çöküş zamanı! osmanlı devleti'nin "büyük aydını" ahmed cevdet paşa'nın sözüdür. halkın medeniyete ulaşması için önce kendini düşmandan emin bilmesini ve ihtiyaçlarını rahatça karşılayabilmesi gerekir evvela diyor. bunlar sağlanınca halk medeniyete ulaşır, medeni olur.