1978 yapımı bir ALan parker filmidir. 1979 yılında En iyi müzik ve en iyi senaryo dalında 2 adet oscar kazanmıştır. Belki de bu filmin propagandasının hala sürmesinin sebebi budur. Bu filmin senaryosu aslında buna benzer bir olayı yaşayan bir insanın başından geçenleri anlattığı kitaptan alınmıştır. Gerçekte bu adam üzerinde uyuşturucu ile yakalanır ve yargılanıp hapse gönderilir fakat gönderildiği imralı ada hapishanesinden amerikalı özel kuvvetler tarafından botla kaçırılır ve yunanistan a kaçar daha sonra ise türkiye ile amerika arasında meydana gelen haş haş krizi ve ecevit in haş haş ekimini serbest bırakıp amerika ile restleşmesi ve kıbrıs savaşı nedeniyle bu kitap türkiye ye karşı kullanılmak üzere içinde bazı abartılar olarak yayınlanır.daha sonra 78 de alan parker filmi çeker ve hemen ertesi sene bu filmi dünya çapında ünlü yapacak olan 2 oscar verilir. Filmde insanların atatürk döneminde yasaklanmasına rağmen fes giymesi,kadınların çarşaf giymesi,tuvalette üzerinde ata yazan bayrakların olması ,amerikalıların türklerin tuvalet alışkanlığıyla dalga geçmesi ,1970 yılını anlatmasına rağmen 73 te yapılmış olan boğaziçi köprüsünün posterinin olması,türkçe konuşulan bölümlerin atmasyon olması yanlışlarıdır.
Filmde bir yerde kaçakcı billy hayes mahkemeye "domuz bir millet olarak domuzları yememeniz çok ilginç,isa piçleri affeder ama ben etmem,hepinizden,milletinizden nefret ediyorum,hepinizi birer domuzsunuz bu yüzden tüm kız ve oğlanlarınızı s*keyim" başka bir yerde ise "türkler için her şey "şöyle böyle" dir.ne olacağını hiçbir zaman bilemezsin ,tüm yabancılar ayıptır ve pislik olarak değerlendirilirler.homolukta ,burda büyük bir suçtur ,fakat bir youn bulduklarında hemen yaparlar.Türkiye de "ayıp" olan binlerce şey vardır.bir insanı belden aşağısından bıçaklayabilir ve ya vurabilirsin ama yukarısınıdan asla çünkü bu öldürmeye niyetlenmedir.Bu yüzden herkes deli gibi birbirini kıçından bıçaklayarak etrafta gezinir.Buna da türk intikamı derler,biliyorum size çılgın gelebilir ama bu yer zaten çılgın." demiştir.
Alelacele yapılan bu film in hemen 2 oscar alması ise kafalarda soru işareti bırakmaktadır.
filmde bir esrar kaçakçısı var ve uçağa binmeden önce yakalanıyor.filmde rahatsız edici taraf böyle suç işlemiş birisinin "iyi" bir insan gibi gösterilmesi..
adam esrar ticareti yapıyor, üstünde esrarlarla yakalanıyor, yargılanıyor (yargılanma şeklinin iyi olduğunu söylemiyorum. yargılanması gerekiyordu ve yargılandı), ve doğal olarak hapse konuluyor.. ama amerikalılar bunu filmde sanki adama yapılan bir zulüm gibi görüyorlar. hatta illegal yollardan onu çıkarmayı düşünerek ve planlayarak daha başka bir suç işliyorlar..
şimdi şunu sormak gerek bu filmi yapanlara: eğer amerikada bir türk bu şekilde esrar kaçırırken yakalansa ne yapılacaktı? yargılanıp hapse atılmayacak mıydı? bunu filmde anormal ve kötü bir şekilde göstermenin amacı nedir? çelişki yok mu?
herhalde amerikada bu şekilde yakalananlara "aferin" denilip, cebine esrarlar konuluyor..
milliyetçi söylemlerde bulunmayacağım. bizim hapisanelerimiz hiç de öyle rahat ve demokratik değil. hapisanelerimizde yapılan taciz ve işkencenin haddi hesabı yok. ama bu filmde bir çok saçmalık var.
öncelikle filmde sadece bir türk oyuncu gördüm ben. bu adamların konuştukları türkçe de türkçe'ye filan benzemiyordu, türkçe konuşulan sahnelerin ingilizce tercümesinde anladım ne demek istediklerini. yapabilecekleri en aptalca şey, anlattıkları ülkenin dilini bilmiyor olmalarıydı bence, hiç profosyonelce değil.
başka bir nokta da, bizim hapisanelerimizde esrarı satanlar genelde gardiyanlardır, mahkumlar değil. mahkumlara bir tanesi dışında hiç değinilmemiş. hapisane edebiyatı yapan, bağlama çalan, kumar oynayan, tacizde bulunan, kahramanımızın hakkını savunan hiç mahkum yok. bu da hiç profosyonel olmamış, sen beş yıl hapiste yat ama hiç bir türkle doğru düzgün muhabbetin olmasın, mümkün mü? adama zorla türkçe öğretip geyik yapar bizim insanımız.
