erzincan çevresinde mengücük bey kurdu. erzincan - kemah ve divriği olarak ikiye ayrıldılar. bölgelerinin türkleşmesini sağladılar. selçuklu sultanı birinci alaaddin keykubat beyliğe son verdi.
Mengüçlü beyliği ya da Mengücekliler (1080-1228), Malazgirt Savaşı'ndan sonra Anadolu'da Erzincan, Kemah, Divriği, Şebinkarahisar yöresinde kurulmuş bir beylik. Kurucusu Malazgirt Savaşı'na komutan olarak katılmış Mengücek Gazi'dir. 1080 yılında kurulduğu kabul edilmektedir.
Mengücekliler, Malazgirt Savaşı'ndan sonra Anadolu'da Erzincan, Kemah, Divriği yörelerinde kurulmuş Türk devletlerinden birisidir. Gürcülere ve Rumlara karşı başarıları vardır. Kurucusu Malazgirt Savaşı'na komutan olarak katılmış Mengücek Gazi 'dir. Mengücekliler Devleti'nin 1080 yılında kurulduğu kabul edilmektedir. Mengücek Gazi, Anadolu'nun fethi sırasında Erzincan, Kemah, Divriği ve Karahisar'ı zaptetmişti. Kendisi bu çarpışmalarda şehit düştü. 1142 yılında Mengücek Gazi'nin oğlunun iktidara gelmesiyle Erzincan kolu ve Divriği kolu olmak üzere ikiye bölündüler. Erzincan kolunu 1228 yılında Erzincan'ı alan I. Alaeddin Keykubat bitirmiştir. Divriği kolu 1252 yılında hakimiyetini kaybetmiştir.
Doğu Anadolu;da Erzincan, Kemah, Divriği ve Şarkî Karahisar; a sahip olan beylik, siyasî faaliyetlerinden ziyade, inşa ettirdikleri sanat eserleriyle tanınırlardı. Her biri birer sanat şâheseri olan hayır müesseseleri yaptırdılar. Erzincan;daki eserleri, şehrin depremde gördüğü zararlardan dolayı zamanımıza kadar gelememiştir. Erzincan civarındaki kitabesiz kümbetin, Mengücüklere ait olduğu kabul edilir. Kemah ve Divriği; de, pek çok Mengücük eseri mevcuttur. Kemah; takiler, harabe hâlindedir. Divriği; de Ahmed Şahın yaptırdığı Ulu Cami, sanat tarihi bakımından kıymetlidir. Ulu Cami'nin yanında, 1231; de yapılan bir de Darüşşifa * vardır. Dârüşşifâ, Mengücük ailesinden Turan Melek Hatun tarafından yaptırılmıştır.
Erzincan; ı ilim ve kültür merkezi hâline getiren Mengücük beyleri, ilim ve sanat adamlarının hâmisiydiler. Mengücük hânedan mensupları, öksüz, fakir ve zavallıların sahibi olup, onları himaye ederlerdi.
