mitlerin sınıflandırılması

entry1 galeri0
    1.
  1. Fuzuli Bayat'ın tasnifi ve değerlendirmeleri ile mitler 2'ye ayrılır: 1) Genel Kategori 2) Özel kategori

    1) Genel kategori: Hemen hemen dünyanın her yerindeki kabile ve topluluklarda görülen mitolojik kategorilerdir. 4'e ayrılır.

    a) (bkz: Kozmogonik Mitler): Dünyanın yaratılması ve evrenin oluşumu hakkında olan mitler bu kategoriye girer.
    b) (bkz: ilk insanın Yaratılması Mitleri): Kozmosun yaratılmasından sonra silsile şeklinde gök,yer,dağlar,ormanlar,bitkiler,hayvanlar ve en sonunda da insan yaratılır. Mit ilk insanın yaratılmasını Tanrı veya Demiurg adına bağlar.
    c) (bkz: Türeyiş Mitleri): ilk insanın yaratılması insan topluluklarının, kabilelerin, soyların, boyların ortaya çıkışıyla genişler. Her kabilenin, boyun kendi kurucu atası vardır. Kabile veya boy, adını o atadan almıştır. Kutsal ataların ve onların boylarının ortaya çıkması anlatılır.
    d) (bkz: Takvim Mitleri): Kozmik mitin ilk dönüşümü niteliğinde olan takvim mitleri evrenin yaratılmasıyla zamanın oluşmasının kodlaşmış anlatımıdır.

    2) Özel Kategori: Dünyanın her halkında bulunmayan veya birinde mevcut olmasına rağmen bir başkasında görülmeyen mitolojik kategorilerdir. 5'e ayrılır.

    a) (bkz: Tanrılar Hakkında Mitler): Buna Teogoni de denir. Mitolojik zamanı çabuk aşıp tarihi zamana dahil olan halklarda görülen tanrılara ilişkin mitler, ilkel yaşam koşullarında bulunan kavimlerde görülmez. M.Ö. 8.yy.'da (bkz: Hesiodos) (bkz: Theogoni) adlı eseriyle Yunan tanrılarının doğumu ve görevlerini bir bütün halinde işleyerek yazılı edebiyata dönüştürmüştür.
    b) (bkz: Köken Mitleri): Buna Etiolojik Mitler de denir. Aslında mitolojinin bir görevi de soyut ve somut kavramların alegorik izahını vermektir. işte bu tip mitlere köken veya açıklayıcı mitler denir.
    c) (bkz: Dünyanın Sonu Hakkında Mitler): Buna Eskatoloji de denir. Tarihi bilincin ortaya çıkması ve dini inançların güçlenmesiyle dünyanın sonu, kıyamet anlayışı da ağırlık kazanmaya başlar. Bunun üzerine kurulan mitlere de Eskatoloji Mitleri denir.
    d) (bkz: Totem Mitleri): Kavimlerin, boyların bir hayvan, bitki veya cansız bir nesneye bağlanması, atalar-tanrı ilişkisinin bir olguda birleşmesi, yani ataların aynı zamanda tanrısı olması düşüncesinin öne çıkarıldığı mitlere Totem Mitleri denir.
    e) (bkz: Kahramanlık Mitleri): Bu tür mitler, özel bir kategori olarak bazı halklarda çok yaygındır. Türk mitolojisindeki kurtarıcı kahramanlar zamanla destanlara mal olmuş ve arkaik destan kahramanları kahramanları olarak şekillenmiştir. Büyük bir misyonla kahramanlığa koyulan bu tipler toplumun beklentilerini gerçekleştirmekle bireysel karakterlerinden uzaklaşır. Ancak Yunan kahramanları tıpkı tanrılar gibi kendilerine has bireysel özelliklere de sahiptir. Onların da insanlar gibi olumlu ve olumsuz tarafları vardır. Oysa Türk kahramanları idealleştirilmiş tipler olarak karşımıza çıkar. Bu tür konular ve olayların anlatıldığı mitlere de Kahramanlık Mitleri denir.

    (bkz: Humanist)
    2 ...
© 2025 uludağ sözlük