Yaşamı alışılmış bir Marksizm tohumlama öyküsü. Marksizmi, leninizmi, Türk ve dünya solu tarihini inceledikçe taze topraklarda Marksizmin neden azılı ülkücüler aracılığı ile tutunduğunu daha iyi anlar insan. Gençken insanlık kocaman bir gestapoymuş gibi gelirdi. Fazlasıyla siyasi-bilimsel konular. Mustafa suphi'nin yaşamı ve komple sovyetler Birliği tarihi, belli, gezmiş, marat gibilerin yaşamlarının da tüm karakteristik özelliklerini taşır.
Marksist düşünce ve devrimci eylemle 1936’da okumaya gittiği Amerika’da tanıştı. (Sosyalist Parti) kuruluşunda bulundu. 11 sene hapis, 18 sene zorunlu sürgün yaşadı.(1915, istanbul – 2011, istanbul)
devrimcilerin çok sevdiği ve devrimcilerin gerçek yüzünü bize gösteren solcuların dedesi kişi. 20 eylül 2006 tarihinde abdullah öcalan ile yaptığı görüşmede pkk hareketinin başarısı(!)nı nasıl anlatmış sosyalist kafalara;
'ilk kez enternasyonalist bir tutumu biz PKK'de gördük. -Türk devrimi ile Kürt devrimi etle tırnak gibi iç içedir; birinin zaferi öbürünün zaferidir, birinin yenilgisi öbürünün yenilgisidir- tezini birinci günden geliştiren sizsiniz, özellikle Öcalan. Bu çok önemlidir ve bu hareketin başarısının sırrı da buradadır! Şimdi çağımızın devrimci düşüncesini eylem kılavuzu kılan bir önderlik altında Kürt Ulusal Demokratik Hareketinin başarı kazanması, uluslararası alanda büyük etkinlik sağlaması rastlantı değildir. Bu, izlenen doğru çizginin sonuçlarıdır! Bunları söyledikten sonra başka şey demeye lüzum yok. Bugün Türkiye için çok mutlu bir olaydır ki, bir Kürt hareketinin başında ilkel milliyetçiler yok, emperyalizmin türlü oyunlarına kanacak, onlara alet olacak bildiğimiz tipten kimseler yok. Kesinlikle enternasyonalizm davasına bağlı, kendi halkına, bütün halklara, özellikle Türk ve Kürt halklarının özgür ve eşit olarak gönüllü birliğini hedef bilen bir önderlik var. Bu bizim için de mutluluktur. Ve er-geç, bu gerçek en geniş kamuoyu çevrelerinde de anlaşılacaktır ve süregelen savaşı bir vurgun, bir çetecilik alanı olarak kullanan faşist çevreler teşhir olacaklar, yurtsever güçler, barış güçleri egemen olacaklardır. Buna inanıyorum.'
Türkiye devrimci hareketinin simge isimlerinden Mihri Belli Feriköy mezarlığında toprağa verildi. Belli'nin cenaze törenine Türkiye devrimci hareketinin birçok kurumu ve temsilcisi kitlesel bir katılım gösterdi. Cenazeye ise Yunanistan iç savaşında Belli'nin yoldaşlarından birinin sözleri damga vurdu; sen içini ferah tut yoldaş.
Ömrünü emekçi mücadelesine adadı
Cenaze töreninde konuşan Vedat Türkali, 71 yıllık yoldaşının yaşamını emekçilerin mücadelesine adayan birisi olduğunu söyledi. Siyasi mücadele boyunca kimi zaman ayrı düşünseler de birbirlerini her zaman sevdiklerini belirten Türkali, Sevim Belli'ye o benden önce ölmez ölürse üzülür o beni de gömmek istiyor dediğini ancak Mihri Belli'nin ölümü üzerine artık onun kendisini beklediğini düşündüğünü söyledi.
Türkali'nin ardından konuşan ve Mihri Belli ile Türkiye Emekçi Partisi’ni kuran kadrolardan olan Cemal Beşiktepe, Belli'nin fiziksel olarak aralarından ayrıldığını ama ruhsal olarak hep yanlarında olacağını söyledi. Beşiktepe, Belli için " önemli bir enternasyonalisti kaybettik" diye konuştu.
