nazım hikmet ran ın adnan menderes hükumeti zamanında yazdığı şiirlerden bir cümledir:
devamı için okumanızı ve bugünler ile kıyaslamanızı öneririm yıl 1959 yani değişen bir şey var mı bilmiyorum.
gazete fotoğrafları üstüne altı şiir üst üste paylaşılacaktır. Tanımı toplu kabul ediniz .
1
kara yara
birinci sayfada yatıyor iki sütun üstüne
iki çıplak yavrucuk,
birinci sayfada iki sütun üstüne
bir avuç kemik deri.
delinmiş patlamış etleri.
biri diyarbakırlı, erganili biri.
kolları bacakları kargacık burgacık,
kafaları kocaman,
ağızları korkunç bir haykırışla açık,
birinci sayfada taşla ezilmiş iki kurbağacık.
iki kurbağacık
kara yaralı iki yavrum benim.
yılda kim bilir kaç bininiz
acı suya bile doymadan gelip gidiyor...
ve müsteşar bey :
(kara yaraya tutulası)
"endişeye mahal yok," diyor.
3 ağustos 1959
2
emniyet müdürü
güneş bir yara gibi açılmış gökte
akıyor kanı.
uçak alanı.
karşılayıcılar, eller göbekte :
coplar, cipler,
hapisane duvarları, karakollar
ve darağaçlarında sallanan ipler
ve siviller göze görünmez
ve bir çocuk işkenceye dayanamadı
attı kendini emniyet'te üçüncü kattan.
ve işte emniyet müdürü bey
uçaktan iniyorlar
amerika'dan dönüyorlar
mesleki tetkikattan.
incelediler uyku uyutmamak usullerini
ve memnun kaldılar pek
hayalara bağlanan elektrottan
ve bizdeki tabutlukların üstüne bir de konferans vererek
açıkladılar faydalarını
koltuk altlarına kaynar yumurta koymanın,
boyun derisini kibritle ince ince yakıp soymanın.
emniyet müdürü bey uçaktan iniyorlar
amerika'dan dönüyorlar
ve coplar cipler
ve darağaçlarında sallanan ipler
üstat döndü diye seviniyorlar.
türküler söylendikçe türk diliyle
seni seviyorum gülüm, dendikçe türk diliyle
türk diliyle gülünüp
türk diliyle ağıtlar yakıldıkça, adnan bey,
ben anılacağım,
anılacak türk diliyle size sövüşüm.
tarlalarımıza girmiş değil sizin gibisi yaban domuzunun.
şehrimiz görmüş değil yangının sizden kanlısını.
bir adınız var, adnan bey, adımıza benzeyen.
dilimiz kuruyor dilimizi konuştuğunuz için.
bitten, açlıktan, sıtmadan betersiniz.
yüz türkiye olsa
elinizden de gelse
yüzünü de zincire vurur
yüz kere satarsınız.
milletimin en talihsiz gecesi
ana rahmine düştüğünüz gecedir.
1959
4
ahmet emin yalman
selanikli osman efendi
keskin muhasebecilerdendi
ama o da yanıldı ömründe bir kere
yanlış bir tohum atıp rahm-i madere.
bu tohum dünyaya çıkıp insan biçimini aldıysa da,
boyu bir karış kaldıysa da,
öyle haltlar yedi, öyle işler karıştırdı ki
sövdüler kabrinde bile babası osman efendiye.
osman efendi, ahmet emin adını takmıştı tohumuna,
ahmet emin, yalman'lığı kattı buna
ve ahmet emin yalman
önce alaman oldu sonra amerikan.
ona göre her devirde, her zaman
satılacak bir gazeteydi "vatan"
ve hazret sattı vatanı.
hapse atacaklarmış ahmet emin yalman'ı
amerikana yaranmaktaki rekabet yüzünden.
hapisteki hırsızlara acıyorum ben,
ahlâkları bozulacak
emin beyle aynı damda yaşayarak...
«tekstilde umutsuz durum.
bir işsiz kezzap içti.
bir milyon çocuk okuldan mahrum.
kara yara mardin'e geçti.
grev yapan işçiler yakalandı.
köylü, çiftliklerinin ekinini yakıyor...»
bir gazete sayfasında
başlıkların arasından bakıyor başkan
başkan refik bey,
bel bel bakıyor.
büyük millet meclisi'nin sahibi
gösteriyor suratını milletime
bilmem neyini gösteren bir deli gibi.
biliyoruz,
odur küçük dağları
ve dağların doğurduğu fareleri yaratan
ve debreli hasan gibi martini atan.
biliyoruz,
tutmuş elinden amerikan :
yürü ya refik kulum, demiş
ve refik bey yürümüş,
göbeği kendinden bir karış önde,
diz kapaklarına kadar kana batarak,
millî şerefimizin kemikleri üstünde.
biliyoruz, biliyoruz,
bu vatanın anasını ağlatan
bir ismet, bir adnan, bir de koraltan.
1959
6
korku
korkuyor adnan menderes
ölülerden korkuyor.
kore dağlarından geliyor kimi
apaçık gözleri dumanlı
kaytan bıyıkları kanlı
yaşları yirmi.
korkuyor adnan menderes
ölülerden korkuyor
hele çocuk ölülerinden.
karınları davul gibi, boyunları çöpten ince,
kırıyorlar adnan bey'in mutfak camlarını
her gece mezarlarından çıkınca...
korkuyor adnan menderes
dirilerden korkuyor
hele çarıklılardan
hele kasketlilerden.
kasketliler hayını bağışlamayı bilmez.
korkuyor adnan menderes
kocaman yanakları
sarkıyor yağlı, sarı.
korkuyor adnan menderes
üç saata indi uykusu.
korkuyor adnan menderes
hiçbir korkuya benzemez
halkını satanın korkusu.
