınabilsin. can dündar'ın belgeselinin de atatürk'ün insani yönlerine odaklanma gibi bir hedefi olduğu görülüyor ama bu hedef belgeselin tamamına hakim değil. sadece belgesele dekor olan bir duygu bu...
belgesele verilen aşırı ulusalcı tepkilere bakılınnca 90 dakika boyunca atatürk'e küfredildiği sanılıyor. öyle olmadığı aşikar... mustafa, animasyonlarıyla, kurgusuyla kesinlikle sıkmayan, bir film gibi izlenebilen, atatürk'ü putlaştırma havasından uzakta ama tek parti dönemine pek de dokunmayan bir belgesel. izleyenlere en çok dehşet verecek konu sadece "kürtlere özerlik" konusu. fakat bu bile "dönemin şartları" gerekçesiyle izleyicinin kendi mantığıyla tevil edebileceği, hazmedebileceği bir konu.
ha bir de, "atatürk'ün bütün yönleriyle ele alınmaması" eleştirisine katılsaydım, dönemin asıl hazmedilemeyecek olaylarının neden ele alınmadığını ben de sorardım. "dersim katliamı neden yok bu belgeselde, bu katliam geçen sene mi oldu?" diye sorardım mesela... ama o zaman da mevzubahis eleştiriyi yapanlar, eleştirilerini geri çekeceklerdi muhtemelen...
insan Atatürk 'ü işlemenin çok daha naif, zarif, Mustafa Kemal' e VE Türk Ulusuna yakışır bir yolu vardır mutlaka . ben bu işlerden hiç anlamam. tv ci sinemacı falan değilim. izledim çok üzüldüm. hem de Atatürkçü 'lüğün kavram olarak laiklerin şeriatçiliği gibi görülmesine de karşı olduğum halde.Sanki Atatürk , içkiye, eğlenceye karıya , kıza düşkün olduğundan , Türk milletini çağdaşlaştırmak istemiş ve devrim yapmış. kendi zaaflarının etkisiyle kadınların başlarını açmış. o kadar sevilmeyen bir adammış ki yapayalnız ölmüş, sanki arksından milyonlar ağlamamış. beni untmayınız demesi bile sadece unutulma ve yalnızlık korkusundan ve egosunun büyüklüğünden. olmamış bana göre.dayandırıldığı belgelerin hepsi gerçek olabilir, ama yorum çok şeyi değiştirir. bir insana çok iyisin derken çok salaksın da diyebilirsiniz, yoruma açık bırakarak.diktatör Atatürk, içki düşkünü Atatürk, yalnız Atatürk, kadın eğlence düşkünü Atatürk vurgularını işlemek için , bir de lider Atatürk ü, bir ulusun kurtarıcısı kahraman Atatürkü de anlatmış arada sağolsun. tepkim aşırı olabilir ama ben çok sinirlendim. bir ulusa 29 ekimde hediye ettiği belgesel bu mudur diye soruyorum. hem de laiklik anti laiklik tartişmalarının gündemde olduğu bu kadar hassas dönemlerden geçerken. çağdaş Türkiye Cumhuriyetini bize kazandıran bütün dünyanın hayranlık duyduğu liderin zaaflarını konu alan belgesel yapmanın altında başka bir amaç aramadan duramıyor insan. o herşeyden önce bir insandı kabul.
ama yaptığı iş , geleceğimizi emanet ettiğimiz çocuklarımızın küçücük beyinlerinde , atalarının alkol ,sigara kadın ve eğlence meraklısı hiçte örnek alınmayacak bir insan olarak kalmasına da neden oldu. tamda bazı çevrelerin istediği gibi. tebrik ederim buradan sayın can dündarı.
izlemedim muhtemelen izlememde dediğim belgeseldir.
mustafa kemal atatürk'ün belgeselinin can dündar tarafından yapılması şanssızlık olmuştur. mehmet ali birand ve cengiz çandar gibi isimlerde ona yardımcı olsaydı, hatta yılmaz erdoğan denen adamda katkı yapsaydı tam olurdu..
insanların, "insan Atatürk" e henüz tahammül edemeyecek durumda olduklarını bizlere gösteren belgesel. "Atatürk yalnız mı olurmuş arkadaş" diyenini bile gördük. normal bi insan yalnız olunca ayıplamayıp Atatürk'e yalnızlığı yakıştıramamak ilahlaşıtmak değil de nedir ?
can dündar'ın belgeseli, add ciler ayağa kalktı, beğenmemişler belgeseli, g.tümü begensinler benim, neymiş atatürk cuma günü meclis i açmış diye, sakalı şerif i getirdi diye belgeseli kendilerine yakıştıramadılar, beğensende beğenmesende bu böyledir kardeşim.
