dünya tarihinde çok az rastlanır mazlumun zalime dönüşmemesi. geçmiş yaşantısında zalimlerin zulmüne maruz kalan mazlum günü gelince neden zalime dönüşür bunun davranış psikolojisinde bir açıklaması vardır elbette. özellikle isviçreli bilim adamları biliyordur. örnek verecek olursak özelde bireylerin çocukluktan beri hor görülmesi, dayak yemesi, küfürlere maruz kalması büyüdüğünde yaşadıklarının aynısını kendisinden güçsüz olanlara uyguluyor. erkek çocuğu evde dayak yer, askerde dayak yer, okulda dayak yer, okuldan çıktıktan sonra arkasında kimse yoksa herhangi bir vukuatta bir gruptan dayak yer... yer oğlu yer işte resmen. daha çocukluktan beri çocuğun özgür ruhu bastırılmaya başlanır. ve şu cümleler çok duyulur bizim toplumumuzda "sen sus, sen karışma, sen ne bilirsin, akıllı ol, rahat dur," bunlardan sonra hemen bir sağlam tokat yeme ihtimali de yüksektir. e bu kadar evreden geçen bu şahıs eşini döver, çocuğunu döver, sağa sola saldırgan davranışlar sergiler. küçükken babasından çok dayak yemiş birisi olarak şimdi düşündüğüm zaman dayak yeme sebeplerin çok basit; haylazlık yaparken koştuğum vakit yere düştüm dayak yedim, karnem zayıf geldi dayaktan altıma işediğimi hatırlarım, susturuldum, özgüvenim kırıldı... ben böyle bir süreçten geçtim ama ergenliğe girdiğim dönem itibariyle bu durumlardan uzaklaştım ve insanların davranışlarının sebeplerini düşündüm ve anlamlandırmaya başladığım zamandan bu yana insanların geçmişten gelen hor görülme ve dayak yeme psikolojisinin bilinç altına sağlam bir şekilde yerleşmesiyle geçmişin intikamını alma uygulamasıydı tüm bunlar. temiz bir toplum olmak için önce kişi kendisinden başlamalı ve aile bireylerine şiddetti uygulamamalıdır. huzur, eğitim, insanlık, aydınlık aileden başlar.
yukarıda bahsettiğim bilinç altına sağlam bir şekilde yerleşmiş intikam alma ve aynısını bir başkasına yapma isteği toplumsal düşüncede de mevcuttur. dünya tarihine ve güncel olaylara bakıldığı zaman bunun böyle olduğu görülecektir. bugünün zalimi geçmişin mazlumuydu; yarının zalimi de bugünün mazlumudur. bu kısır döngü böyle devam ettiği müddetçe gerçek bir adalet mekanizmasının oluşması ve huzurun yeryüzüne inmesi mümkün değildir.
