israil ile hamas çatışmaları akaryakıtta yapılan indirimleri götürecek gibi. petrol fiyatları yükselme trendinde. aslında petrolün 5-10 dolar artması insanlarımızı pek etkilememesi lazım ama ülke olarak nerede olduğumuz düşünülürse...
kasım ayını bekleyin. 2023 enflasyonun etkilerinin belirtisini okşama şeklinde hissedeceğiniz aydır. 2024 mart ayı ise 2023 enflasyonunun gerçekte ne olduğunu iliklerinize kadar işleyeceği aydır.
2021-2022-2023 yıllarının getirdiği enflasyon etkisini ekonomik tedbirler/programlarla değil de zabıta, polis, kararname, yasak, ceza, zorlama, talimat ile çözmeye çalışan iktidarla "neyse, düzelir canım" diyerek elinde ki stokları-hammadeyi kullanıp "aman ağzımızın tadı bozulmasın ali rıza bey" yaklaşımında enflasyon altında fiyatla ürettiği-aldığı malı satan çiftçi esnaf sanayici envanterinde stoklar boşalmış olacak.
çiftçi açısından gübre fiyatlarına bakalım.
2021 yılı 1. yarıyıl da %21 Amonyum Sülfat (ton/TL) 1.800 lira. 2022 yılı 1. yarıyıl fiyatı 13.780 lira.
2021 yılı 1. yarıyıl %26 CAN (ton/TL) 1.480 lira. 2022 yılı 1. yarıyıl fiyatı 11.300 lira.
2021 yılı 1. yarıyıl Üre %45 Azot (ton/TL) 3800 lira. 2022 yılı 1. yarıyıl fiyatı 20.980 lira.
2021 yılı 1. yarıyıl fiyatı DAP (ton/TL) 3700 lira. 2022 yılı 1. yarıl fiyatı 21.10 lira.
2021 yılı 1. yarıyıl 20.20.0 (ton/TL) 3.600 lira. 2022 1. yarıyıl fiyatı 12.160 lira.
şu an baktım 2023 de ilk yarıyıl da Ülkemizde en yaygın kullanılan taban gübresi olan 20-20-0 gübre, özellikle; hububat, pamuk, ayçiçek ve mısır yetiştiriciliği yaparken tercih edilen 20.20 gübre de ton fiyatı 20.380 lira.
bir de buna kredi finansman maliyetlerini ekleyin. tabi ki devlet desteği var ama devlet desteği emekliye verilen maaşın içinde ki çocuk parası gibi devede kulak misali...
az çok bu fiyat oranlarını okumayı bilen insan bu durumun sanayiciye de esnafa da aynı oranda yansıdığını bilir.
daha önce de yazmıştım. tüm bu olumsuz tablolar ekonomik bir sonuçtur, bu sonuca yol açan sorunlar ekonomik değildir. ekonomik sorunlar yüzünden bu ekonomik sonuçlar ortaya çıkmıyor.
ekonomik olmayan bir sorunu ekonomik model sistem tedbirlerle çözemezsiniz. 2002 2010 yılları arasında olduğu gibi dünya'da bollaşan dolar hacmi ile uygun finansman maliyetiyle, elimizde ki tüm karlı yatırım iştirakleri özel devlet şirketleri satarak başımıza dolar yağdırsak bile 3-5 sene sonra bu günden daha beter duruma düşeriz.
petrolün global pazarda artması sorun değil. sorun değil derken tabi ki ekonomik bir sistemi modeli olan ve ekonomistlerin akıl zeka ile ekonominin gerçekleri gerekleri doğrultusunda sorumluluk bilinci içinde yönetimi olan ülkelerde petrolün artması sorun olmaz.
2007 ağustos ayında 68 dolar olan petrol 2008 haziran ayında 139 dolara gelmişti. bu 10 aylık periyot esnasında mazot litre fiyatı 2.30 ile 2.80 aralığında seyir etti.
o yıllarda dolar ortalaması 1.30 lira civarındaydı.
o laylaylom döneminde cırcır böceği gibiydik. dolar bazında mazotun litresine yuvarlak hesap 2 dolar ödüyorduk ki bu rakam dehşet vericiydi.
ülkenin tüm gelir getiren özel kamu şirketleri varlıkları yabancılara yok pahasına satılırken, ucuz finansman maliyetiyle özel kamu kurumları borçlanır kredi alırken, tüm dünya'da yatırım fonları piyasalar elinde ki likitide ile nereye yatırım yapayım diye düşünürken, bu müsait ortamda havadan bize dolar- para yağarken biz mazotun litresine 2 dolar ödüyorsak; bu dolar bolluğu bittiğinde ne yapacağız diye düşünen konuşan insanlar ülkenin büyümesini kıskanan akp'yi kıskanan, vesayetçi, devletçi diye suçlanıyordu.
vatan hainliği o zaman moda değildi.
şu an mazotun litresine 1.40 dolar civarında para ödüyorsunuz. aslında bu gelinen noktada mazot yine de ucuz sayılır. eğer 2007-2008 yıllarında fiyat oranlarında ödeme yapsaydık o zaman mazotun litresine 54 lira civarında bir ödeme yapmamız lazım.
2007-2008 yılları arasında dolar mazot fiyatlarına bakarak şu an 2023 yılı içinde 9 aylık dolar mazot fiyatlarına bakarsanız mazota gelen zamlar, mazotun artış yüzdesi doların gerisindedir.
ben hep 50 liralık alıyorum dediğin, istanbul izmit arası gidip gelmeye 50 liralık mazotun yettiği dönemden daha ucuza mazot alıyorsunuz.
o zaman çıkıp da "peki biz 1 dolar 1 tl diye sayıkladığımız dönemden daha ucuza mazot alıyorsak bu fiyatlar bize neden kol gibi geliyor?" diyebilirsiniz.
cevap gayet basit, gözlerime bakın. ışıltıyı görüyor musunuz? ben ekonomistim de ondan. hem sen dolarla mı maaş alıp karnın acıkınca petrol mu yiyorsun? sana ne dolardan petrolden?
