türk şair, yazar. asıl adı ömer'dir. naci mahlasıdır. 1883'ten sonra yaşamını istanbul'da gazetecilik ve öğretmenlikle sürdürdü. damatı olduğu ahmet mithat efendi'nin gazetesinde yenilikçi tanzimat dönemi şiir anlayışına karşı çıkan bir hareketi desteklemeye koyuldu. recaizade mahmut ekrem'in temsil ettiği yeni şiir anlayışının karşısında yer aldı. bu tutumu yeniliğe kapalı olmayan ahmet mithat efendi tarafından hoş görülmedi ve gazeteden uzaklaştırıldı. galatasaray lisesi'nde birlikte ders verdiği recaizade mahmut ekrem ile eski ve yeni edebiyat anlayışının bu iki temsilcisi, şiddetli bir edebiyat tartışmasında karşı karşıya geldi.
Lügat-i Naci isminde, 1891 de hazırlanmaya başlanılan ve Müstecabizade ismet'in tamamladığı bir sözlüğü vardır. bu sözlük acayip ünlüdür. bâb ı âli'de en çok tercih edilen sözlüktür ayrıca.
göz için kafiyeyi savunan yazardır. recaizade mahmut ekrem ise kulak için kafiyeyi savunmaktadır. bu görüş ayrılığı iki yazar arasında tartışmaya yol açmıştır. recaizade mahmut ekrem bu tartışmadan galip olarak çıkmıştır.
"ben ne yazdım, sen ne fehm ettin, garip efsanedir" demiş ve erken yaşta Naci olmuştur ! 1849 - 1892 yılları arasında yaşamıştır. Lügatı Naci yi Fetva kelimesine kadar hazırlayabilmiştir
hem doğu hem batı kültürüyle yetişir. ama divan edebiyatına bağlı bir şairdir.
yenilik taraftarı abdulhak hamit tarhan, recaizade mahmut ekrem'e karşı cephe almıştır.
aruzu kullanmada başarılıdır. bu yönüyle tevfik fikret ve mehmet akif ersoy'u etkiler.
edebiyatımızda en çok haksızlığa uğrayan insandır. eski savunucu denilerek kendisine çok haksızlık yapılmuş recaizade ile olmadık atışmalara girmiş kayınpederi ahmet mithat efendi tarafından gazeteden kovulmuştur. kendisinin ölüm hikayesi de oldukça ilginçtir. ahmet mithat efendi damadı muallim naci'nin öldüğünü rüyasında görür ve aniden uyanır. çok korkar ve oğluna hemen beni eniştenin yanıan götür der. sabaha karşı muallim naci'nin evine giderler. bakarlar ki muallim naci yaşıyor. ahmet mithat efendi çok sevinir tabii bu duruma. otururlar birlikte kahvaltı ederlerken muallim naci ben bir üst kata kadar çıkıp geleyim der ve sofradan ayrılır. ahmet mithat efendi düşüncelidir. sofradakilere döner ilk defa gördüğüm rüya çıkmadı şükürler olsun der. aradan biraz zaman geçer muallim naci yukarıdan gelmez. bunun üzerine merak ederler ve yukarı çıkarlar. çıktıklarında muallim naci çoktan ruhunu teslim etmiştir. ahmet mithat efendi damadının ölümünü rüyasında görmüştür böylece. evet.
eski edebiyatın savunucusu tanzimat ikinci dönem sanatçısı.
yine tanzimat ikinci dönem sanatçısı olan recaizade mahmut ekrem ile aralarındaki eski-yeni çatışmasından ötürü recaizade'nin zemzeme eserine ithafen demdeme'yi yazmıştır.