"Direniş tarihinin sola açılan yaprağı"
Daha sonra söz alan BDP Eş Başkanı Hamit Geylani, Belli ile Sol yayınları bürosunda tanıştığını ve onun her zaman Türkiye'de direniş tarihinin sola açılan yaprağı olarak kalacağını söyledi. Türkiye'de Belli'nin Kürt özgürlük mücadelesinin her zaman yanında olduğunu belirten Geylani, bugün hala 30 yıl önceki yöntemlerle bize boyun eğdirilmeye çalışılıyor ancak boyun eğmeyeceğiz" dedi.
işkence hücrelerinde başlayan birliktelik
Son olarak söz alan Sevim Belli ise, konuşmasında, Mihri Belli ile tanıştıkları Sansaryan Han'daki günlerini anlattı. Mihri Belli'nin önemli bir devrimci olduğun onun en temel özelliklerinin fedakarlığı, ve insan severliği olduğunu belirten Belli, bugün dünyadaki tüm ezilenlere karşı sevgi hissetmeyenlerin sosyalist olamayacağını söyledi. Mihri'nin anısını her zaman yaşatılmasını rica ettiğini belirten Belli, "onun devrimci enternasyonalizmini size armağan ediyorum" dedi.
SoL'un cenaze izlenimleri
Oldukça yoğun bir katılımın gerçekleştiği cenaze töreninde Şişli Camii’nde adeta izdiham vardı. Belli'nin cenazesine Türkiye sosyalist hareketinden birçok kurum, sendika ve siyasi parti katılım gösterdi.
Cenaze töreni sırasında soL'a Belli'nin ölümü ile ilgili görüşlerini aktaran ÖDP Genel Başkanı Alper Taş, Mihri Belli'nin Türkiye devrimci hareketi tarihinde çok önemli bir sayfa olduğunu ve onu kaybetmenin üzüntüsünü yaşadıklarını söyledi.
Mihri Belli ile daha önce iki partinin kuruluşunda yer alan eski milletvekili Akın Birdal ise, bu coğrafyada barış ve emek yolunda 96 yıl geçirmiş bir çınarı kaybetmenin büyük bir üzüntüye neden olduğunu dile getirdi.
Devrimci Karargah davasında geçtiğimiz günlerde serbest bırakılan Rıdvan Turan ise soL'a, Belli'nin Kürt sorununda savaşın tekrardan çözüm olarak sunulduğu böyle bir dönemde hayatını kaybetmesinin daha üzücü olduğunu, onun varlığını her zaman yaşatacaklarını söyledi.
Mihri Belli'nin oğlu Hayrettin Belli ise, babasının Türkiye'de birçok konuda çok önemli katkılar sunmuş büyük bir devrimci olduğunu ve onu her zaman saygıyla anacaklarını dile getirdi.
Son olarak TKP MK üyesi Erkan Baş, Belli gibi Türkiye devrimci hareketinin simgelerinden birini kaybetmenin üzüntü verici olduğunu ifade etti.
Dün hayata gözlerini yuman Mihri Belli'nin cenazesi 18 Ağustos Perşembe günü saat 17.00'de Şişli Cami'nden kaldırılarak, Feriköy Mezarlığı'nda toprağa verilecek. Türkiye Komünist Partisi Genel Merkezi'nden yapılan açıklamada TKP'nin saat 17.00'de Şişli Cami yanında buluşarak, kitlesel olarak cenazeye katılacağı duyuruldu.
chp genel başkanı kemal kılıçdaroğlu, türkiye sosyalist hareketinin sembol isimlerinden mihri bellinin yaşamını yitirmesinden üzüntü duyduğunu belirtti ve türkiye sosyalistlerine başsağlığı diledi.
kılıçdaroğlu, mihri bellinin yaşamını yitirmesi dolayısıyla bir mesaj yayımladı. türkiye sosyalist hareketinin sembol isimlerinden mihri bellinin yaşamını sosyalizm mücadelesine adayan ve bedel ödemeyi göze alanlardan biri olduğunu belirten kılıçdaroğlu, bellinin 1943-1944 yıllarında i̇stanbul üniversitesi i̇ktisat fakültesinde ordinaryüs profesör fritz neumarkın asistanlığını yaptığını ve 1944 yılında sosyalist-marksist bir genç olarak iki yıl hapis cezasına çarptırıldığını, yaşamı boyunca aralıklı olarak cezaevine girdiğini anımsattı.
bellinin milli demokratik devrim (mdd) tezini geliştirerek sosyalist harekete katkısını sürdürdüğünü ve 1974 affından sonra türkiye emekçi partisini kurarak, daha sonra ödp ve sdpnin kurucuları arasında yer alarak, hadepten aday olarak hem sorumluluk üstlendiğini hem de aktif siyasetin içinde yer aldığını kaydetti. kılıçdaroğlu, toplam 11 sene hapis, 18 sene zorunlu sürgün hayatı yaşayan ve günümüze kadar türkiye sosyalist hareketinin hep aranan, danışılan, görüşlerine değer verilen önderi olan mihri belliye rahmet, ailesine ve türkiye sosyalistlerine başsağlığı diliyorum dedi.
türkiye komünist partisi merkez komitesi, komünist hareketin önemli ismi mihri belli'nin vefatı üzerine bir açıklama yayınlamıştır:
"Türkiye solunun belli başlı tarihsel isimlerinden biri olan Mihri Belli'yi yitirmenin üzüntüsü içindeyiz.
