Karadeniz bölgesinde koloniler kurulmaya başlandıktan sonra samsun’un önemi daha da artmıştır. Bu önem kentin coğrafi yapısından kaynaklanır. Kolonicilerin kurduğu amisos şehri Makedonyalı iskender’in, onun ölümünden sonra da valilerinden Mihridates’in eline geçince bu önem kaynaklara açıkça yansımaya başlamıştır. iran kökenli mihridates ailesinin kurduğu krallığın adı, deniz kıyısında kurulmasına binaen Pontus krallığıdır.
Mihridates hanedanı Romalılara karı Karadeniz bölgesini savunan bir unsurdur. Bu sebeple bazı araştırmacılar onların devletini “Anadolu’nun Milli Devleti” sıfatıyla anmaktadır. Kaynak1
Ancak bu krallığın adının Pontus Krallığı olması kamuoyunda yanlış anlamalara sebep olmakta ve Mihridateslerle yunanlılar arasında bir bağlantı kurulmaktadır. Oysa bu gerçek değildir. Hanedan ailesi iran kökenlidir ve yunanlılar ile uzaktan yakından alakası yoktur. Diğer taratan bazı çevreler Mihridates’in, Makedonyalı iskender’in komutanlarından olması dolayısıyla kurduğu devleti Helenistik medeniyete ait gösterme çabası içine girmiştir. Ancak bu da hakikati yansıtmamaktadır. Kaynak2.
Mihridates hanedanı devrinde Samsun’da iki şehirden bahsedilir: Miletoslu Theopompus tarafından kurulan Amisos, Mihridates ailesinin elindeydi. Athenocles tarafından kurulan Atina kolonisinin adı ise Piraeus’tu. Bu şehirlerden Amisos, Mihridatesler devrinde büyüdü, pek çok mabet ve saraylar yapıldı.
Helenistik döneminin Karadeniz bölgesindeki en önemli mirasçısı Mihridates hanedanı olmuştur. Amasya merkez olmak üzere kurulan Pontus krallığı devrinde Amisos’un askeri ve ticari önemi artmıştır. Bu yükseliş Romalıların bölgeye ilgisini daha da artırmıştır ancak Mihridates ailesi Amisos ve çevresini onlara karı uzun süre savunmuştur. Kaynak3
Hal böyleyken çeşitli platformlarda Pontus krallığını yunanlılıkla bağlantılı göstererek kolonicilerden Bizans önemine Amisos,a Grek kültürünün bir parçası varsayan görüşlerin gerçekten uzak olduğu açıktır.
Kaynak1: Mahmut Goloğlu, Anadolu’nun Milli Devleti Pontus, Ankara 1973.
kaynak2: J. Arthur R. Munro, “Roads in Pontus, Royal and Roman”, The journal of hellenic studies, (1901) s.52
Kaynak3: Getzel m. Cohen, the hellenic setlements in europe, the Island and asia minor, los Angeles. 1995 S.384
