Mehmet Ö. Alkan 1963 yılında Erzurum’da doğdu. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi’ni 1985 yılında bitirdi.
istanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi’nde “ilim”den “Bilim”e Geçişin Kritik Evreleri Osmanlı Materyalizmi ve Baha Tevfik başlıklı teziyle yüksek lisansını tamamladı. Aynı Fakültede “Ölçülebilir Verilerle Tanzimat’tan Sonra Osmanlı Modernleşmesi” başlıklı teziyle siyaset bilimi doktoru ünvanını aldı ve 2010 yılında da siyasî tarih doçenti oldu. 1989 yılında araştırma görevlisi olarak girdiği i.Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi’nde Siyaset Bilimi ve Uluslararası ilişkiler Bölümü, Siyasî Tarih Anabilim Dalında hâlen çalışmalarına devam etmektedir.
Almanya’da Universität zu Köln/Köln Üniversitesi’nde Erasmus Programı’na bağlı kısa süreli ders ve konferanslar verdiği gibi yine Universität zu Köln/Köln Üniversitesi’nden gelen davet üzerine misafir öğretim üyesi olarak 2008/2009 kış döneminde Köln’de dönemlik Education and Europe in Historical Perspective adlı dersi yürütmüştür.
Amerika’da 2000/2001 yılları arasında University of Wisconsin, Department of History/Wisconsin Üniversitesi Tarih Bölümü’nden gelen davetle iki dönem kadrolu olarak Osmanlıca ve Ortadoğu dersi vermiştir. Ayrıca yine aynı Amerikan üniversitesinden gelen davetle 2009/2010 yıllarında da öğretim üyesi olarak “19. Yüzyılda Osmanlı imparatorluğu’na Göç” başlıklı projenin yöneticiliğini yapmıştır.
istanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi ve istanbul Kültür Üniversitesi’nde “Siyasî Tarih”, “Türk Siyasal Hayatı”, “Osmanlı Siyasal ve Toplumsal Yapısı”, “Osmanlı Modernleşmesinin Krizleri”, “Cumhuriyet Modernleşmesinin Krizleri”, “Sosyo-Ekonomik Tarih”, “Cumhuriyet’te Siyasal Hayat ve Siyasal Akımlar”, “Osmanlı Diplomasi Tarihi”, “Ottoman Diplomatic History”, “Political History”, … gibi dersler vermiş ve vermektedir. Hava Harp Okulu ve Deniz Harp Okulu’nda siyasî tarih dersleri vermiştir.
Tarih Vakfı’nın kurucularındandır. Mülkiyeliler Birliği ve Türkiye Felsefe Kurumu’nun üyesidir. Toplumsal Tarih dergisi ve Tarih Vakfı Yayın Kurulu üyesidir.
19. Yüzyıl Osmanlı modernleşmesi ve Cumhuriyet tarihi üzerine çalışmaktadır. Osmanlı ve Cumhuriyet siyasal ve toplumsal hayatını konu alan 15 kitap ve 200’ü aşkın makale ile Türkiye siyasal hayatı konusunda ulusal kanallarda gösterilen 12 belgesel hazırlamıştır. Daha önce 2011-2013 yılları arasında A-Haber’de yayınlanan Eski Defterler adlı tarih programının da katılımcılarından biriydi. şuanda cnn türkte sağım solum tarih adlı programı sunmaktadır.