Türkiye Komünist Partisi Merkez Komitesi olarak, tüm yaşamını devrimci mücadeleye adayan Belli'nin anısı önünde saygıyla eğiliyor, başta yoldaşları ve ailesi olmak üzere ülkemizin bütün ilericilerine, kurtuluşu ve özgürlüğü için mücadele ettiği emekçi halkımıza başsağlığı diliyoruz."
1915 silivri doğumludur. babası mahmut hayrettin, kurtuluş savaşı nda trakya direnişi yönetenlerdendir. baba tarafından urfalı olan mihri belli, 1936 yılında abd ye okumaya gittiğinde marksist fikirlerle tanıştı. 1940 yılında türkiye ye döndü ve üniversitede asistanlık yaptı. aynı yıllarda ilerici gençlik birliğinin kuruluşuna katıldı. 1942 yılında tkp mk üyeliğine seçildi. 1944 yılında gerçekleşen igb kovuşturmasında tutuklandı ve 2 yıl hapis ve sürgün cezası aldı. cezası bittikten sonra yurt dışına çıktı. yunan iç savaşı na katıldı ve devrimciler safında tabur komutanlığına kadar yükseldi. bu savaş esnasında iki kez yaralandı. tedavi için bulgaristan ve sovyetler birliği ne gitti. 1950 yılında yurda döndü. yurda pasaportsuz girmek ve silah bulundurmaktan tutuklandı. kısa süre hapis yattı. ünlü 1951 tutuklamaları sırasında o da merkez komite üyesi olarak bundan nasibini aldı ve hapse girdi. yedi yıl hapis ve iki yıl dört ay sürgün cezası aldı. 27 mayıs 1960 darbesinden sonra 1961 anayasasının getirdiği görece demokratik ortamda fikirlerini rahatça ifade edecek olanağı buldu. aydınlık ve türk solu dergilerinde gerçek ismiyle yazılar yazdı. fakat bu yazılarından dolayı iki kez tutuklandı. 1960' ların ikinci yarısında sosyalistler arasında oluşan mdd- sd tartışmaları sırasında mdd safında yer aldı. fakat mdd yanlıları içinde gerçekleşen ayrılıklar sırasında mahir çayan ve arkadaşları ile karşı karşıya geldi, mahir çayan ın aydınlık tan ayrılarak kurduğu proleter devrimci aydınlık dergisinde sağ sapmacı olarak eleştirildi. 12 mart 1971 askeri darbesinden sonra yurt dışına kaçtı. bir süre filistin kurtuluş örgütü kamplarında kaldı. bir süre sonra tekrar yurda döndüyse de sonra tekrar yurt dışına çıkmak zorunda kaldı. avrupa ya kaçan mihri belli, burada yurtsever dergisinin yayınlanmasına katkı sağladı. 1973 yılında türkiye ye döndü, 1975 yılında türkiye emekçi partisi ni kurdu. bu partinin etki alanı o dönem etkin olan devrimci yol, halkın kurtuluşu, devrimci sol, kurtuluş gibi gruplara nazaran daha sınırlıydı. parti kurulur kurulmaz tüzüğünde yer alan kürt sözcüğü nedeniyle sıkıyönetim ve anayasa mahkemesi tarafından uyarıldı, o sözcüğün kaldırılmasını istedi. 1979 yılında ülkücüler tarafından tep istanbul il örgütü önünde silahlı saldırıya uğradı ve ağır yaralandı. hatta ertesi gün yayınlanan hergün gazetesi '' vuruldu ama gebermedi'' manşeti attı mihri belli için. mihri belli nin kurduğu tep, kürtlerle türkler için eşit haklar istediği gerekçesiyle mayıs 1980 de anayasa mahkemesi tarafından kapatıldı. bu kapatmadan dört ay sonra 12 eylül darbesi gerçekleşti. mihri belli, 1981 yılında yurt dışına kaçtı. bir süre ortadoğu ülkelerinde kaldı. faşizme karşı birleşik cephe nin inşasında rol oynadı. sonra isveç e gitti. 1992 yılında türkiye ye döndü. 1996 yılında özgürlük ve dayanışma partisi nin kuruluşuna katıldı. 1997 de abdullah öcalan ile görüştü, bu görüşmede kürt sorununun üniter devlet içinde eşitlik temelinde çözülebileceğini konusunda görüş birliğine vardıkları bir görüşme yaptılar. 2002 yılında ödp içinden kurtuluş kökenli bir grup ayrılıp sosyalist demokrasi partisi ni kurunca mihri belli ödp den ayrıldı ve sdp nin kuruluşuna katıldı. aynı yıl demokratik halk partisi istanbul anadolu yakası* adayı oldu, fakat % 10 luk seçim barajı yüzünden seçilemedi. 2007 yılında sosyalist demokrasi partisi nden ayrıldı ve bu partiden ayrılanların kurduğu sosyalist parti nin kuruluşuna katıldı. 16 ağustos 2011 günü solunum yetmezliğinden hayatını kaybetti.