13. kriminal koğuş zaten apayrı bir olay. sanırsın ki insanları ortaçağ zindanlarına atmışlar, susuz yemeksiz bırakıp bitlendirmişler. kıyafetler eski ve yırtık, saçlar uzamış...
türkiye'nin o dönem dış ülkelere uyuşturucuyla savaştığını göstermek için bir kişiyi hapse atması da hiç de abartılacak bir şey değil. bu hep olur, sadece türkiye'de değil, tüm dünyada günah keçileri vardır böyle durumlar için.
açıkçası adamlar türkiye'yi karalamak için bir film çekmiş, birileri de alkışlamış. azıcık aklı olan bir adam da bunu izleyip türkiye'den korkmaz zaten bence. çok zorlama bir karalama üstelik bu. bir yabancı olsam ve bu filmi izlesem korkmazdım, ama yılmaz güney'in duvar adlı filmini izlesem türkiye'nin adını anmazdım. duvar filmi de yasaklandı zamanında bu ülkede, evet, ama kimse o filmi karalama politikasında bulunmakla suçlamadı. o filmde çocuk tacizi vardı, esrar vardı, ispiyoncular, solcular, sloganlar... bir koğuşu taradılar, pek çok mahkumu öldürdüler. mahkumlar birbirlerini öldürdü. gerçek olan o filmdi, onu izleyip gelmiyorsa turistler, bu durumu anlayabilirim. ama midnight express gibi salak bir filmi izleyip de "türkiye'de işkence var, demokrasi ve insan hakları yok" diyen adam da salaktır zaten. kendi hapisanelerinde olanlardan haberdar değil daha gerizekalılar. amerikanın ırakta sergilediği vahşetin bilincinde değiller.
filmde türklere küfredilen kısımsa zaten çok gereksiz ve etkisizdi bence, ben de yok yere hapse düşsem ben de o milletteki herkese söverdim herhalde, ama bunu mahkemede haykırma amacı gütmezdim. hani sırf "şu türklere küfredelim filmde güzelce" diye kurgulanmış gibi geldi bana. ama yiğidi öldürüp hakkını yememek lazım, kahramanımızın rıfkı'yı öldürdüğü sahne yaratıcı ve başarılıydı. hatta filmde beni en çok heyecanlandıran sahne oydu.
zamanında, amerikada bir video kaset dükkanında tesadüfen bulup, kiraladığımız, eve varır varmaz izlediğimiz halde, iade süresi olan 3 gün boyunca başka kimse izlemesin diye evde beklettiğimiz, rezil film.
Tam bir Amerikan götverenliğidir.
hapishanelerimizi övecek halimiz yok ama amerikada insanların hapse gireceğini anladığı anda hapse düşmemek için trafik kontrolünde bile tam silah kullanma yetkisi (bizim poliste nerde o yetki ahmet şahbazı bi sikmediği kaldı göstericilerin herif canını kurtarmak için bakmadan bir iki sıktı anasının amını gördü hala hapiste artı siyasi fraksiyonların ömür boyu ölüm listesinde neyse konumuz bu değil) olan polisin silah kullanacağını bile bile kaçma teşebbüsüne girmesini yani ölümü bile göze aldığını düşünürsek amerikan hapishanelerinin nasıl yerler olduğu ve amerikanların götverenliğinin bizden ışık yılı ilerde olduğu zaten bariz çıkıyor ortaya.
amerikali arkadasim cole'un cok guzel ayar verdigi filmdir. bu eleman redneck olmasa bile cumhuriyetci bir tiptir ve film hakkinda soru sordugumda: "siradan bir hapisane filmi. abartilacak tarafi yok" dedi. turk hapisanesi ve muameleyi sorunca da "e, adam aptalmis. madem uyusturucu kaciriyorsun, dikkatli ol ve yakalanma. yakalanirsan cezasini da cekersin. gayet normal bir muamele vardi" dedi. onca amerikan hapisanesi filmine ragmen hala niye kotu olan biz oluyoruz, anlamadim.
filmde bir tane bile türk olmamasına rağmen türk rollerindeki heriflerin hemen hepsi yağlı, bıyıklı, çirkin, tecavüzcü, sapık, rüşvetçi, işkenceci, çürük dişli vs...gibi üstün sıfatlarla resm edilmiş. hele o başgardiyan neydi kardeşim öyle? herifin kulaklarının üstünde bile kıl vardı.
ateşli nutuk atıp william hayesin ömür boyu hapis almasını isteyen ülkücü bıyıklı savcıyı ne gariptir ki bir ermeni oynamaktadır.
kriminal akıl hastalarının kaldığı yerde bir namaz kılma eylemi vardı ki akıllara ziyan. hiç mi namaz kılan görmediniz kardeşim? lap lap kendini yere vuran kimseler.
yine aynı yerde bir taş sütununun etrafında dönen deliler vardı. acaba delilerin temsili hac yaptığı mı gösterilmeye çalışılıyor?!
filmdeki türkçe! konuşmaların çoğunu anlayabilmek için patagonca bilen bir tercuman gerekiyor.
işin en üzücü tarafı filmin oscar almış olması. şu anda imdbdeki ratingi ise 7.5 gibi yüksek bir değer.
acaba bu film yapılmasaydı, turist sayımız ispanyadakine yaklaşır mıydı diye düşünmüyor değilim...