40lar 50ler 60lar 70ler 80ler devirmiş türkiye'de sosyalist hareketin simgesi.
kendisini tanımayan, bilmeyen, bilmeden atıp tutan, bi' yazısını okumamış, bi' yüzünü görmemiş, cemaat abilerinden ablalarından değil bunların en üstlerinden yasaklanmış düşünürün bi' kaç alıntısı* ;
--spoiler--
-Babası Kurtuluş Savaşı yıllarında Trakya Direnişi'ni yönetenlerden Urfalı Mahmut Hayrettin Bey'dir.
-Dünya Savaşının ilk yıllarında Alman zaferlerinin etkisi altında kalan CHP, Sovyet dostluğu politikasından ayrılmıştı, 1942 yılı sonlarında TKP'nin Merkez Komite üyeliğine getirildi.
-1943-1944 yıllarında istanbul Üniversitesi iktisat Fakültesi'nde Ordinaryüs Profesör Fritz Neumark’ın asistanlığını yaptı.
-ünlü 1951 TKP tevkifatında tutuklandı. Yargılandı ve 7 yıl hapis ve iki yıl dört ay mecburî ikamet cezasına mahkum edildi.
-Mihri Belli ilk kez 1960 larda yasal olarak, kendi adıyla konuşma ve yazma olanağını elde etti.
-1974 Af Yasasından sonra arkadaşlarıyla birlikte 1975'de Türkiye Emekçi Partisi'ni kurdu. Parti kurulur kurulmaz Sıkıyönetim Mahkemesi savcılığı harekete geçti Program ve tüzükte Kürt sözcüğünün kaldılmasını istedi. Aradan yıllar geçtikten sonra Anayasa Mahkemesi harekete geçti ve Partiyi Kürtlere eşit haklerı savunduğu için TEP’i kapattı.
-Kürt hareketini yakından izledi. 1992'de Türkiye'ye döndü. 1997’de Abdullah Öcalan ile buluşarak Kürt sorunun fedarasyona gidilmeden de üniter devlet çatısı altında eşitlik temeli üzerinde gönüllü birliğin kurulabileceği konusunda görüş birliğine vardıkları uzun bir görüşme yaptılar. Bu görüşme sonradan kitap olarak yayınlandı.
-Toplam 11 sene hapis, 18 sene zorunlu sürgün yaşadı.
--spoiler--
18 yılının sürgün, 11ininse mahpus damlarında çürütüldüğü hayatını bugün kaybeden devrimci`. çok vuruldu, çok ezildi; eğilsin istendi basi ama hep dimdik durdu.
giden her devrimcinin ardından alkış tutan eller bugün de meydanda ancak biz seni unutmayız, ruhun şad olsun ustam.
yanılmıyorsam ispanya iç savaşı'na da katılmıştır, hatta başka yerlerden onlarca, yüzlerce kişi savaşa koşarken bizim ülkeden bir mihri gitmiş. o derece önemli yani türkiyeli devrimciler açısından.
ek; ispanya'ya katılmamış da olabilir. net bilgisi olan arkadaş varsa uyarsın lütfen... edit; bir iki arkadaş birden uyardı. ispanya savaşına katıl(a)mamış.
yunan ve türk faşistleri tarafından defalarca vurulan, ancak yine de eceliyle ölen komünist. onun fikirleri onun ölümüyle birlikte ölmeyecek, mihri belli unutulmayacaktır. mekanın cennet olsun mihri belli.
